Do you see a face? You’re actually hallucinating - Susan G. Wardle

Translator: Trang Do Nu Gia Reviewer: My Den

Tưởng tượng mở túi khoai tây chiên và thấy ông già Noel đang nhìn lại bạn.

Imagine opening a bag of chips only to find Santa Claus looking back at you.

Or turning the corner to see a smile as wide as a building.

Hoặc đảo mắt xung quanh và trông thấy một nụ cười rộng toác của một tòa nhà.

Con người nhìn thấy khuôn mặt trên tất cả các loại vật thể vô tri,

Humans see faces in all kinds of mundane objects,

but these faces aren’t real—

nhưng những khuôn mặt này không có thật —

they’re illusions due to a phenomenon known as face pareidolia.

chúng là những ảo giác do một hiện tượng được biết đến là “Ảo giác khuôn mặt”.

So why exactly does this happen, and how far can this distortion of reality go?

Vậy chính xác tại sao điều này lại xảy ra,

và sự biến dạng thực tại này có thể dẫn đến điều gì?

Humans are social animals,

Con người là động vật xã hội, và việc nhận diện khuôn mặt chính là

and reading faces is an important part of our ability to understand each other.

một khả năng quan trọng giúp chúng ta hiểu về nhau.

Ngay cả một cái nhìn thoáng qua khuôn mặt của ai đó

Even a glimpse of someone's face can help you determine if you've met them before,

cũng giúp bạn biết được liệu bạn đã từng gặp họ trước đây chưa,

what mood they’re in, and if they’re paying attention to you.

họ đang trong tâm trạng nào, và liệu họ có đang để ý đến bạn không.

We even use facial features to make snap-judgments

Ta thậm chí còn dựa vào đặc điểm khuôn mặt để đưa ra các phán đoán nhanh

about a person’s potential trustworthiness or aggression.

về mức độ đáng tin hoặc đáng ngờ của một người.

Để nắm bắt được tất cả các thông tin quan trọng này,

To capture all this vital information,

humans have evolved to be very sensitive to face-like structures.

con người đã tiến hóa để trở nên vô cùng nhạy bén với cấu trúc giống khuôn mặt.

Whenever we see something,

Bất kỳ khi nào chúng ta nhìn vào một thứ gì đó,

our brain immediately starts working to identify the new visual stimuli

não bộ ngay lập tức bắt đầu làm việc để nhận diện các kích thích thị giác mới

based on our expectations and prior knowledge.

dựa vào sự tưởng tượng và kiến thức trước đó của chúng ta.

And since faces are so important,

Và bởi vì khuôn mặt rất quan trọng,

humans have evolved several regions of the brain

nên con người đã tiến hóa nhiều vùng trên não bộ

that enable us to identify them faster than other visual stimuli.

để cho phép chúng ta nhận diện chúng nhanh hơn các kích thích thị giác khác.

Whereas recognizing most objects takes our brain around a quarter of a second,

Trong khi bộ não mất 1/4 giây để nhận dạng hầu hết các vật thể,

we can detect a face in just a tenth of a second.

thì chúng ta có thể phát hiện một khuôn mặt chỉ trong 1/10 giây.

It makes sense that we'd prioritize identifying faces over everything else.

Đó cũng là lý do mà chúng ta luôn ưu tiên nhận diện khuôn mặt trước mọi thứ khác.

But brain imaging studies have revealed that regions

Nhưng các nghiên cứu chụp cắt lớp não bộ lại tiết lộ rằng

may actually be too sensitive,

những vùng này thực sự quá nhạy,

dẫn đến việc tìm thấy các khuôn mặt ở nơi mà chúng vốn dĩ không tồn tại.

leading them to find faces where they don’t exist.

In one study, participants reported seeing illusory faces

Trong một nghiên cứu, những người tham gia đã báo cáo việc nhìn thấy

in over 35% of pure-noise images shown to them,

những khuôn mặt ảo ảnh trong hơn 35% hình ảnh nhiễu được đưa cho họ xem,

despite the fact that nothing was there.

mặc dù sự thật là không có khuôn mặt nào ở đó cả.

It might seem concerning that our brains can be so wrong so often,

Có vẻ như thật đáng lo ngại khi bộ não có thể nhầm lẫn thường xuyên như vậy,

but these illusory faces might actually be a byproduct

nhưng những khuôn mặt ảo ảnh này lại có thể chính là một “sản phẩm phụ”

of something evolutionarily advantageous.

của lợi thế tiến hóa.

Since processing all the visual input we encounter quickly and correctly

Vì việc xử lý tất cả các thông tin thị giác đầu vào mà chúng ta gặp phải

is an enormous computational effort for the brain,

một cách nhanh chóng và chính xác là một nỗ lực tính toán to lớn của não bộ,

this kind of hypersensitivity might act as a useful shortcut.

nên sự siêu nhạy này có thể hoạt động như là một lối tắt hữu ích.

After all, seeing illusory faces is usually harmless,

Do đó, việc nhìn thấy những khuôn mặt ảo ảnh thường là vô hại,

while missing a real face can lead to serious issues.

còn việc không thể nhớ khuôn mặt thật mới dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng.

But for hypersensitivity to be more helpful than harmful,

Nhưng để sự siêu nhạy này trở nên có lợi hơn là có hại,

our brains also need to be quick at determining when a face is real

não bộ của chúng ta cũng cần thật nhanh chóng xác định

khi nào khuôn mặt là thật và khi nào là không.

and when it isn’t.

Vậy bộ não của chúng ta có thể nhận biết nhanh như thế nào khi chúng bị lừa?

So how fast can our brains tell when they’ve been duped?

To answer this question, researchers used a form of brain imaging

Để trả lời câu hỏi này, các nhà nghiên cứu đã sử dụng một hình thức chụp quét não

known as magnetoencephalography.

được gọi là ghi từ não.

By measuring the magnetic fields caused by electric currents in the brain,

Bằng cách đo từ trường tạo ra bởi dòng điện trong não,

this technique allows us to track changes in brain activity

kỹ thuật này cho phép ta theo dõi các thay đổi trong hoạt động của não

at the scale of milliseconds.

ở quy mô mili giây.

With this tool, researchers revealed that the brain generally recognizes

Với công cụ này, các nhà nghiên cứu tiết lộ rằng bộ não thường nhận diện

a face as illusory within a quarter of a second—

một ảo ảnh hình khuôn mặt trong vòng một phần tư giây—

around the same time that we can identify most non-face visual stimuli.

bằng với khoảng thời gian mà ta có thể nhận diện

hầu hết các kích thích thị giác phi khuôn mặt.

However, even after our brain knows the face is fake,

Tuy nhiên, ngay cả sau khi bộ não ta biết rằng khuôn mặt đó là giả,

we can still see it in the object.

chúng ta vẫn có thể thấy nó trong vật thể.

And by messing with these brain areas,

Và bằng cách xáo trộn những vùng não này,

we can further impact our ability to differentiate between fact from fiction.

ta có thể tác động nhiều đến khả năng phân biệt thực tại và ảo ảnh.

In one study, researchers stimulated a participant’s fusiform face area

Trong một nghiên cứu, các nhà nghiên cứu đã kích thích khu vực khuôn mặt hình thoi

của người tham gia trong khi họ đang nhìn vào một đồ vật không có khuôn mặt.

while they were looking at a non-face object.

As a result, the participant reported momentarily seeing facial features

Kết quả là người tham gia báo cáo rằng tạm thời nhìn thấy các đặc điểm khuôn mặt

despite the object remaining unchanged.

mặc dù đồ vật đó không hề bị thay đổi.

And while looking at a real face, stimulation of this same area

Trong lúc nhìn vào một khuôn mặt thật, sự kích hoạt của chính khu vực này

created perceived distortions of the eyes and nose.

đã tạo ra những biến dạng có thể cảm nhận được ở mắt và mũi.

These studies suggest that certain features are crucial to face detection.

Những nghiên cứu này cho thấy rằng

có một số đặc điểm nhất định rất quan trọng đến việc nhận diện khuôn mặt.

Just three dots can be enough to represent eyes and a mouth.

Chỉ cần ba dấu chấm là đủ để đại diện cho mắt và miệng.

People will even assign gender, age, and emotion to illusory faces.

Mọi người thậm chí sẽ gán được cả

giới tính, tuổi tác, và cảm xúc vào những khuôn mặt ảo ảnh này.

It’s unclear whether a person’s culture or individual history

Không rõ liệu văn hóa hay quá khứ riêng của một người

có ảnh hưởng đến những nhận thức này hay không,

impacts these perceptions,

but we do know that pareidolia isn’t unique to the human experience.

nhưng ta biết rằng pareidolia không chỉ có duy nhất ở trải nghiệm của con người.

Rhesus macaque monkeys show eye movements similar to our own

Loài khỉ Rhesus macaque thể hiện các chuyển động mắt tương tự như ta

when observing pareidolia-inducing objects and real faces,

khi quan sát các đồ vật gây ra hiện tượng pareidolia và khuôn mặt thật,

suggesting that this phenomenon is baked deep into our social primate brains.

cho thấy hiện tượng này đã ăn sâu vào não của loài linh trưởng xã hội như chúng ta.

So, next time you see an unexpected face in a coffee, car, or cabinet,

Vì vậy, lần tới khi bạn nhìn thấy một khuôn mặt bất ngờ trong một ly cà phê,

một chiếc ô tô, hoặc tủ quần áo, hãy nhớ rằng bộ não của bạn

remember that it’s just your brain working overtime

chỉ đang làm thêm giờ để không bỏ lỡ những khuôn mặt vô cùng quan trọng.

not to miss the faces that really matter.