Why you should love statistics | Alan Smith

Аудармашы: Asqat Yerkimbay Редактор: Baubek Sagyndyk

Back in 2003,

2013 жылы

the UK government carried out a survey.

Ұлыбритания үкіметі сауалнама жүргізді.

And it was a survey that measured levels of numeracy

Сауалнама тұрғындардың

in the population.

сан сауаттылығын тексерді.

And they were shocked to find out

Нәтижесіне өздері таңғалды.

that for every 100 working age adults in the country,

Елдегі ересек 100 адамның

47 of them lacked Level 1 numeracy skills.

47-сі сан сауаттылығының бірінші деңгейіне жетпеді.

Now, Level 1 numeracy skills -- that's low-end GCSE score.

Сан сауаттылығының 1-деңгейі GCSE ұпайымен анықталады.

It's the ability to deal with fractions, percentages and decimals.

Бөлу, пайыз анықтау, ондық сандарды түсіну деген сөз.

So this figure prompted a lot of hand-wringing in Whitehall.

Бұл нәтиже үкіметті біраз әуреге салды.

Policies were changed,

Біраз шешімдер қабылданып,

investments were made,

ақша қайта қарастырылып,

and then they ran the survey again in 2011.

2011 жылы қайтадан сауалнама жүргізілді.

So can you guess what happened to this number?

Сонымен нәтижесі қалай өзгерді дейсіз ғой.

It went up to 49.

Әлгі сан 49 болды.

(Laughter)

(Күлкі)

And in fact, when I reported this figure in the FT,

Бұл ақпаратты Financial Times-та бөліскенде,

one of our readers joked and said,

бір оқырманымыз:

"This figure is only shocking to 51 percent of the population."

"Бұл ақпарат тұрғынның тек 51 %-ына үрейлі" деп қалжыңдады.

(Laughter)

(Күлкі)

But I preferred, actually, the reaction of a schoolchild

Өз басыма мектеп оқушысының

when I presented at a school this information,

осыған қатысты пікірі ұнады.

who raised their hand and said,

Ол қолын көтеріп,

"How do we know that the person who made that number

"Бұл мәліметті жинақтаған адам

isn't one of the 49 percent either?"

49 %-дың ішіндегі біреу емес пе?"

(Laughter)

(Күлкі)

So clearly, there's a numeracy issue,

Сандарды түсіне алмау - үлкен мәселе,

because these are important skills for life,

себебі сандардың өмірлік маңызы бар,

and a lot of the changes that we want to introduce in this century

әрі біздің заманымыздағы негізгі өзгерістер

involve us becoming more comfortable with numbers.

сандармен байланысты.

Now, it's not just an English problem.

Бұл енді тек ағылшын мәселесі емес.

OECD this year released some figures looking at numeracy in young people,

ЕҚЫҰ биылғы есебінде жастар арасындағы сан сауаттылығын

and leading the way, the USA --

жариялады, АҚШ көш бастап тұр.

nearly 40 percent of young people in the US have low numeracy.

Сан сауаттылығы америка жастарының 40 пайызында төменгі деңгейде.

Now, England is there too,

Англия да осы шамалас.

but there are seven OECD countries with figures above 20 percent.

Бірақ ЕҚЫҰ-ның 7 елі 20 %-дан сәл асып тұр.

That is a problem, because it doesn't have to be that way.

Бұл үлкен мәселе, бұлай болуы адам шошытады.

If you look at the far end of this graph,

Кестенің соңғы жағына көз салсаңыз

you can see the Netherlands and Korea are in single figures.

Нидерланды мен Корея оқшауланып тұр.

So there's definitely a numeracy problem that we want to address.

Сан сауаттылығы аса өзекті екенін көріп тұрмыз.

Now, as useful as studies like these are,

Мұндай зерттеулер пайдалы болуымен қатар,

I think we risk herding people inadvertently into one of two categories;

адамдарды білместікпен екі топқа бөлеміз.

that there are two kinds of people:

Адамдардың екі тобы бар:

those people that are comfortable with numbers, that can do numbers,

сандарды түсіне алатын, әрі онымен жұмыс істей алатындар

and the people who can't.

және онымен жұмыс істей алмайтындар.

And what I'm trying to talk about here today

Бүгін мен бұл жерде

is to say that I believe that is a false dichotomy.

мұндай бөлудің дұрыс еместігін айтқым келеді.

It's not an immutable pairing.

Бұлай жіктеу ақылға қонымсыз.

I think you don't have to have tremendously high levels of numeracy

Сандарды түсіну үшін, менің ойымша,

to be inspired by numbers,

керемет математик болу шарт емес.

and that should be the starting point to the journey ahead.

Әуелі осыны түсінуден бастайық.

And one of the ways in which we can begin that journey, for me,

Бұл нәрсені ұғу

is looking at statistics.

статистиканы түсінуден басталады.

Now, I am the first to acknowledge that statistics has got somewhat

Менің ойымша, статистиканың өз кезегінде

of an image problem.

бейнеленуі дұрыс емес.

(Laughter)

(Күлкі)

It's the part of mathematics

Бұл математиканың бір бөлігі

that even mathematicians don't particularly like,

болса да, математиктер ұнатпайды.

because whereas the rest of maths is all about precision and certainty,

Себебі математика дәлдік пен нақтылықты ұнатады.

statistics is almost the reverse of that.

Статистика - бұған қарама-қарсы.

But actually, I was a late convert to the world of statistics myself.

Өз басым, статистикаға кештеу ден қойдым.

If you'd asked my undergraduate professors

Университеттегі профессорымнан

what two subjects would I be least likely to excel in after university,

менің ең жек көретін екі сабағымды сұрасаңыздар

they'd have told you statistics and computer programming,

"статистика мен бағдарламалау" деп айтар еді.

and yet here I am, about to show you some statistical graphics

Енді алдарыңызда статистика кестесін көрсетіп тұрмын.

that I programmed.

Өзім жасадым.

So what inspired that change in me?

Менің өзгеруіме не әсер етті?

What made me think that statistics was actually an interesting thing?

Статистика қызық деп ойлауға не түрткі болды?

It's really because statistics are about us.

Себебі статистика түптеп келгенде өзіміз екен.

If you look at the etymology of the word statistics,

Статистика сөзінің төркініне үңілсек,

it's the science of dealing with data

деректер туралы ғылым.

about the state or the community that we live in.

Өзіміз өмір сүретін қоғамның деректері.

So statistics are about us as a group,

Статистика бізді топ ретінде қарастырады,

not us as individuals.

жеке адам ретінде емес.

And I think as social animals,

Тіршілік иесі ретінде,

we share this fascination about how we as individuals relate to our groups,

біз жеке тұлға ретінде топқа, қасымыздағыларға

to our peers.

қалай әсер ететініміз қызық.

And statistics in this way are at their most powerful

Статистика осы тұрғыдан алғанда бізге таңғаларлық

when they surprise us.

дерек ұсынады.

And there's been some really wonderful surveys carried out recently

Соңғы жылдары Ipsos MORI тарапынан

by Ipsos MORI in the last few years.

өте керемет сауалнама жүргізілді.

They did a survey of over 1,000 adults in the UK,

Ұлыбританиядағы 1000 ересектен

and said, for every 100 people in England and Wales,

"100 адамға шаққанда Англия мен Уэльсте

how many of them are Muslim?

қанша мұсылман бар?" деп сұралды.

Now the average answer from this survey,

Мынау сауалнаманың орташа көрсеткіші,

which was supposed to be representative of the total population, was 24.

жалпы тұрғынның пікірі 24 болды.

That's what people thought.

Бұл көпшіліктің ойы.

British people think 24 out of every 100 people in the country are Muslim.

Британдықтар 100 адамға шаққанда елде 24 мұсылман бар деп есептейді.

Now, official figures reveal that figure to be about five.

Ресми мәлімет бойынша, бестен артық емес.

So there's this big variation between what we think, our perception,

Біздің ойымыз бен қабылдауымыздың арасында үлкен айырмашылық бар.

and the reality as given by statistics.

Оны статистика нақты көрсете алады.

And I think that's interesting.

Осы нәрсе қызық.

What could possibly be causing that misperception?

Бұл түсінбестіктің сыры неде?

And I was so thrilled with this study,

Осыны түсінгім келді.

I started to take questions out in presentations. I was referring to it.

Кейбір сауалдарды презентацияда қолдана бастадым.

Now, I did a presentation

Сөйтіп мына презентация

at St. Paul's School for Girls in Hammersmith,

Хамерсмит қыздар мектебінде дайындалды.

and I had an audience rather like this,

Тыңдармандарым осы секілді болды.

except it was comprised entirely of sixth-form girls.

Тек бәрі алтыншы сынып қыздары еді.

And I said, "Girls,

"Қыздар, – дедім,

how many teenage girls do you think the British public think

Британия халқының пікірінше қанша жасөспірім қыздың

get pregnant every year?"

аяғы ауыр деп ойлайсыңдар?"

And the girls were apoplectic when I said

Британдықтар 100 жасөспірім қызға шаққанда әрбір

the British public think that 15 out of every 100 teenage girls

15 қыздың аяғы ауыр дегенді естігенде

get pregnant in the year.

ызаланып кетті.

And they had every right to be angry,

Ашулануға негіз де бар еді.

because in fact, I'd have to have closer to 200 dots

Себебі шындығында бұл нөл де 200-ге жуық

before I could color one in,

мәлімет еді.

in terms of what the official figures tell us.

Әрі бұл - ресми мәлімет.

And rather like numeracy, this is not just an English problem.

Сан сауатсыздығы - бұл тек ағылшындардың мәселесі емес.

Ipsos MORI expanded the survey in recent years to go across the world.

Ipsos MORI зерттеуін басқа елдерде де жалғастырды.

And so, they asked Saudi Arabians,

Сөйтіп Сауд Арабияда сауалнама жүргізді.

for every 100 adults in your country,

100 адамға шаққанда қаншасы

how many of them are overweight or obese?

семіздікке шалдыққан?

And the average answer from the Saudis was just over a quarter.

Сауд арабиялықтардың дені ширекке жуығы деген.

That's what they thought.

Мынау олардың ойы.

Just over a quarter of adults are overweight or obese.

Ересектердің төрттен бірі семіздікпен ауырады.

The official figures show, actually, it's nearer to three-quarters.

Ресми мәлімет болса, үштен бірі дейді.

(Laughter)

(Күлкі)

So again, a big variation.

Үлкен алшақтықты көріп отырмыз.

And I love this one: they asked in Japan, they asked the Japanese,

Мынауысы қызық: Жапондардан

for every 100 Japanese people,

әрбір 100 жапонды алсақ,

how many of them live in rural areas?

қаншасы ауылда тұрады?

The average was about a 50-50 split, just over halfway.

Орташа есеппен 50 де 50 деп санайды.

They thought 56 out of every 100 Japanese people lived in rural areas.

100-ден 56-сы ауылда тұрады дейді.

The official figure is seven.

Ресми мәлімет бойынша - жетеу.

So extraordinary variations, and surprising to some,

Осынша алшақтық адамды таңғалдырады.

but not surprising to people who have read the work

Бірақ Даниел Кахмен кітабын оқығандар

of Daniel Kahneman, for example, the Nobel-winning economist.

үшін бұл таңғаларлық жағдай емес.

He and his colleague, Amos Tversky, spent years researching this disjoint

Әріптесі Амос Тверский екеуі адамдардың

between what people perceive and the reality,

қабылдауы мен ойлауы арасындағы алшақтықты зерттеген.

the fact that people are actually pretty poor intuitive statisticians.

Адамдар статистикалық болжам жасағанда көп жаңылысады.

And there are many reasons for this.

Оның бірнеше себебі бар.

Individual experiences, certainly, can influence our perceptions,

Өз басымыздан кешкенімізге қарап бағалаймыз.

but so, too, can things like the media reporting things by exception,

Сонымен қатар медиадағы ақпарат та әсер етеді.

rather than what's normal.

Сөйтіп шындықтан алшақтаймыз.

Kahneman had a nice way of referring to that.

Кахнеман бұл жайтты былай түсіндіреді.

He said, "We can be blind to the obvious" --

"Шынайы нәрсені көргенде соқырмыз" дейді.

so we've got the numbers wrong --

Біз сандарды қате ұғыппыз.

"but we can be blind to our blindness about it."

"соқыр болғандықтан соқырлығымызды да білмейміз"

And that has enormous repercussions for decision making.

Шешім қабылдауда бұның әсері зор.

So at the statistics office while this was all going on,

Статистика кеңсемізде осыны талқылағанда

I thought this was really interesting.

мұның бәрі маған қызық болды.

I said, this is clearly a global problem,

Бұл ғаламдық мәселе деген тоқтамға келдім.

but maybe geography is the issue here.

Бірақ география да бұл орайда әсер еткен болар.

These were questions that were all about, how well do you know your country?

Сауалдар "өз еліңді қаншалықты жақсы білесің"

So in this case, it's how well do you know 64 million people?

дегенге саяды. Бірақ 64 млн. адамды танисың ба?

Not very well, it turns out. I can't do that.

Көпшілігіміз білмейміз. Мысалы, мен білмеймін.

So I had an idea,

Содан мынадай ой келді.

which was to think about this same sort of approach

Тура осы мәселені енді

but to think about it in a very local sense.

жергілікті деңгейде қарастырсақ.

Is this a local?

Бұл жергілікті ме?

If we reframe the questions and say,

"Сен өз ауылыңды қаншалықты

how well do you know your local area,

жақсы білесің" десек ше?

would your answers be any more accurate?

Болжамың аз да болса нақты болады ма?

So I devised a quiz:

Сөйтіп сауалнама жасадым:

How well do you know your area?

Өз тұратын жеріңді жақсы білесің бе?

It's a simple Web app.

Қарапайым бағдарлама.

You put in a post code

Индексіңді жазасың.

and then it will ask you questions based on census data

Ұлттық санақ нәтижесінде сенің өлкең туралы

for your local area.

сұрақтар қояды.

And I was very conscious in designing this.

Әзірлеу барысында нәтижесіне алаңдадым.

I wanted to make it open to the widest possible range of people,

Мүмкіндігінше әртүрлі адамдар жауап берсе,

not just the 49 percent who can get the numbers.

сандарды түсінетін 49 пайыз ғана емес.

I wanted everyone to engage with it.

Көпшіліктің сауалнамасы болса дедім.

So for the design of the quiz,

Сауалнама дизайны үшін

I was inspired by the isotypes

Отто Неураттың 1920-30 жылғы

of Otto Neurath from the 1920s and '30s.

изотобын қолдандым.

Now, these are methods for representing numbers

Сонымен бұл - ұқсас символдар -

using repeating icons.

сандарды бейнелейтін әдіс.

And the numbers are there, but they sit in the background.

Сандар символдың ар жағына жасырынған.

So it's a great way of representing quantity

Санды бейнелеудің тамаша тәсілі.

without resorting to using terms like "percentage,"

Яғни, пайыз деген сөзді қолданып, шатастырмаймыз.

"fractions" and "ratios."

Бөлігі, қатынасы да жоқ.

So here's the quiz.

Мінекей сауалнамамыз.

The layout of the quiz is,

Түсінуге оңай,

you have your repeating icons on the left-hand side there,

сол жақтағы жақтауда қайталанатын икона бар.

and a map showing you the area we're asking you questions about

Картада өлкеңе қатысты сұрақтар

on the right-hand side.

оң жақтан көрінеді.

There are seven questions.

Жеті сұрақ қойылады.

Each question, there's a possible answer between zero and a hundred,

Әр сұраққа 0 мен 100 арасында

and at the end of the quiz,

жауап берсеңіз болады.

you get an overall score between zero and a hundred.

Соңында нөл мен жүз ортасында жауап шығады.

And so because this is TEDxExeter,

Біз TEDxExeter-де отырғандықтан

I thought we would have a quick look at the quiz

сіздерге мына сауалнама қызық болар деймін.

for the first few questions of Exeter.

Эксетерге байланысты сауалдар.

And so the first question is:

Бірінші сауалымыз былай:

For every 100 people, how many are aged under 16?

Әрбір 100 адамға шаққанда қаншасы 16 жастан төмен.

Now, I don't know Exeter very well at all, so I had a guess at this,

Эксетер туралы білерім аз, сондықтан болжауым керек.

but it gives you an idea of how this quiz works.

Сөйтіп сауалнама қалай әзірленгенін ұғасыз.

You drag the slider to highlight your icons,

Слайдермен иконаны белгілейсіз.

and then just click "Submit" to answer,

Сосын "Жіберу" батырмасын басасыз.

and we animate away the difference between your answer and reality.

Шынайы жауап пен сіздің жауап арасындағы

And it turns out, I was a pretty terrible guess: five.

айырманы көрсетеміз. Сөйтсек, бес екен.

How about the next question?

Келесі сұраққа қалай қарайсыз?

This is asking about what the average age is,

Бұл орташа жаспен байланысты.

so the age at which half the population are younger

Тұрғынның жартысы қаншалықты жас,

and half the population are older.

қаншалықты кәрі деп ойлайсыз?

And I thought 35 -- that sounds middle-aged to me.

35 деп айтсам, қателеспеспін, орташа жас қой.

(Laughter)

(Күлкі)

Actually, in Exeter, it's incredibly young,

Сөйтсек, Эксетер өте жас екен.

and I had underestimated the impact of the university in this area.

Бұл жердегі университеттің маңызын ескермеппін.

The questions get harder as you go through.

Сұрақтар барған сайын күрделенеді.

So this one's now asking about homeownership:

Мынауысы жеке үйі барлар туралы.

For every 100 households, how many are owned with a mortgage or loan?

100 адамға шаққанда қаншасында ипотека бар?

And I hedged my bets here,

Менің болжамым мынау,

because I didn't want to be more than 50 out on the answer.

Жауаптан 50 ден көп қателескім келмеді.

(Laughter)

(Күлкі)

And actually, these get harder, these questions,

Мынауысы одан қиын.

because when you're in an area, when you're in a community,

Себебі тұратын жеріңде

things like age -- there are clues to whether a population is old or young.

адамның жасына қатысты бір белгілер бар.

Just by looking around the area, you can see it.

Айналаңа қарап болжайсың.

Something like homeownership is much more difficult to see,

Бірақ үйі бар адамдарды бірден анықтай алмайсың.

so we revert to our own heuristics,

Сөйтіп, долбарға сүйенесің,

our own biases about how many people we think own their own homes.

іштей қанша адамның жеке үйі барын ойлайсың.

Now the truth is, when we published this quiz,

Бір қызығы, сауалнаманы жариялағанда

the census data that it's based on was already a few years old.

деректер бірнеше жылғы санақтан алынды.

We've had online applications that allow you to put in a post code

Онлайн бағдарлама арқылы индексті жазып,

and get statistics back for years.

ескі деректі де көре аласың.

So in some senses,

Сондықтан кейбір кездері

this was all a little bit old and not necessarily new.

бұлар ескі болғандықтан маңызды болмауы мүмкін.

But I was interested to see what reaction we might get

Бірақ адамдардың бұған қалай қарайтыны

by gamifying the data in the way that we have,

қызық еді. Датаны ойнату арқылы

by using animation

адамдарға өздерінің

and playing on the fact that people have their own preconceptions.

ішкі пайымдары барын көрсету еді.

It turns out, the reaction was, um ...

Сөйтсек, бұл туралы

was more than I could have hoped for.

адамдар көп ойланады екен.

It was a long-held ambition of mine to bring down a statistics website

Көпшілікке қызық болған статистикалық сайт

due to public demand.

құлап қалды.

(Laughter)

(Күлкі)

This URL contains the words "statistics," "gov" and "UK,"

Мында "сатистика", "үкімет", "Ұлыбритания" сөздері бар.

which are three of people's least favorite words in a URL.

Адамдар ең аз қолданатын сөздер екен.

And the amazing thing about this was that the website came down

Сайтты кешкі сағат 10-ға 15 қалғанда

at quarter to 10 at night,

іске қостық.

because people were actually engaging with this data

Адамдар қалағанынша

of their own free will,

деректермен жұмыс істесін дедік.

using their own personal time.

Бұған жеке уақыттарын арнасын дедік.

I was very interested to see

Бір қызығы

that we got something like a quarter of a million people

250 мыңдай адам

playing the quiz within the space of 48 hours of launching it.

сайт іске қосылған 48 сағатта сауалнаманы тексерді.

And it sparked an enormous discussion online, on social media,

Интернетте бұл біраз талқыланды,

which was largely dominated

себебі көпшілік

by people having fun with their misconceptions,

өздерінің ішкі түйсіктері туралы айтты

which is something that I couldn't have hoped for any better,

Бұлай болар деп ойламап едім.

in some respects.

Шын айтамын.

I also liked the fact that people started sending it to politicians.

Сонымен қатар адамдар саясаткерлерге жібере бастады.

How well do you know the area you claim to represent?

Өзіңіз сайланған аймағыңыз туралы не білесіз?

(Laughter)

(Күлкі)

And then just to finish,

Сөзімнің соңына қарай

going back to the two kinds of people,

екі түрлі адамдарға қайта оралайын.

I thought it would be really interesting to see

Сандарды жақсы түсінетіндер

how people who are good with numbers would do on this quiz.

сауалнамаға қалай жауап берер екен деп ойладым.

The national statistician of England and Wales, John Pullinger,

Англия мен Уэльстің ұлттық санақшысы

you would expect he would be pretty good.

Джон Пуллер эксперт қой.

He got 44 for his own area.

Ол өз аймағы туралы сауалнамадан 44 ұпай алды.

(Laughter)

(Күлкі)

Jeremy Paxman -- admittedly, after a glass of wine -- 36.

Бір стақан шарап ішіп, жауап берген Джереми Паксман - 36.

Even worse.

Өте нашар.

It just shows you that the numbers can inspire us all.

Сандар бәрімізді қызықтыратынын білеміз.

They can surprise us all.

Бәрімізді таңғалдырады.

So very often, we talk about statistics

Әдетте статистиканы

as being the science of uncertainty.

күмәнді ғылым дейміз.

My parting thought for today is:

Өз кезегінде менің ойымша:

actually, statistics is the science of us.

Статистика - өзіміз туралы ғылым.

And that's why we should be fascinated by numbers.

Сол себепті сандарды жақсы көруіміз керек.

Thank you very much.

Көп рақмет.

(Applause)

(Қол соғу)