Richard Baraniuk on open-source learning

Translator: YSLU MA translators 2010-2012 Reviewer: Varduhi Apoyan

I'm Rich Baraniuk and what I'd like to talk a little bit about today

Ես Ռիչ Բարանյուկն եմ:

Եվ այսօր ես կցանկանայի խոսել որոշ գաղափարների շուրջ,

are some ideas that I think have just tremendous resonance

որոնք, կարծում եմ, շատ ընդհանրություններ ունեն այն բաների հետ,

with all the things that have been talked about the last two days.

որոնց մասին մենք խոսել ենք վերջին երկու օրերին:

So many different points of resonance

Իրականում, տարբեր բնույթի այնքան կետեր կան անդրադառնալու,

that it's going to be difficult to bring them all up,

որ շատ դժվար է լինելու այդ բոլորը համատեղել, բայց ես կփորձեմ դա անել:

but I'll try to do my best.

Որևէ մեկը հիշու՞մ է սրանք:

Does anybody remember these?

(Laughter)

(Ծիծաղ)

OK, so these are LP records and they've been replaced, right?

Լավ, սրանք երկար կյանք ունեցած ձայնապնակներն են, բայց սրանք էլ են փոխարինվել, այնպես չէ՞:

They've been swept away over the last two decades

Վերջին երկու տասնամյակի ընթացքում սրանք ամբողջովին փոխարինվել են

by these types of world-flattening digitization technologies, right?

աշխարհով մեկ տարածված այս տեսակի թվայնացված տեխնոլոգիաներով, այնպես չէ՞:

And I think it was best witnessed

Եվ ես կարծում եմ, որ լավագույն ապացույցին ականատես եղանք այսօր` սրահ մտնելիս,

when Thomas was playing the music as we came in the room today.

երբ Թոմասին նվագելիս տեսանք:

What's happened in the music world is there's a culture,

Երաժշտական աշխարհում կատարվում է այն,

or an ecosystem that's been created

որ ստղծվում է իր բնույթով նոր մշակույթ կամ էկոհամակարգ,

that, if you take some words from Apple,

և եթե օգտագործենք «Apple»-ի բառերից,

the catchphrase -- that we create, rip, mix and burn.

կստանանք այսպիսի մի կարգախոս՝ մենք ստեղծում ենք, մասնատում ենք, խառնում ենք և գրառում ենք:

What I mean by that is that anyone in the world is free and allowed

Այս ասելով` ես նկատի ունեմ այն, որ աշխարհում յուրաքանչյուրն ազատ է

to create new music and musical ideas.

և կարող է նոր երաժշտություն և երաժշտական նոր մտքեր ստեղծել:

Anyone in the world is allowed to rip or copy musical ideas,

Յուրաքանչյուրին թույլատրվում է պատճենել երաժշտական գաղափարները,

use them in innovative ways.

օգտագործել դրանք նոր ձևերով:

Anyone is allowed to mix them in different types of ways,

Յուրաքանչուրին թույլատրվում է խառնել մի քանի տեսակ երաժշտական ուղղություններ,

draw connections between musical ideas,

կապել այդ երաժշտական գաղափարները,

and people can burn them or create final products and continue the circle.

և մարդիկ կարող են ձայնագրել դրանք խտասկավառակի վրա կամ ստեղծել վերջնական արտադրանքներ, որից հետո կարելի է շարունակել այս գործընթացը:

And what that's done is it's created, like I said,

Ինչպես արդեն ասացի, արդյունքում ստացվում է այն,

որ ստեղծվում է մի ուժեղ համայնք, որն ընդգրկում է մարդկանց,

a vibrant community that's very inclusive,

with people continually working to connect musical ideas,

ովքեր անդադար աշխատում են վերամիավորել երաժշտական գաղափարները,

innovate them and keep things constantly up to date.

նորացնել դրանք և ամեն ինչ պահել անընդհատ թարմացվող վիճակում:

Today's hit single is not last year's hit single.

Այսօրվա հիթային երգը անցած տարվա հիթային երգը չէ:

But I'm not here to talk about music today.

Բայց ես այսօր երաժշտության մասին խոսելու համար չեմ եկել:

I'm here to talk about books.

Ես այստեղ եմ, որ գրքերից խոսեմ, պա՞րզ է:

In particular, textbooks and the kind of educational materials

Մասնավորապես խոսելու եմ գրքերի և այն կրթական նյութերի մասին,

that we use every day in school.

որոնք մենք ամեն օր օգտագործում ենք դպրոցում:

Has anyone here ever been to school?

Ինչ-որ մեկը ձեզնից երբևէ եղե՞լ է դպրոցում:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

OK, does anybody realize there's a crisis in our schools,

Լավ, ինչ-որ մեկը տեղյա՞կ է,

around the world?

որ աշխարհի բոլոր դպրոցներում ճգնաժամ է:

I'm not going to spend too much time on that,

Հույս ունեմ, որ այժմ շատ ժամանակ չեմ վատնի դրա մասին խոսելու համար,

but what I want to talk about is some of the disconnects

բայց ցանկանում եմ խոսել որոշ տարանջատումների մասին,

that appear when an author publishes a book.

որոնք ի հայտ են գալիս, երբ հեղինակը գիրք է հրատարակում:

That in fact, the publishing process --

Իրականում, հրատարակման գործընթացը,

just because of the fact that it's complicated,

լինելով բարդ և ծախսատար

it's heavy, books are expensive --

հանգեցնում է նրան, որ գրքերը թանկ են,

creates a sort of a wall between authors of books

և այս գործընթացը մի տեսակ պատնեշ է ստեղծում գրքերի հեղինակների

and the ultimate users of books,

և ընթերցողների միջև`

be they teachers, students or just general readers.

լինեն նրանք ուսուցիչներ, ուսանողներ, թե ուղղակի սովորական ընթերցողներ:

And this is even more true if you happen to speak a language

Եվ սա ավելի շատ վերաբերում է այն մարդկանց,

other than one of the world's major languages, and especially English.

ովքեր չեն խոսում աշխարհի ամենատարածված լեզուներից մեկով, հատկապես անգլերենով:

I'm going to call these people below the barrier "shutouts"

Եվ ես կանվանեմ այս մարդկանց արգելագծից ներքև գտնվող «արհամարհվածներ»,

because they're really shut out of the process

քանի որ նրանք իրոք զրկված են իրենց գիտելիքը

of being able to share their knowledge with the world.

աշխահի հետ կիսելու գործընթացին մասնակցելու հնարավորությունից:

And so what I want to talk about today is trying to take these ideas

Այսպիսով, ես այսօր ցանկանում եմ խոսել այս գաղափարների վերհանման մասին,

that we've seen in the musical culture

գաղափարներ, որոնց ականատես ենք եղել երաժշտական մշակույթում,

and try to bring these towards reinventing the way

և փորձենք վերիմաստավորել այն,

we think about writing books, using them and teaching from them.

թե ինչ ենք մտածում գրքեր գրելու, դրանք օգտագործելու և դրանցով կրթելու մասին:

So, that's what I'd like to talk about

Այսպիսով, ահա թե ինչի մասին կցանկանայի խոսել,

and, really, how we get from where we are now

և, հարցն այն է` ինչպես դուրս գանք այն վիճակից, որում գտնվում ենք, և հայտնվենք այն իրավիճակում, որի կարիքը ունենք:

to where we need to go.

The first thing I'd like you to do is a little thought experiment.

Ուրեմն, առաջին բանը, որ կցանկանայի անել, մի փոքրիկ մտավոր փորձ կատարելն է:

Imagine taking all the world's books.

Պատկերացրեք, որ վերցնում ենք աշխարհի բոլոր գրքերը:

OK, everybody imagine books and imagine just tearing out the pages.

Լավ, բոլորդ պատկերացրեք այդ գրքերը

և պատկերացրեք, որ պատռում եք դրանց էջերը:

So, liberating these pages

Պատրեկացրեք, որ ազատվում եք էջերից և թվայնացնում եք դրանք

and imagine digitizing them and then storing them

և հետո տեղավորում եք մեծ, փոխկապակցված, գլոբալ շտեմարանում:

in a vast, interconnected, global repository.

Think of it as a massive iTunes for book-type content.

Պատկերացրեք, որ դա մի հսկայական iTunes է, բայց գրքի համար:

And then take that material and imagine making it all open,

Եվ հետո վերցրեք այդ նյութը և պատկերացրեք, թե բացում եք այդ ամբողջը այնպես,

so that people can modify it, play with it, improve it.

որ մարդիկ կարողանան ձևափոխել այն, խաղալ դրա հետ, բարելավել այն:

Imagine making it free,

Պատկերացրեք, որ այն դարձնում եք հասանելի, այնպես, որ աշխարհում յուրաքանչյուրը կարողանա մուտք ունենալ այս գիտելիքի մեջ,

so that anyone in the world can have access to all of this knowledge,

և որ օգտագործում եք այս տեղեկատվական տեխնոլոգիան այնպես,

and imagine using information technology

so that you can update this content, improve it, play with it,

որ կարողանաք թարմացնել այդ բովանդակությունը, բարելավել այն, խաղալ դրա հետ.

on a timescale that's more on the order of seconds instead of years.

ժամանակի առումով, դա տարիների փոխարեն ձեզնից կխլի ընդամենը վայրկյաններ:

Instead of editions of a book coming out every two years,

Լավ, երկու տարին մեկ գրքի լույս տեսնող հրատարակությունների փոխարեն

imagine them coming out every 25 seconds.

պատկերացրեք ամեն 25 վայրկյանը մեկ լույս տեսնող հրատարակություններ:

So, imagine we could do that and imagine we could put people into this.

Այսպիսով, պատկերացրեք, որ մենք կարող ենք անել դա

և պատկերացրեք, որ կարող ենք մարդկանց ներառել այս գործի մեջ:

So that we could truly build an ecosystem with not just authors,

Այս կերպ մենք կարող ենք կառուցել մի էկոհամակարգ ոչ միայն հեղինակների,

but all the people who could be or want to be authors

այլ նաև աշխարհի տարբեր լեզուներով խոսող բոլոր այն մարդկանց մասնակցությամբ,

in all the different languages of the world,

ովքեր կարող են կամ ցանկանում են լինել հեղինակ,

and I think if you could do this, it would be called --

և կարծում եմ, որ եթե դուք կարողանայիք անել դա, այն կկոչվեր,

I'm just going to refer to it as a knowledge ecosystem.

դե, ես այն կանվանեմ, գիտելիքային էկոհամակարգ:

So, really, this is the dream,

Իրականում ահա սա է երազանքը,

and in a sense what you can think of it

և ձեզ համար ավելի հասկանալի լինելու համար ասեմ,

is we're trying to enable anyone in the world,

որ մենք փորձում ենք այնպես անել, որ աշխարհում յուրաքանչյուրը,

I mean anyone in the world --

նկատի ունեմ աշխարհում ցանկացած մարդ

(Laughter)

կարողանա լինել իր սեփական ուսումնական դիջեյը՝

to be their own educational DJ,

creating educational materials, sharing them with the world,

ատեղծելով ուսումնական նյութեր, կիսելով այն աշխարհի հետ,

constantly innovating on them.

մշտապես նորարարությունների ենթարկելով դրանք: Սա մեր երազանքն է:

So, this is the dream.

In fact, this dream is actually being realized.

Փաստորեն, այս երազանքը կամաց-կամաց իրագործվում է, այո՞:

Over the last six-and-a-half years,

Վերջին վեց ու կես տարիների ընթացքում

we've been working really hard at Rice University

մենք Ռայս համալսարանում տքնաջան աշխատել ենք մի նախագծի վրա,

on a project called Connexions,

որը կոչվում է «Connexions», (կապեր),

and so what I'd like to do for the rest of the talk

և ես կցանկանայի մեր զրույցի մնացած մասում

is just tell you a little bit

մի փոքր պատմել,թե մարդիկ ինչ են անում

about what people are doing with Connexions,

«Connexions»-ում, և դուք կարող եք մտածել,

which you can kind of think of as the counterpoint

to Nicholas Negroponte's talk yesterday,

որ սա Նիկոլաս Նեգրոպոնտի երեկվա ելույթի մեկ ուրիշ տարբերակն է.

where they're working on the hardware of bringing education to the world.

նրանք աշխատում են մի սարքավորման ստեղծման վրա,

որի օգնությամբ կրթությունը հասանելի կլինի ամբողջ աշխարհին:

We're working on the open-source tools

Մենք աշխատում ենք բաց-աղբյուր գործիքների և տեղեկատվության վրա, լա՞վ:

and the content.

So, that's sort of to put it in perspective here.

Դե այստեղ մենք խոսում ենք դրա հեռանկարի մասին:

So, create.

Այպիսով «ստեղծել». ի՞նչ մասնագիտություն ունեն այն մարդիկ, ովքեր օգտագործում են այդպիսի գործիքներ:

What are some of the people that are using these kind of tools?

Well, the first thing is,

Լավ, սկսենք այն բանից,

there's a community of engineering professors,

որ կա ինժեներ- դասախոսների մի խումբ, ովքեր եկել են սկսած Քեմբրիջից վերջացրած Կիոտոյից

from Cambridge to Kyoto,

who are developing engineering content in electrical engineering

և զարգացնում են էլէկտրամեխանիկայի տեղեկատվությունը,

to develop what you can think of as a massive, super textbook

որպեսզի ստեղծեն այն, ինչ ձեզ համար կարող է մի հսկայական դասագիրք թվալ,

that covers the entire area of electrical engineering.

այո՞, ներառում է էլէկտրական ինժեներության ամբողջ ոլորտը,

And not only that --

և ոչ միայն դա, այն կարող է հարմարեցվել

it can be customized for use in each of their own individual institutions.

ցանկացած սեփական, առանձին կառույցների օգտագործմանը:

Օրինակ, մարդկանց դուր է գալիս Քիթի Ջոնսը՝ «արհամարհված»-ներից մեկը,

If people like Kitty Jones, a shut-out --

a private music teacher and mom from Champagne, Illinois,

Իլինոիսի Շամփեյնում ապրող երաժշտության մասնավոր դասերի ուսուցչուհին,

who wanted to share her fantastic music content with the world,

ով ցանկացավ կիսվել աշխարհի հետ իր անհավանական երաժշտության բովանդակությամբ,

on how to teach kids how to play music --

թե ինչպես սովորեցնել երեխաներին նվագել:

Her material is now used over 600,000 times per month.

Այսօր նրա նյութերը օգտագործվում են ամսական 600.000 անգամ:

Tremendous use.

Ահռելի, ապշեցնող քանակ.

In fact, a lot of this use coming from United States K-12 schools,

մեծամասամբ օգտագործում են Միացյալ Նահանգներում 12 դպրոցների միջոցով,

because anyone who's involved in a school scale back,

քանի որ յուրաքանչյուրը, ով ներառված է դպրոցական «վերականգնման ծրագրի» մեջ,

the first thing that's cut is the music curriculum.

առաջին առարկան, որ կրճատվում է նրանց առարկաներից, երաժշտության դասաժամն է,

And so this is just indicating the tremendous thirst

այսպիսով սա ցույց է տալիս, թե ինչպիսի ահռելի քաղց կա

for this kind of open, free content.

այսպիսի բաց, ազատ տեղեկատվության համար:

A lot of teachers are using this stuff.

Շատ ուսուցիչներ այս նյութերն են օգտագործում: Լավ, իսկ ի՞նչ կասեք մասնատման մասին:

What about ripping? What about copying, reusing?

Ի՞նչ կասեք դրանց պատճենման, վերաօգտագործման մասին:

A team of volunteers at the University of Texas at El Paso --

Տեխասի Էլ Պասո համալսարանում մի խումբ կամավոր շրջանավարտներ

graduate students translating this engineering super textbook ideas.

թարգմանում են ինժեներության այդ առաջնակարգ դասագրքերը,

And within about a week,

և մեկ շաբաթվա ընթացքում դրանք դարձան ամենահայտնի նյութերից մեկը,

having this be some of our most popular material

in widespread use all over Latin America, and in particular in Mexico,

որ լայնորեն տարածվեց Լատինական Ամերիկայում, հատկապես Մեքսիկայում՝

because of the open, extensible nature of this.

շնորհիվ դրանց բաց, հասանելի բնույթի:

People, volunteers and even companies

Մարդիկ, կամավորները և նույնիսկ ընկերությունները

that are translating materials into Asian languages

թարգմանություններ են կատարում այնպիսի ասիական լեզուներով,

like Chinese, Japanese and Thai,

ինչպիսիք են չինարենը, ճապոներենը կամ թայերենը,

to spread the knowledge even further.

որպեսզի գիտելիքը ավելի տարածվի:

OK, what about people who are mixing?

Լավ, իսկ ի՞նչ կասեք այն մարդկանց մասին, ովքեր միախառնում են այդ ամենը: Ի՞նչ ասել է միախառնել:

What does "mixing" mean?

"Mixing" means building customized courses,

Միախառնել նշանակում է ստեղծել հարմարեցված դասընթացներ,

means building customized books.

հարմարեցված գրքեր:

Companies like National Instruments,

Ընկերությունները, ինչպիսին օրինակ «National Instruments»-ն է,

who are embedding very powerful, interactive simulations

ավելացնում են շատ հզոր, ինտերակտիվ մոդելավորման ռեսուրուսների ներմուծում այս նյութերի մեջ,

into the materials,

so that we can go way beyond our regular kind of textbook

որպեսզի մենք կարողանանք գերազանցել սովորական դասագրքերը,

to an experience

քանի որ այժմ բոլոր դասագրքերի նյութերը կլինեն ինտերակտիվ,

that all the teaching materials are things you can actually interact with

դուք կարող եք խաղալ

and play around with and actually learn as you do.

և միևնույն ժամանակ սովորել:

We've been working with Teachers Without Borders,

Մենք աշխատում ենք «Ուսուցիչներ առանց սահմանների»(ՈՒԱՍ) հետ,

who are very interested in mixing our materials.

ովքեր շատ են հետաքրքրված մեր նյութերը միախառնելու գործով:

Նրանք պատրաստվում են «Connexions»-ը որպես հիմք օգտագործել,

They're going to be using Connexions as their platform

to develop and deliver teaching materials for teaching teachers how to teach

որպեսզի զարգացնեն և տրամադրեն ուսուցանվող նյութը,

և սովորեցնեն ուսուցիչներին`

in 84 countries around the world.

ինչպես ուսուցանել աշխարհի 84 երկրներում:

TWB is currently in Iraq,

ՈՒԱՍ-ը ներկայումս Իրաքում ԱՄՆ-ի Միջազգային զարգացման գործակալություն աջակցությամբ վերապատրաստում է 20.000 ուսուցիչների,

training 20,000 teachers supported by USAID.

And to them, this idea of being able to remix

և նրանք կարևորում են այն միտքը,

and customize to the local context is extraordinarily important,

որ իրենք կարող են նյութերը միախառնել և հարմարեցնել տեղի պահանջներին,

because just providing free content to people

քանի որ զարգացող աշխարհում ապրող մարդկանց

has actually been likened by people in the developing world

շատ է դուր եկել ազատ տեղեկատվության ապահովումը,

to a kind of cultural imperialism --

որը վերածվում է ինչ-որ մշակութային իմպերիալիզմի:

that if you don't empower people

Այդպիսով, եթե դուք մարդկանց հնարավորություն չտաք

with the ability to re-contextualize the material,

նյութի բովանդակությունը փոխել,

translate it into their own language and take ownership of it,

այդ նյութը մայրենի լեզվով թարգմանել և դրանք տնօրինել

it's not good.

ապա լավ չի լինի:

OK, other organizations we've been working with, UC Merced --

Լավ, մյուս կազմակերպությունը, որի հետ մենք աշխատում ենք, Կալիֆոռնիայի Մերսեդ համալսարանն է,

people know about UC Merced.

մարդիկ լսել են Կալիֆոռնիայի Մերսեդ համալսարանի մասին:

It's a new university in California, in the Central Valley,

Այն Կալիֆոռնիայի կենտրոնական հովտում բացված մի նոր համալսարան է,

working very closely with community colleges.

որը սերտ համագործակցության մեջ է տեղի քոլեջների հետ:

They're actually developing

Նրանք զարգացնում են գիտության և ինժեներության ուսումնական պլանը,

a lot of their science and engineering curriculum

to spread widely around the world in our system.

որպեսզի մեր համակարգի միջոցով աշխարհով մեկ տարածեն,

And they're also trying to develop all of their software tools

նրանք նաև փորձում են զարգացնել իրենց ծրագրային գործիքները «բաց աղբյուր»-ի սկզբունքներով:

completely open-source.

We've been working with AMD, which has a project called 50x15,

Մենք աշխատել ենք ԱՄՀ-ի (առաջատար միկրո համակարգեր) կազմակերպության հետ,

which is trying to bring Internet connectivity

որը «50% մինչև 15» անվամբ մի ծրագիր է իրականացնում.

to 50 percent of the world's population by 2015.

որի նպատակն է մինչև 2015թվականը ինտերտենային կապը հասցնել աշխարհի բնակչության 50 տոկոսին:

We're going to be providing content to them

Մենք պատրաստվում ենք

in a whole range of different languages.

նրանց տեղեկատվությամբ ապահովել տարբեր լեզուներով:

And we've also been working with a number of other organizations.

Մենք նաև աշխատել ենք բազմաթիվ այլ կազմակերպությունների հետ:

In particular, a bunch of the projects that are funded by Hewlett Foundation,

Հատկապես, այն ծրագրերի հետ,

որոնց ֆինանսավորում է Hewlett հիմնադրամը ( դրամաշնորհ տրամադրող կազմակերպություն),

who have taken a real leadership role in this area of open content.

որը առաջատարի դեր է ստանձնել բաց տեղեկատվության ոլորտում:

OK, burn -- I think this is, sort of, quite interesting.

Լավ, ինչ վերաբերում է գրառմանը, կարծում եմ, որ բավականին հետաքրքիր է:

"Burn" is the idea of trying to create the physical instantiation

Գրառումը մի հայեցակարգ է, որը թույլ է տալիս ստեղծել այս դասընթացներից մեկի շոշափելի տարբերակը,

of one of these courses.

And I think a lot of you received --

և կարծում եմ, որ ձեզնից շատերը,

I think all of you received one of these music books in your gift pack.

ավելի ճիշտ բոլորդ էլ երբևէ ստացել եք այս երաժշտական գրքերից:

A little present for you.

Փոքրիկ նվեր ձեզ համար:

Just to tell you quickly about it: this is an engineering textbook.

Որպեսզի արագ պատմեմ, ցույց կտամ այս օրինակի վրա:Սա ինժեներության դասագիրք է:

It's about 300 pages long, hardbound.

Այն մոտավերապես 300 էջ է՝ հաստ կազմով:

This costs -- anybody guess?

Սա արժե. ինչ-որ մեկը կարո՞ղ է գուշակել:

How much would it cost in a bookstore?

Ինչքա՞ն կարժենա սա գրախանութում:

(Audience) 65 dollars.

Հանդիսատես: 65 դոլլար

Richard Baraniuk: OK. This costs 22 dollars to the student.

Ռիչարդ Բարանյուկ: Սա ուսանողի համար կարժենա 22 դոլլար:

Why does it cost 22 dollars?

Իսկ ինչու՞ 22 դոլլար,

Because it's published on demand

որովհետև այն հրատարակված է համաձայն պահանջի,

and it's developed from this repository of open materials.

իսկ դրա պարունակությունը վերցրած է բաց նյութերի շտեմարանից:

If this book were to be published by a regular publisher,

Եթե այս գիրքը հրատարակված լիներ սովորական հրատարակչի կողմից,

it would cost at least 122 dollars.

այն կարժենար ամենաքիչը 122 դոլլար:

So what we're seeing

Ահա, թե ինչ ենք տեսնում՝

is moving this burning or publication process

սա նյութականացման կամ հրատարակման գործընթացի սովորական` «մեկ հեղինակ» ձևի փոփոխարինումն է,

from the regular, sort of single-authored book

towards community-authored materials

«խմբային համահեղինակության» մոդուլյար նյութերի հրապարակման,

that are modular, that are customized to each individual class

որոնք հարմարեցվում են յուրաքանչյուր անհատական դասին,

and published on demand very inexpensively,

և շատ էժան հրատարակվում են ըստ պահանջի,

either pushed out through Amazon

կամ վաճառվում են Amazon (առցանց գրախանութ)-ի միջոցով,

or published directly through an on-demand press, like QOOP.

կամ էլ հրատարակվում են հենց պահանջով, ինչպես Coop-ի դեպքում:

And I think that this is an extraordinarily interesting area

Եվ կարծում եմ, որ սա չափազանց հետաքրքիր ոլորտ է,

because there is tremendous area under this long tail in publishing.

քանի որ հրատարակման այս «երկար շղթայի»-ի ետևում ընկած է մի ահռելի մեծ ոլորտ:

We're not talking about the Harry Potter end,

Մենք չենք խոսում Հարրի Փոթերի ավարտի մասին, այնտեղ՝ ձախ մասում:

right at the left side.

We're talking about books

Մենք խոսում ենք հիպեր երկրաչափական մասնակի դիֆերենցիալ հավասարումների գրքերի մասին:

on hypergeometric partial differential equations.

Books that might sell 100 copies a year, 1,000 copies a year.

Գրքեր, որոնց կրկնօրինակները տարեկան վաճառվում են հարյուրներով, հազարներով:

There is tremendous sustaining revenue under this long tail

Ահռելի կայուն եկամուտ են ապահովում

այս «երկար շղթայի»-ի տակ, որոնք կարող են ոչ միայն ապահովել այնպիսի ծրագրեր, ինչպիսին մերն է,

to sustain open projects like ours,

but also to sustain this new emergence of on-demand publishers,

այլ նաև ապահովել այս նոր՝ «ըստ պահանջի հարատարակողներ» ծրագիրը,

like QOOP, who produced these two books.

ինչպիսին Coop-ն է, որը հրատարակեց այս երկու գրքերը:

And I think one of the things that you should take away from this talk

Եվ ես կարծում եմ, որ մեր այս ելույթից դուք ձեզ հետ պիտի տանեք այն գաղափարը,

is that there's an impending cut-out-the-middle-man disintermediation,

որ միջնորդների անխուսափելի կրճատում է լինելու, լա՞վ:

Ազատում միջնորդներից: Ահա թե ինչ է լինելու հրատարակման արդյունաբերության մեջ,

that's going to be happening in the publishing industry.

And it's going to reach a crescendo over the next few years,

և այն հասնելու է իր գագաթնակետին հաջորդ մի քանի տարիների ընթացքում,

and I think that it's for our benefit, really, and for the world's benefit.

և ես կարծում եմ, որ սա իրոք մեր օգուտի համար է, ամբողջ աշխարհի օգուտի համար է:

OK, so what are the enablers?

Լավ, իսկ ի՞նչը կդարձնի այս ամենը հնարավոր:

What's really making all of this happen?

Ի՞նչը կօգնի, որ մեր այս երազանքը իրականություն դառնա:

There's tons of technology,

Հազարավոր տեխնիկաներ կան,

and the only piece of technology that I really want to talk about is XML.

և ես շատ եմ ցանկանում խոսել XML-ի (ընդլայնելի նշագրման լեզու) մասին:

How many people know about XML?

Քանի՞սը գիտեն XML-ի մասին:

Oh, great.

So it's the future of the web, right?

Օ՜, հիանալի է, սա է ցանցի ապագան, ճի՞շտ է:

It's semantic representation of content.

Սա մեկնաբանության բովանդակության իմաստային պատկերացումն է,

And what you can really think of XML in this case

և ինչպե՞ս մենք կարող ենք օգտագործել XML-ը այս դեպքում:

is it's the packaging that we're putting around these pages.

Սա փաթեթավորում է, որ մենք ենք անում այս էջերի շուրջը:

Remember we took the book, tore the pages out?

Հիշեք, մենք վերցնում ենք գիրքը, պատռեցի՞նք էջերը:

Well, what the XML is going to do

Լավ, իսկ ի՞նչ է անելու XML-ը:

is it's going to turn those pages into Lego blocks.

Այն էջերը վերածելու է Lego-ի մասերի:

XML are the nubs on the Lego

XML-ը Lego-ի վրա գտնվող այն կետերն են,

that allow us to combine the content together in a myriad different ways,

որոնք օգնում են բովանդակությունը համադրել բազմաթիվ տարբերակներով

and it provides us a framework to share content.

և միևնույն ժամանակ ներկայացնում է բովանդակության բաշխման կառուցվածքը:

So, it lets you take this ecosystem

Այսպիսով, այն կօգնի վերցնել այս էկոհամակարգը,

in its primordial state of all this content,

ճի՞շտ է, իր սկզբնական վիճակով, ամբողջ բովանդակությամբ,

all the pages you've torn out of books,

բոլոր պատռած էջերով,

and create highly sophisticated learning machines:

և ստեղծել բարձր մակարդակի ուսուցանող մեքենաներ, պա՞րզ է.

books, courses, course packs.

գրքեր, դասընթացներ, դասընթացների շարք, հ՞ա:

It gives you the ability to personalize the learning experience

Սա ձեզ հնարավորություն է տալիս անհատականացնել ուսուցման փորձը

to each individual student,

յուրաքանչյուր ուսանողի համար, այնպես,

so that every student can have a book or a course

որ ամեն ուսանող կարողանա ունենալ գիրք կամ դասընթաց,

that's customized to their learning style, their context,

որը հարմարեցված կլինի իր սովորելու ձևին, ընդունակություններին,

their language and the things that excite them.

լեզվին և այն ամենին, ինչ հետաքրքրում է իրեն:

It lets you reuse the same materials in multiple different ways,

Այն թույլ է տալիս վերօգտագործել նույն նյութը բազմաթիվ տարբերակներով,

and surprising new ways.

զարմանալի թվացող նոր տարբերակներով:

It lets you interconnect ideas,

Այն թույլ է տալիս փոխկապակցել գաղափարները՝

indicating how fields relate to each other.

ցույց տալով, թե ինչպես են տարբեր ոլորտներ առնչվում մեկը մյուսի հետ:

And I'll just give you my personal story.

Օրինակ կբերեմ իմ սեփական փորձը:

We came up with this six-and-a-half years ago

Մենք սկսեցինք այս գործը վեց ու կես տարի առաջ,

because I teach the stuff in the red box.

քանի որ ես ուսուցանում եմ այն, ինչ կարմիրով է նշված:

And my day job, as Chris said -- I'm an electrical engineering professor.

Եվ իմ հիմնական աշխատանքը, ինչպես Քրիսն ասաց, էլէկտրատեխնիկա դասավանդելն է:

I teach signal processing

Դասավանդում եմ «ազդանշանի մշակում»,

and my challenge was to show that this math --

և իմ նպատակը կայանում է նրանում, որ ցույց տամ, որ այս մաթեմատիկան.

Wow, about half of you have already fallen asleep

օ՜, մոտավերապես ձեզնից կեսը միանգամից քնեց, երբ տեսավ այս հավասարումը…

just looking at the equation.

(Laughter)

(Ծիծաղ)

But this seemingly dry math

Բայց այս չոր մաթեմատիկան իրականում գտնվում է այս հզոր և ուժեղ ցանցի կենտրոնում,

is actually the center of this tremendously powerful web

որը կապում է տեխնոլոգիաները:

that links technology --

that links really cool applications like music synthesizers

Այն, իրոք, հետաքրքիր ծրագրեր է միմյանց կապում, ինչպիսին օրինակ երաժշտական սինթեզատորներն են,

to tremendous economic opportunities,

որոնք միացվել են հսկայական տնտեսական հնարավորություններին,

but also governed by intellectual property.

բայց միևնույն ժամանակ պաշտպանվում են հեղինակային իրավունքները:

And the thing that I realized

Եվ գլխումս մի միտք ծագեց, որ ինձ՝ ինժեներիս համար

is there was no way that I, as an engineer,

անհնար է գրել այնպիսի գիրք, որը կներառեր այս ամբողջ դասընթացը:

could write this book that would get all of this across.

We needed a community to do it

Մենք խմբի կարիք ունեինք, որը մեզ կօգներ անել դա,

and we needed new tools to be able to interconnect these ideas.

ինչպես նաև նոր գործիքների կարիք կար, որոնք կօգնեին փոխկապակցել այս գաղափարները:

And I think that really, in a sense, what we're trying to do

Եվ ես կարծում եմ, որ մենք այդ ճանապարհին ենք, այն ճանապարհին,

որը կիրականացնի Մինսկիի երազանքը:

is make Minsky's dream come to a reality,

where you can imagine all the books in a library

Այդ ժամանակ պատկերացրեք, որ գրադարանում բոլոր գրքերը

actually starting to talk to each other.

իսկապես կսկսեն խոսել միմյանց

And people who are teachers out here -- whoever taught, you know this --

և մարդկանց հետ, ովքեր ուսուցիչներ են,

հասկանու՞մ եք:

it's the interconnections between ideas that teaching is really all about.

Ուսուցումը իրականում տարբեր գաղափարների փոխկապակցվածությունն է:

OK, back to math.

Լավ, վերադառնանք մաթեմատիկային:Պատկերացրեք, որ սա հնարավոր է:

Imagine -- this is possible:

that every single equation that you click on in one of your new e-texts

Հնարավոր է, որ դուք սեղմեք ձեր նոր էլեկտրոնային գրքում եղած ցանկացած հավասարման վրա

is something that you're going to be able to explore and experiment with.

և հնարավորություն ստանաք հետազոտել և փորձեր կատարել դրա հետ:

So imagine your kid's algebra textbook in seventh grade.

Դե պատկերացրեք ձեր երեխայի 7-րդ դասարանի հանրահաշվի գիրքը:

You can click on every single equation

Դուք կարող եք սեղմել ցանկացած հավասարման վրա

and bring up a little tool to be able to experiment with it,

և դուրս բերել մի փոքրիկ գործիք, որով կկարողանաք փորձեր կատարել,

tinker with it, understand it.

միացնել, հասկանալ,

Because we really don't understand until we do.

քանի որ մենք իրոք չենք հասկանում, մինչև չենք փոձում:

The same type of mark-up, like MathML, for chemistry.

Նույն տիպի ծրագիր, ինչպիսին է mathML-ը, քիմիայի համար է:

Imagine chemistry textbooks

Պատկերացրեք քիմիայի դասագիրքը, որը իրականում հասկանում է

that actually understand the structure of how molecules are formed.

մոլեկուլների ձևավորման կառուցվածքը:

Imagine Music XML

Պատկերացրեք երաժշտական XML,

that actually lets you delve into the semantic structure of music,

որը իրականում թույլ է տալիս ձեզ փորփրել երաժշտության իմաստային կառուցվածքը,

play with it, understand it.

խաղալ դրա հետ, հասկանալ դա:

It's no wonder that everybody's getting into it, right?

Զարմանալի չէ, որ բոլորին սա հետաքրքիր է, այնպես չէ՞:

Even the three wise men.

Նույնիսկ այն երեք իմաստուն տղամարդկանց:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

OK, the second big enabler, and this is where I told a big lie.

Լավ, երկրորդ մեծ օգնականը. և այստեղ ես ստեցի:

The second big enabler is intellectual property.

Երկրորդ մեծ օգնականը մտավոր սեփականությունն է,

Because, in fact, I got up here

քանի որ, փաստորեն, ես այստեղ խոսեցի այն մասին,

and I talked about how great the music culture is.

թե ինչ հիանալի է երաժշտական մշակույթը:

We can share and rip, mix and burn, but in fact, that's all illegal.

Մենք կարող ենք կիսվել և գրառել, խառնել և ձայնագրել, բայց փաստորեն այդ ամենը անօրինական է:

And we would be accused of [piracy] for doing that,

Եվ մենք մեղադրում ենք ծովահեններին դրա համար, այդպես չէ՞,

because this music has been propertized.

քանի որ երաժշտությունը համարվում է սեփականություն:

It's now owned, much of it by big industries.

Այն այժմ սեփականատեր ունի. դրանց սեփականատերերի մեծամասնությունը մեծ արդյունաբերություններ են:

So, really, the key thing here is we can't let this happen.

Ահա, և այս ամենի գլխավոր մասն այն է, որ մենք չենք կարող թույլ տալ, որ այդպիսի բան պատահի:

We can't let this Napster thing happen here.

Չենք կարող թույլ տալ, որ այդ Napster-ը (երաժշտական պորտալ) կրկնվի այստեղ:

So, what we have to do is get it right from the very beginning.

Ուրեմն, մենք պետք է հենց սկզբից ամեն ինչ ճիշտ անենք,

And what we have to do is find an intellectual property framework

և այն ինչ պետք է անենք,

դա մտավոր սեփականության պաշտպանության համակարգ գտնելն է, որը տարածումը կդարձնի ապահով

that makes sharing safe and makes it easily understandable.

և հեշտ հասկանալի:

And the inspiration here is taken from open-source software.

Եվ ոգեշնչումը մենք վերցնում ենք բաց-աղբյուր ծրագրից,

Things like Linux and the GPL.

այնպիսի բաներից, ինչպիսիք են Linux-ը և GPL-ը (Ծրագրերի անվճար լիցենզավորում)

The Creative Commons licenses.

և այն ծրագրերից, որոնք արտոնագրում է Creative Commons-ը (ստեղծագործ աշխատանքնեի դիստրիբուտոր ընկերություն):

How many people have heard of creative commons?

Քանի՞սն են լսել Creative Commons-ի մասին

If you have not, you must learn about it.

Եթե չեք լսել, ուրեմն պետք է իմանաք դրա մասին: Այցելեք Creativecommons.org կայքը:

Creativecommons.org.

At the bottom of every piece of material in Connexions

Connexions»-ում և այլ նախագծերում առկա ցանկացած նյութի ներքևի հատվածում

and in lots of other projects,

կարող եք տեսնել իրենց պատկերանիշը:

you can find their logo.

Clicking on that logo takes you to an absolute no-nonsense,

Սեղմելով այդ պատկերանշանի վրա՝ հայտնվում է դյուրամարս,

human-readable document, a deed,

դյուրընթերնելի տեքստով մի փաստաթուղթ,

that tells you exactly what you can do with this content.

որը կոնկրետ բացատրում է ձեզ, թե ինչ կարող եք անել բովանդակության հետ:

In fact, you're free to share it, to do all of these things:

Փաստորեն դուք ազատ եք. կարող եք այն տարածել, անել այդ ամենը.

to copy it, to change it, even to make commercial use of it,

պատճենել, փոխել այն, նույնիսկ կարող եք օգտագործել կոմերցիոն նպատակներով,

as long as you attribute the author.

քանի դեռ դուք նշում եք հեղինակի անունը:

Because in academic publishing and much of educational publishing,

Քանի որ ուսումնական

և կրթական շատ հրատարակություններում

it's really this idea of sharing knowledge

հիմնական գաղափարը գիտելիքի տարածումն է, ազդեցություն թողնելն է,ահա թե ինչում է խնդիրը:

and making impact.

That's why people write, not necessarily making bucks.

Այդ նպատակով էլ մարդիկ գրում են, նույնիսկ առանց եկամուտ ունենալու մտադրության:

We're not talking about Harry Potter, right?

Այժմ մենք չենք խոսում Հարրի Փոթերի մասին, լա՞վ:

We're at the long tail end here.

Մենք այդ «երկար շղթայի»-ի վերջին ենք մոտեցել:

Behind that is the legal code, very carefully constructed.

Այս ամենի ետևում օրենքն է կանգնած,

այսպիսով, եթե ուզում եք այդ ամենը շատ ճիշտ կազմակերպել,

And Creative Commons is taking off --

ուրեմն creative commons-ը ձեզ կօգնի:

over 43 million things out there,

Ավելի քան 43 միլիոն օբյեկտ

licensed with a Creative Commons license.

արտոնագրվել է Creative Commons License-ի կողմից:

Not just text,

Ոչ միայն տեքստեր, այլ նաև երաժշտություն, նկարներ, տեսագրություններ,

but music, images, video.

And there's actually a tremendous uptake

և իրականում ահռելի թվով մարդիկ

of the number of people that are actually licensing music

երաժշտություն են արտոնագրում,

to make it free for people who do this whole idea of re-sampling,

որպեսզի հասանելի դարձնեն այն մարդկանց, ովքեր իրականացնում են այս ամբողջ գաղափարը՝

ripping, mixing, burning and sharing.

վերընտրում են, մասնատում են, խառնում են, ձայնագրում և տարածում են:

OK, I'd like to conclude with just the last few points.

Այսպիսով, եզրափակելով՝ կցանկանայի խոսել մի քանի կետերի մասին:

So, we've built this idea of a commons.

Մենք ստեղծեցինք խմբերի գաղափարը: Մարդիկ օգտագործում են դա:

People are using it.

We get over 500,000 unique visitors per month, just to our particular site.

Ունենք ամսական մոտավորապես 500.000 յուրահատուկ հաճախորդներ՝ կոնկրետ մեր կայքում:

MIT OpenCourseWare, which is another large open-content site,

MIT-ը, որ բաց ուսումնական դասընթաց է և բաց բովանդակությամբ մեկ այլ հզոր կայք է,

gets a similar number of hits.

նույն թվով հաճախորդներ ունի, բայց ինչպե՞ս ենք պահպանում դա:

But how do we protect this?

How do we protect it into the future?

Ինչպե՞ս ենք պահպանելու այն ապագայում,

And the first thing that people are probably thinking

և մարդիկ առաջին հերթին մտածում են որակի հսկողության մասին, ճի՞շտ է,

is quality control, right?

Because we're saying that anybody can contribute things to this commons.

Քանի որ մենք ասում ենք, որ յուրաքանչյուրը կարող է իր ներդրումն ունենալ:

Յուրաքանչյուրը կարող է կատարել ցանկացած փոփոխություն,

Anybody can contribute anything.

So that could be a problem.

այդ իսկ պատճառով սա կարող է խնդիր դառնալ:

It didn't take long until people started contributing materials,

Մենք դրան երկար չսպասեցինք,

քանի որ մարդիկ սկսեցին նյութեր ավելացնել, օրինակ, կանանց ներքնազգեստի մասին,

for example, on lingerie,

which is actually a pretty good module.

որոնք, անկեղծ ասած, լավ նյութեր էին:

The only problem is it's plagiarized from a major French feminist journal,

Միակ խնդիրը կայանում էր նրանում,

որ դա կրկնօրինակվել էր մի խոշոր ֆրանսիական ֆեմինիստական ամսագրից,

and when you go to the supposed course website,

և երբ դուք մուտք եք գործում այդ ենթադրվող դասընթացի կայքը,

it points to a lingerie-selling website.

այն ցույց էր տալիս ներքնազգեստի վաճառքի համար նախատեսված կայքը, հասկանու՞մ եք:

So this is a little bit of a problem.

Սա մի փոքր խնդիր է առաջացնում,

So we clearly need some kind of idea of quality control

և մենք որակի վերահսկման վերաբերյալ ինչ-որ գաղափարի կարիք ունենք,

and this is really where the idea of review and peer review comes in.

ու հենց այստեղ է ծագում վերանայման և մանրամասն քննարկման միտքը:

You come to TED. Why do you come to TED?

Լավ, դուք գալիս եք TED: Ինչու՞ եք գալիս TED:

Because Chris and his team have ensured

Քանի որ Քրիսը և իր թիմը ապահովել են

that things are very, very high quality, right?

գործունեության շա՜տ, շա՜տ բարձր որակ, ճի՞շտ է,

And so we need to be able to do the same thing.

և ահա, մենք էլ պիտի նույն բանը անենք:

And we need to be able to design structures,

Եվ մենք պիտի կառուցվածքներ մշակենք,

and what we're doing is designing social software

այսպիսով մենք ձևավորում ենք սոցիալական ծրագիր,

to enable anyone to build their own peer review process,

որպեսզի հնարավրորություն տանք յուրաքանչյուրին կառուցել իր սեփական քննարկման գործընթացը,

and we call these things "lenses."

և մենք դրան կոչում ենք «ոսպնյակներ».

And basically what they allow

հիմնականում, նրանք թույլ են տալիս յուրաքանչյուրին

is anyone out there can develop their own peer-review process,

զարգացնել իր սեփական քննարկման գործընթացը,

so that they can focus on the content in the repository

, որպեսզի հնարավոր լինի կենտրոնանալ տեղեկատվության շտեմարանի վրա,

that they think is really important.

որ նրանց համար իրոք կարևոր է թվում:

And you can think of TED as a potential lens.

Եվ դուք նույնիսկ կարող եք TED-ը համարել պոտենցիալ «ոսպնյակ»:

So I'd just like to end by saying:

Այսպիսով, կցանկանայի ավարտել ելույթս,

you can really view this as a call to action.

ասելով, որ դուք իրոք կարող եք դիտել սա որպես գործողություն սկսելու կոչ:

Connexions and open content is all about sharing knowledge.

«Connexions»-ը և բաց տեղեկատվությունը գիտելիք տարածելու գաղափար ունեն:

All of you here are tremendously imbued with tremendous amounts of knowledge,

Այստեղ բոլորդ չափազանց իրազեկ եք,

մեծ գիտելիքներ ունեք,

and what I'd like to do is invite each and every one of you

և կցանկանայի հրավիրել յուրաքանչյուրիդ

to contribute to this project and other projects of its type,

համագործակցելու նմանատիպ այլ նախագծերի հետ,

because I think together we can truly change the landscape

քանի որ կարծում եմ, որ միասին մենք կարող ենք փոխել կրթության պատկերը

of education and educational publishing.

և կրթական ոլորտում իրականցվող հրատարակչական գործընթացը:

So, thanks very much.

Շնորհակալ եմ: