Do you see a face? You’re actually hallucinating - Susan G. Wardle

386,309 views ・ 2023-06-13

TED-Ed


Videoni ijro etish uchun quyidagi inglizcha subtitrlarga ikki marta bosing.

Translator: Aliqulova Shahlo Reviewer: Nazarbek Nazarov
00:07
Imagine opening a bag of chips only to find Santa Claus looking back at you.
0
7128
4546
Bir xaltacha chipsni ochgach sizga qarab turgan Santa Klausni ko’rish,
00:11
Or turning the corner to see a smile as wide as a building.
1
11924
3838
yoki binodek keng tabassumni ko’rishni tasavvur qiling.
00:16
Humans see faces in all kinds of mundane objects,
2
16345
3379
Odamlar barcha turdagi dunyoviy obyektlarda yuzlarni ko’radi,
00:19
but these faces aren’t real—
3
19724
1626
biroq bu yuzlar haqiqiy emas -
00:21
they’re illusions due to a phenomenon known as face pareidolia.
4
21350
4588
ular yuz pareydoliasi deb nomlangan hodisa tufayli vujudga kelgan illuziyadir.
00:26
So why exactly does this happen, and how far can this distortion of reality go?
5
26355
4922
Xo’sh, nega aynan bu sodir bo’ladi, va bu haqiqatning buzilishi qay darajaga boradi?
00:31
Humans are social animals,
6
31986
1835
Odamlar ijtimoiy jonzot hisoblanadi,
00:33
and reading faces is an important part of our ability to understand each other.
7
33821
4004
va yuzlarni o’qish bir-birimizni tushunish qobilyatimizning muhim qismidir.
Hatto birovning yuzining ko’rinishi hamda qanday kayfiyatda ekanligi, sizga e’tibor
00:38
Even a glimpse of someone's face can help you determine if you've met them before,
8
38034
4046
beryotganligi sizga uni oldin uchratganingizni aniqlashda qo’l keladi,
00:42
what mood they’re in, and if they’re paying attention to you.
9
42080
2877
00:45
We even use facial features to make snap-judgments
10
45166
3170
Biz hattoki insonning potensial ishonchliligi va tajovuzkorligi haqida
00:48
about a person’s potential trustworthiness or aggression.
11
48336
3462
tezkor xulosalar chiqarish uchun yuz xususiyatlaridan foydalanamiz.
Bu muhim ma’lumotning barchasini qo’lga olish uchun
00:52
To capture all this vital information,
12
52256
2169
00:54
humans have evolved to be very sensitive to face-like structures.
13
54425
4004
odamlar yuzga o’xshash tuzilishlarga juda ta’sirchan bo’lib tuzilgan.
00:58
Whenever we see something,
14
58846
1585
Qachonki biror narsani ko’rganimizda
01:00
our brain immediately starts working to identify the new visual stimuli
15
60431
3962
miyamiz darhol yangi vizual stimulyatorni aniqlash uchun ishlashni boshlaydi,
01:04
based on our expectations and prior knowledge.
16
64393
2670
bizning kutish va oldingi bilimimizga asoslangan holda.
01:07
And since faces are so important,
17
67355
2085
Va yuzlar juda muhim bo’lganligi sababli,
01:09
humans have evolved several regions of the brain
18
69440
2336
odamlarda miyaning turli xil bo’limlari rivojlangan,
01:11
that enable us to identify them faster than other visual stimuli.
19
71776
3879
bizga uni boshqa vizual stimulyatorlardan ko’ra tezroq aniqlashga yordam beruvchi.
01:15
Whereas recognizing most objects takes our brain around a quarter of a second,
20
75905
4630
Ko’p obyektlarni tanish uchun miyamizga taxminan chorak sekund kerak bo’lsa-da,
01:20
we can detect a face in just a tenth of a second.
21
80535
3336
biz yuzni sekundning atigi o’ndan bir qismida aniqlay olamiz.
01:24
It makes sense that we'd prioritize identifying faces over everything else.
22
84580
4255
Bizning yuzni aniqlashni barcha narsadan ustun qo’yishimiz mantiqan to’g’ri.
01:28
But brain imaging studies have revealed that regions
23
88835
2585
Ammo miya tasvirini o’rganishlar shuni ko’rsatdiki,
01:31
may actually be too sensitive,
24
91420
2420
miya bo’limlari juda ham ta’sirchan bo’lishi mumkin,
01:34
leading them to find faces where they don’t exist.
25
94090
3086
bu esa aslida mavjud bo’lmagan yuzlarni topishga olib keladi.
01:37
In one study, participants reported seeing illusory faces
26
97760
3629
O’rganishlarning birida, ishtirokchilar ko’rsatilgan rasmlarning 35%dan ortig’ida,
01:41
in over 35% of pure-noise images shown to them,
27
101389
4045
garchi hech birida yuz bo’lmagan bo’lsa-da
01:45
despite the fact that nothing was there.
28
105434
2420
xayoliy yuzlarni ko’rganligini aytishgan.
01:48
It might seem concerning that our brains can be so wrong so often,
29
108813
4212
Miyamizning tez-tez xato qilishi xavotirli tuyulishi mumkin,
01:53
but these illusory faces might actually be a byproduct
30
113025
3337
Lekin bu xayoliy yuzlar aslida evolyutsion tarzdagi foydali
01:56
of something evolutionarily advantageous.
31
116362
3086
biror narsaning natijasi bo’lishi mumkin.
01:59
Since processing all the visual input we encounter quickly and correctly
32
119740
4255
Barcha biz tez va to’g’ri duch keladigan vizual kiritishlarga ishlov berish
02:03
is an enormous computational effort for the brain,
33
123995
2878
miya uchun ulkan hisoblash harakatlari hisoblanganligi sababli,
02:06
this kind of hypersensitivity might act as a useful shortcut.
34
126998
4337
bu turdagi kuchli ta’sirchanlik foydali va qisqa yo’l bo’lishi mumkin.
02:11
After all, seeing illusory faces is usually harmless,
35
131752
3754
Xulosa qilib aytganda, odatda xayoliy yuzlarni ko’rish zararsiz,
02:15
while missing a real face can lead to serious issues.
36
135506
3921
biroq haqiqiy yuzni ko’rmaslik jiddiy muammolarga olib kelishi mumkin.
ammo bu kuchli ta’sirchanlik ziyondan ko’ra ko’proq foyda keltirishi uchun
02:20
But for hypersensitivity to be more helpful than harmful,
37
140136
3253
02:23
our brains also need to be quick at determining when a face is real
38
143389
3670
miyamiz yuzning real yoki real emasligini
02:27
and when it isn’t.
39
147059
1335
tez aniqlay olishi kerak.
02:29
So how fast can our brains tell when they’ve been duped?
40
149103
3045
Xo’sh, miyamiz aldanganligini qanchalik tez aytoladi?
02:32
To answer this question, researchers used a form of brain imaging
41
152565
3837
Bu savolga javob topish uchun olimlar magnetonsefalografiya deb
02:36
known as magnetoencephalography.
42
156402
2294
nomlangan miya suratidan foydalanishdi.
02:39
By measuring the magnetic fields caused by electric currents in the brain,
43
159155
3879
Miyadagi elektr toki sabab bo’lgan magnet maydonlarni o’lchash orqali,
02:43
this technique allows us to track changes in brain activity
44
163034
3670
bu usul miya faoliyatidagi o’zgarishlarni
02:46
at the scale of milliseconds.
45
166704
2503
millisekundlar ichida kuzatish imkonini beradi.
02:49
With this tool, researchers revealed that the brain generally recognizes
46
169457
3712
Bu usul yordamida, olimlar shuni ko’rsatdiki, miya odatda
02:53
a face as illusory within a quarter of a second—
47
173169
3253
yuzni chorak sekund ichida xayoliy deb hisoblaydi -
02:56
around the same time that we can identify most non-face visual stimuli.
48
176756
4629
ko’pgina yuz bo’lmagan vizual stimullarni bir xil vaqt oralig’ida aniqlaymiz.
03:02
However, even after our brain knows the face is fake,
49
182178
3211
Biroq, miyamiz yuzning qalbaki ekanligini bilgandan keyin ham,
03:05
we can still see it in the object.
50
185389
2211
biz uni hamon obyekt ichida ko’rolamiz.
03:07
And by messing with these brain areas,
51
187934
2043
bu miya bo’limlariga aralashish orqali
03:09
we can further impact our ability to differentiate between fact from fiction.
52
189977
4546
haqiqat bilan to’qimani ajrata olish qobi- liyatimizga yanada ta’sir ko’rsatolamiz.
03:14
In one study, researchers stimulated a participant’s fusiform face area
53
194982
4463
O’rganishlarning birida, olimlar ishtirok- chi yuzining fusiform qismini qo’zg’atdi
03:19
while they were looking at a non-face object.
54
199445
2503
bu vaqtda ular yuz bo’lmagan obyektga qarashayotgan edi.
03:22
As a result, the participant reported momentarily seeing facial features
55
202448
4922
Natijada,ishtirokchi yuz xususiyatlarini bir lahzaga ko’rganini aytdi
03:27
despite the object remaining unchanged.
56
207370
2335
garchi obyekt o’zgarmay qolgan bo’lsada.
03:29
And while looking at a real face, stimulation of this same area
57
209997
3754
va haqiqiy yuzga qaraganda esa, o’sha qismning qo’zg’atilishi
03:33
created perceived distortions of the eyes and nose.
58
213751
4004
ko’z va burunning noto’g’ri ko’rsatilishiga olib keldi.
03:38
These studies suggest that certain features are crucial to face detection.
59
218464
4421
Bu o’rganishlar ma’lum bir xususiyatlar yu zni aniqlashda muhim ekanligini ko’rsatadi
03:43
Just three dots can be enough to represent eyes and a mouth.
60
223135
3546
Atigi uchta nuqta ko’zlar va og’izni ifodalashga yetarli.
03:47
People will even assign gender, age, and emotion to illusory faces.
61
227056
4504
Odamlar hatto xayoliy yuzlarni jins, yosh va hissiyotga qarab ajratadi.
03:51
It’s unclear whether a person’s culture or individual history
62
231894
3253
Insonning madaniyati yoki shaxsiy tarixi bu tushunchalarga ta’sir ko’rsatish
03:55
impacts these perceptions,
63
235147
1502
yoki ko’rsatmasligi aniq emas,
03:56
but we do know that pareidolia isn’t unique to the human experience.
64
236649
4087
ammo biz pareidoliya inson tajribasi uchun yagona emasligini bilamiz.
04:01
Rhesus macaque monkeys show eye movements similar to our own
65
241070
3879
Rizus makak maymunlari pareidoliya-qo’zg’atuvchi narsalarni va
04:04
when observing pareidolia-inducing objects and real faces,
66
244949
3587
haqiqiy yuzlarni kuzatyotganda biznikiga o’xshash ko’z harakatlarini ko’rsatadi,
04:08
suggesting that this phenomenon is baked deep into our social primate brains.
67
248536
5505
bu hodisa bizning ijtimoiy primat miyamizga chuqur singganligini ko’rsatadi.
04:14
So, next time you see an unexpected face in a coffee, car, or cabinet,
68
254458
4088
Shu sababdan, keyingi safar kofe, mashina yoki kabinetda tasodifiy yuzni ko’rsangiz,
04:18
remember that it’s just your brain working overtime
69
258546
2878
bilingki miyangiz judayam ahamiyatli yuzlarni
04:21
not to miss the faces that really matter.
70
261424
2711
o’tkazib yubormaslik uchun muddatdan tashqari ishlaganligidan dalolatdir.
Ushbu veb-sayt haqida

Ushbu sayt sizni ingliz tilini o'rganish uchun foydali bo'lgan YouTube videolari bilan tanishtiradi. Dunyo bo'ylab eng yaxshi o'qituvchilar tomonidan o'qitiladigan ingliz tili darslarini ko'rasiz. Videoni u yerdan o'ynash uchun har bir video sahifasida ko'rsatilgan inglizcha subtitrlarga ikki marta bosing. Subtitrlar video ijrosi bilan sinxronlashtiriladi. Agar sizda biron bir fikr yoki so'rov bo'lsa, iltimos, ushbu aloqa formasi orqali biz bilan bog'laning.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7