Tom Wujec demos the 13th-century astrolabe

Μετάφραση: Leonidas Argyros Επιμέλεια: ΛΟΥΚΑΣ ΜΠΟΥΛΑΡΗΣ (Lukas Bularis)

As technology progresses,

Καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται,

and as it advances,

και βελτιώνεται,

many of us assume that these advances

πολλοί από εμάς πιστεύουμε ότι αυτές οι πρόοδοι

make us more intelligent,

μας καθιστούν πιο ευφυείς,

make us smarter and more connected to the world.

πιο έξυπνους και καλύτερα συνδεδεμένους με τον κόσμο.

And what I'd like to argue

Και θα ήθελα να επιχειρηματολογήσω

is that that's not necessarily the case,

πως αυτό δεν είναι απαραίτητα σωστό,

as progress is simply a word for change,

καθώς η πρόοδος είναι απλά μία λέξη για την αλλαγή,

and with change you gain something,

και με την αλλαγή κερδίζεις κάτι,

but you also lose something.

αλλά και χάνεις κάτι.

And to really illustrate this point, what I'd like to do

Και για να το αποδείξω, θα ήθελα

is to show you how technology has dealt with

να σας δείξω με ποιον τρόπο η τεχνολογία αντιμετώπισε

a very simple, a very common, an everyday question.

μία πολύ απλή, κοινή, καθημερινή ερώτηση.

And that question is this.

Και η ερώτηση είναι η εξής.

What time is it? What time is it?

Τι ώρα είναι; Τι ώρα είναι;

If you glance at your iPhone, it's so simple to tell the time.

Αν ρίξετε μια ματιά στο iPhone σας, είναι πολύ απλό να δείτε την ώρα.

But, I'd like to ask you, how would you tell the time

Αλλά, θα ήθελα να σας ρωτήσω, πώς θα ξέρατε τι ώρα είναι

if you didn't have an iPhone?

αν δεν είχατε ένα iPhone;

How would you tell the time, say, 600 years ago?

Πώς θα ξέρατε την ώρα πριν από, ας πούμε, 600 χρόνια;

How would you do it?

Πώς θα το κάνατε;

Well, the way you would do it is by using a device

Θα χρησιμοποιούσατε μία συσκευή

that's called an astrolabe.

που λέγεται αστρολάβος.

So, an astrolabe is relatively unknown in today's world.

Ο αστρολάβος είναι σχετικά άγνωστος στο σημερινό κόσμο.

But, at the time, in the 13th century,

Αλλά το 13ο αιώνα

it was the gadget of the day.

ήταν η τελευταία μόδα.

It was the world's first popular computer.

Ήταν ο πρώτος μαζικός υπολογιστής στον κόσμο.

And it was a device that, in fact, is a model of the sky.

Ήταν μια συσκευή που ουσιαστικά ήταν ένα μοντέλο του ουρανού.

Τα διαφορετικά τμήματα του αστρολάβου, σε αυτό το συγκεκριμένο μοντέλο,

So, the different parts of the astrolabe, in this particular type,

the rete corresponds to the positions of the stars.

το δίκτυ ανταποκρίνεται στη θέση των άστρων.

The plate corresponds to a coordinate system.

Η μεταλλική πλάκα ανταποκρίνεται σε ένα σύστημα συντεταγμένων.

And the mater has some scales and puts it all together.

Και το καλούπι έχει μερικές κλίμακες και ενώνει το σύνολο.

If you were an educated child,

Αν ήσασταν ένα μορφωμένο παιδί,

you would know how to not only use the astrolabe,

θα ξέρατε όχι μόνο να χρησιμοποιείτε τον αστρολάβο,

you would also know how to make an astrolabe.

αλλά και πώς να φτιάξετε ένα.

And we know this because the first treatise on the astrolabe,

Και το ξέρουμε αυτό γιατί η πρώτη διατριβή για τον αστρολάβο,

the first technical manual in the English language,

το πρώτο τεχνικό εγχειρίδιο στην αγγλική γλώσσα,

was written by Geoffrey Chaucer.

γράφτηκε από τον Τζέφρι Τσόσερ.

Yes, that Geoffrey Chaucer, in 1391,

Ναι, αυτόν τον Τζέφρι Τσόσερ, το 1391,

to his little Lewis, his 11-year-old son.

για το μικρό του το Λιούις, τον εντεκάχρονο γιο του.

And in this book, little Lewis would know the big idea.

Και σε αυτό το βιβλίο, ο μικρός Λιούις θα έπιανε τη μεγάλη ιδέα.

And the central idea that makes this computer work

Η κεντρική ιδέα που κάνει αυτό τον υπολογιστή να δουλεύει

is this thing called stereographic projection.

είναι αυτό που αποκαλείται στερεογραφική προβολή.

And basically, the concept is,

Η ιδέα είναι βασικά,

how do you represent the three-dimensional image

πώς αναπαριστάς την τρισδιάστατη εικόνα

of the night sky that surrounds us

του νυχτερινού ουρανού γύρω μας

onto a flat, portable, two-dimensional surface.

σε μία επίπεδη, φορητή, δισδιάστατη επιφάνεια.

The idea is actually relatively simple.

Η ιδέα στην πραγματικότητα είναι σχετικά απλή.

Imagine that that Earth is at the center of the universe,

Φανταστείτε πως η Γη είναι στο κέντρο του σύμπαντος,

and surrounding it is the sky projected onto a sphere.

και την περιβάλλει ο ουρανός που προβάλει σε μία σφαίρα.

Each point on the surface of the sphere

Κάθε σημείο στην επιφάνεια της σφαίρας

is mapped through the bottom pole,

χαρτογραφείται μέσω του πόλου κάτω κάτω,

onto a flat surface, where it is then recorded.

σε μία επίπεδη επιφάνεια, όπου καταγράφεται.

So the North Star corresponds to the center of the device.

Έτσι ο Πολικός Αστέρας αντιστοιχεί στο κέντρο της συσκευής.

The ecliptic, which is the path of the sun, moon, and planets

Η εκλειπτική, η πορεία του ήλιου, της σελήνης και των πλανητών,

correspond to an offset circle.

αντιστοιχεί σ' έναν αντισταθμιστικό κύκλο.

The bright stars correspond to little daggers on the rete.

Τα λαμπρά αστέρια αντιστοιχούν σε μικρά σημεία παραπομπής στο δίκτυ.

And the altitude corresponds to the plate system.

Και το υψόμετρο αντιστοιχεί στις μεταλλικές πλάκες.

Now, the real genius of the astrolabe is not just the projection.

Η πραγματική ιδιοφυΐα του αστρολάβου δεν είναι απλά η προβολή.

The real genius is that it brings together two coordinate systems

Η πραγματική ιδιοφυΐα είναι πως συγκεντρώνειδύο συστήματα συντεταγμένων

so they fit perfectly.

ώστε να ταιριάζουν απόλυτα.

There is the position of the sun, moon and planets on the movable rete.

Η θέση του ήλιου, της σελήνης και των πλανητών, στο κινούμενο δίκτυ.

And then there is their location on the sky

Και η θέση τους στον ουρανό όπως φαίνεται

as seen from a certain latitude on the back plate. Okay?

από ένα δεδομένο γεωγραφικό πλάτος στην πίσω μεταλλική πλάκα. Εντάξει;

So how would you use this device?

Πώς θα χρησιμοποιούσατε αυτή τη συσκευή;

Well, let me first back up for a moment.

Για να πιάσουμε τα πράγματα από την αρχή.

This is an astrolabe. Pretty impressive, isn't it?

Αυτός είναι ένας αστρολάβος. Πολύ εντυπωσιακός έτσι;

And so, this astrolabe is on loan from us

Είναι δάνειο

from the Oxford School of -- Museum of History.

από την Οξφόρδη -- το Μουσείο Ιστορίας.

And you can see the different components.

Και μπορείτε να δείτε τα διάφορα τμήματα.

This is the mater, the scales on the back.

Αυτό είναι το καλούπι, οι κλίμακες στην πλάτη.

This is the rete. Okay. Do you see that?

Αυτό είναι το δίκτυ. Εντάξει. Το βλέπετε αυτό;

That's the movable part of the sky.

Αυτό είναι το κινούμενο τμήμα του ουρανού.

And in the back you can see

Και στην πλάτη βλέπετε

a spider web pattern.

ένα σχέδιο σαν ιστό αράχνης.

And that spider web pattern corresponds to the local coordinates in the sky.

Και αυτό το σχέδιο αντιστοιχεί στις τοπικές συντεταγμένες του ουρανού.

This is a rule device. And on the back

Αυτό είναι το γωνιόμετρο. Και από πίσω

are some other devices, measuring tools

υπάρχουν άλλες συσκευές, εργαλεία μέτρησης,

and scales, to be able to make some calculations. Okay?

και κλίμακες, για να διευκολύνουν κάποιους υπολογισμούς. Εντάξει;

You know, I've always wanted one of these.

Ξέρετε, πάντα ήθελα ένα τέτοιο.

For my thesis I actually built one of these out of paper.

Για τη διατριβή μου κατασκεύασα έναν αστρολάβο από χαρτί.

And this one, this is a replica

Και αυτός εδώ, είναι αντίγραφο

from a 15th-century device.

από μία συσκευή του 15ου αιώνα.

And it's worth probably about three MacBook Pros.

Και η αξία του φτάνει στα τρία Macbook Pro.

But a real one would cost about as much as my house,

Αλλά ένας αληθινός θα κόστιζε όσο και το σπίτι μου,

and the house next to it, and actually every house on the block,

και το γειτονικό σπίτι, και όλα τα σπίτια στο τετράγωνο,

on both sides of the street,

και από τις δύο πλευρές του δρόμου,

maybe a school thrown in, and some -- you know, a church.

ίσως και ένα σχολείο, και κάποια -- ξέρετε, μία εκκλησία.

They are just incredibly expensive.

Είναι απλά απίστευτα ακριβοί.

But let me show you how to work this device.

Αλλά αφήστε με να σας δείξω πώς να χρησιμοποιείτε αυτή τη συσκευή.

So let's go to step one.

Το πρώτο βήμα.

First thing that you do is you select a star

Πρώτα απ' όλα διαλέγετε ένα άστρο

in the night sky, if you're telling time at night.

στο νυχτερινό ουρανό, αν ψάχνετε για την ώρα το βράδυ.

So, tonight, if it's clear you'll be able to see the summer triangle.

Απόψε λοιπόν, αν έχει ξαστεριά, θα μπορείτε να δείτε το Θερινό Τρίγωνο.

And there is a bright star called Deneb. So let's select Deneb.

Και υπάρχει ένα λαμπρό άστρο που λέγεται Ντενέμπ. Ας διαλέξουμε λοιπόν το Ντενέμπ.

Second, is you measure the altitude of Deneb.

Δεύτερον, μετράτε το υψόμετρο του Ντενέμπ.

So, step two, I hold the device up,

Δεύτερο βήμα λοιπόν, κρατώ τη συσκευή ψηλά,

and then I sight its altitude there

και ευθυγραμμίζω το υψόμετρο εκεί

so I can see it clearly now.

ώστε να μπορώ να το δω καθαρά τώρα.

And then I measure its altitude.

Και υπολογίζω το υψόμετρο.

So, it's about 26 degrees. You can't see it from over there.

Περίπου 26 μοίρες. Δεν μπορείτε να το δείτε από εκεί.

Step three is identify the star on the front of the device.

Το τρίτο βήμα είναι η αναγνώριση του άστρου στο μπροστινό τμήμα της συσκευής.

Deneb is there. I can tell.

Ο Ντενέμπ είναι εκεί. Το ξέρω.

Step four is I then move the rete,

Μετά κινώ το δίκτυ,

move the sky, so the altitude of the star

κινώ τον ουρανό, ώστε το υψόμετρο του άστρου

corresponds to the scale on the back.

να αντιστοιχεί στην κλίματα στην πλάτη.

Okay, so when that happens

Όταν συμβεί αυτό

everything lines up.

όλα ευθυγραμμίζονται.

I have here a model of the sky

Έχω εδώ ένα μοντέλο του ουρανού

that corresponds to the real sky. Okay?

που αντιστοιχεί στον πραγματικό ουρανό. Εντάξει;

So, it is, in a sense,

Κατά μία έννοια,

holding a model of the universe in my hands.

κρατώ ένα μοντέλο του σύμπαντος στα χέρια μου.

And then finally, I take a rule,

Και τελικά, παίρνω ένα γωνιόμετρο,

and move the rule to a date line

και το κινώ σε μία γραμμή ημερομηνίας

which then tells me the time here.

που μου λέει τι ώρα είναι εδώ.

Right. So, that's how the device is used.

Εντάξει. Έτσι χρησιμοποιείται η συσκευή.

(Laughter)

(Γέλια)

So, I know what you're thinking:

Ξέρω τι σκέφτεστε,

"That's a lot of work, isn't it? Isn't it a ton of work to be able to tell the time?"

"Πολύ δουλειά, έτσι; Δεν είναι πραγματικός μπελάς να μάθεις τι ώρα είναι;"

as you glance at your iPod to just check out the time.

καθώς κοιτάτε το iPod σας για να δείτε την ώρα.

But there is a difference between the two, because with your iPod

Αλλά υπάρχει μία διαφορά ανάμεσα στα δύο, διότι με το iPod σας

you can tell -- or your iPhone, you can tell exactly

μπορείτε να μάθετε -- ή με το iPhone, μπορείτε να ξέρετε ακριβώς

what the time is, with precision.

τι ώρα είναι, με ακρίβεια.

The way little Lewis would tell the time

Ο μικρός Λιούις θα μάθαινε την ώρα

is by a picture of the sky.

με μία εικόνα του ουρανού.

He would know where things would fit in the sky.

Θα ήξερε που ταιριάζουν τα πράγματα στον ουρανό.

He would not only know what time it was,

Δεν θα ήξερε μόνο τι ώρα είναι,

he would also know where the sun would rise,

αλλά και που θα ανατείλλει ο ήλιος,

and how it would move across the sky.

και πώς θα κινηθεί στον ουρανό.

He would know what time the sun would rise, and what time it would set.

Θα ήξερε τι ώρα θα ανατείλλει ο ήλιος, και τι ώρα θα δύσει.

And he would know that for essentially every celestial object

Και θα τα ήξερε αυτά ουσιαστικά για κάθε ουράνιο σώμα

in the heavens.

στους ουρανούς.

So, in computer graphics

Στα γραφικά υπολογιστών

and computer user interface design,

και στο σχεδιασμό διεπαφής χρήστη,

there is a term called affordances.

υπάρχει ένας όρος που λέγεται "δυνατότητες."

So, affordances are the qualities of an object

Δυνατότητες είναι οι ικανότητες ενός αντικειμένου

that allow us to perform an action with it.

που μας επιτρέπουν να το χρησιμοποιήσουμε.

And what the astrolabe does is it allows us,

Ο αστρολάβος μας επιτρέπει

it affords us, to connect to the night sky,

να συνδεθούμε με το νυχτερινό ουρανό,

to look up into the night sky and be much more --

να κοιτάξουμε στο νυχτερινό ουρανό και πολλά περισσότερα --

to see the visible and the invisible together.

να δούμε το ορατό και το αόρατο μαζί.

So, that's just one use. Incredible,

Αυτή είναι μόλις μία χρήση. Απίστευτο,

there is probably 350, 400 uses.

υπάρχουν μάλλον 350, 400 χρήσεις.

In fact, there is a text, and that has over a thousand uses

Υπάρχει ένα κείμενο και περιλαμβάνει πάνω από χίλιες χρήσεις

of this first computer.

γι' αυτό τον πρώτο υπολογιστή.

On the back there is scales and measurements

Στο πίσω μέρος υπάρχουν κλίμακες και μετρήσεις

for terrestrial navigation.

για επίγεια ναυσιπλοΐα.

You can survey with it. The city of Baghdad was surveyed with it.

Μπορείτε να κάνετε τοπογραφήσεις. Έτσι έγινε η τοπογράφηση της Βαγδάτης.

It can be used for calculating mathematical equations of all different types.

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μαθηματικές εξισώσεις διαφόρων ειδών.

And it would take a full university course to illustrate it.

Και θα χρειαζόταν ολόκληρο μάθημα πανεπιστημίου για να το επεξηγήσουμε.

Astrolabes have an incredible history.

Οι αστρολάβοι έχουν μια απίστευτη ιστορία.

They are over 2,000 years old.

Έχουν ηλικία πάνω από 2000 χρόνια.

The concept of stereographic projection

Η ιδέα της στερεογραφικής προβολής

originated in 330 B.C.

ανάγεται στο 330 π. Χ.

And the astrolabes come in many different

Και οι αστρολάβοι έχουν πολλά διαφορετικά

sizes and shapes and forms.

μεγέθη και σχήματα και φόρμες.

There is portable ones. There is large display ones.

Κάποιοι είναι φορητοί. Υπάρχουν μεγάλοι για επίδειξη.

And I think what is common to all astrolabes

Και νομίζω πως αυτό που όλοι οι αστρολάβοι έχουν κοινό

is that they are beautiful works of art.

είναι πως πρόκειται για όμορφα έργα τέχνης.

There is a quality of craftsmanship and precision

Υπάρχει μια ποιότητα κατασκευής και ακρίβεια

that is just astonishing and remarkable.

που είναι θαυμαστή και αξιόλογη.

Astrolabes, like every technology, do evolve over time.

Οι αστρολάβοι, όπως κάθε τεχνολογία, εξελίσσονται με το χρόνο.

So, the earliest retes, for example, were very simple and primitive.

Τα παλαιότερα δίκτυα, για παράδειγμα, ήταν πολύ απλά και πρωτόγονα.

And advancing retes became cultural emblems.

Και τα εξελιγμένα δίκτυα έγιναν πολιτιστικά σύμβολα.

This is one from Oxford.

Αυτό είναι από την Οξφόρδη.

And I find this one really extraordinary because the rete pattern

Και το βρίσκω έκτακτο διότι το σχέδιο του δικτύου

is completely symmetrical,

είναι απόλυτα συμμετρικό,

and it accurately maps a completely asymmetrical, or random sky.

και χαρτογραφεί με ακρίβεια έναν απολύτως ασυμμετρικό ή τυχαίο ουρανό.

How cool is that? This is just amazing.

Πόσο φανταστικό είναι αυτό; Είναι απλά εκπληκτικό.

So, would little Lewis have an astrolabe?

Θα είχε, λοιπόν, ο μικρός Λιούις έναν αστρολάβο;

Probably not one made of brass. He would have one made out of wood,

Πιθανώς όχι έναν από μπρούτζο. Θα είχε έναν κατασκευασμένο από ξύλο,

or paper. And the vast majority of this first computer

ή χαρτί. Και η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των πρώτων υπολογιστών

was a portable device

ήταν φορητοί

that you could keep in the back of your pocket.

και μπορούσες να τους έχεις στην τσέπη σου.

So, what does the astrolabe inspire?

Τι εμπνέει ο αστρολάβος;

Well, I think the first thing is that

Νομίζω πως το πρώτο πράγμα είναι

it reminds us just how resourceful people were,

ότι μας θυμίζει πόσο επινοητικοί ήταν οι άνθρωποι,

our forebears were, years and years ago.

οι πρόγονοί μας, πριν από πολλά χρόνια.

It's just an incredible device.

Είναι μία απίστευτη συσκευή.

Every technology advances.

Κάθε τεχνολογία εξελίσσεται.

Every technology is transformed and moved by others.

Κάθε τεχνολογία μεταμορφώνεται και κινείται από άλλες.

And what we gain with a new technology, of course,

Και ό,τι κερδίζουμε με μία νέα τεχνολογία,φυσικά,

is precision and accuracy.

είναι ακρίβεια.

But what we lose, I think, is

Αλλά αυτό που χάνουμε, νομίζω, είναι

an accurate -- a felt sense

ακριβώς -- μία βιωμένη αίσθηση

of the sky, a sense of context.

του ουρανού, μία αίσθηση πλαισίου.

Knowing the sky, knowing your relationship with the sky,

Γνωρίζοντας τον ουρανό, τη σχέση σου με τον ουρανό,

is the center of the real answer

είναι το κέντρο της αληθινής απάντησης

to knowing what time it is.

στο ερώτημα τι ώρα είναι.

So, it's -- I think astrolabes are just remarkable devices.

Νομίζω πως οι αστρολάβοι είναι απλά εκπληκτικές συσκευές.

And so, what can you learn from these devices?

Και τι μπορείτε να μάθετε από αυτές τις συσκευές;

Well, primarily that there is a subtle knowledge

Πρωτίστως, ότι υπάρχει μία λεπτή γνώση

that we can connect with the world.

πως μπορούμε να συνδεθούμε με τον κόσμο.

And astrolabes return us to this subtle sense

Και οι αστρολάβοι μας επιστρέφουν σε αυτή τη λεπτή αίσθηση

of how things all fit together,

το πώς ταιριάζουν μαζί όλα τα πράγματα

and also how we connect to the world.

και πώς συνδεόμαστε με τον κόσμο.

Thanks very much.

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)