Infinity according to Jorge Luis Borges - Ilan Stavans

Reviewer: My Den

When Ireneo Funes looked at a glass of wine on a table,

Khi Ireneo Funes nhìn vào ly rượu trên bàn,

he saw “all the shoots, clusters, and grapes of the vine.

ông thấy ” Mọi bộ phận của cây nho.

He remembered the shapes of the clouds in the south

Ông nhớ hình dáng của những đám mây ở phía Nam

at the dawn of the 30th of April of 1882,

lúc rạng đông ngày 30 tháng 4 năm 1882,

and he could compare them in his recollection with the marbled grain

so sánh chúng với những vân cẩm thạch

in the design of a leather-bound book which he had seen only once,

được thiết kế trên một quyển sổ da ông từng thấy chỉ một lần,

and with the lines in the spray which an oar raised

hay những đường rẽ nước do mái chèo để lại

in the Rio Negro on the eve of the battle of the Quebrancho.”

trên dòng Rio Negro trước trận Quebrancho.”

Trong truyện ngắn “Funes, the Memorious” (Funes, người có trí nhớ hoàn hảo),

In the short story “Funes, the Memorious,”

Jorge Luis Borges explores what it would be like to have a perfect memory.

Jorge Luis Borgest khám phá cảm giác có một trí nhớ hoàn hảo.

His character not only remembers everything he has ever seen,

Nhân vật chính không chỉ nhớ mọi thứ anh thấy,

but every time he has seen it in perfect detail.

mà còn cả mọi chi tiết.

These details are so overwhelming

Quá nhiều chi tiết khiến anh choáng ngợp

Funes has to spend his days in a dark room,

nên Funes phải giam mình trong phòng tối,

and can only sleep by imagining a part of town he has never visited.

chỉ có thể chợp mắt khi tưởng tượng đến nơi anh chưa bao giờ đến trong thị trấn.

According to Borges,

Theo Borgres, trí nhớ của Funes làm anh không thể suy nghĩ,

Funes’s memories even rendered him incapable of real thought,

because “To think is to forget a difference, to generalize, to abstract.

vì “Suy nghĩ là quên đi sự khác biệt, là khái quát hóa, là trừu tượng.

In the overly replete world of Funes there were nothing but details.”

Trong thế giới có quá nhiều thứ của Funes không có gì ngoài chi tiết.”

Funes’ limitless memory was just one of Borges’s many explorations of infinity.

Trí nhớ vô hạn của Funes

chỉ là một trong những tác phẩm viết về vô cực của Borges.

Born in Argentina in 1899,

Sinh ta tại Agentina năm 1899,

he admired the revolutionaries of his mother’s family

dù ngưỡng mộ những nhà cách mạng họ ngoại,

but took after his father’s bookish clan.

nhưng lại theo nghiệp bút nghiêng của cha mình.

His body of essays, poems, and stories, or, as he called them, ficciones

Bộ sưu tập văn, thơ và tập truyện, hoặc “hư cấu”, như ông gọi chúng,

pioneered the literary style of “lo real maravilloso,”

tạo ra phong cách văn học “lo real maravilloso,”

known in English as Magical Realism—

được biết đến với tên Chủ nghĩa Hiện thực Huyền ảo—

and each was just a few pages long.

mỗi truyện chỉ dài vài trang.

Though Borges was not interested in writing long books,

Dù không hứng thú với việc viết truyện dài,

Borges là một người ham đọc sách.

he was an avid reader,

recruiting friends to read to him after he went blind in middle age.

Ông nhờ bạn bè đọc sách cho mình khi mất thị lực vào tuổi trung niên.

He said his image of paradise was an infinite library,

Ông nói thiên đường, với ông, là một thư viện vô tận,

an idea he brought to life in “The library of Babel.”

ý tưởng này được ông viết thành quyển “Thư viện Babel.”

Built out of countless identical rooms,

Được tạo thành từ vô số căn phòng giống hệt nhau.

each containing the same number of books of the same length,

mỗi phòng có cùng một lượng sách với độ dài như nhau,

the library of babel is its own universe.

thư viện Babel là một vũ trụ riêng.

It contains every possible variation of text,

Nó chứa mọi loại văn bản,

so there are some profound books,

có những quyển sách đầy triết lí,

but also countless tomes of complete gibberish.

bên cạnh những quyển hoàn toàn sáo rỗng.

The narrator has spent his entire life

Người kể chuyện dành cả đời mình

wandering this vast labyrinth of information

lang thang trong mê cung thông tin mênh mông rộng lớn này

in a possibly futile search for meaning.

tìm kiếm ý nghĩa có thể chẳng bao giờ tìm được.

Labyrinths appeared over and over in Borges’ work.

Mê cung xuất hiện liên tục trong tác phẩm của Borges.

In “The Garden of Forking Paths,”

Trong “The Garden of Forking Paths” (Địa đàng quanh co),

as Yu Tsun winds his way through country roads,

khi Yu Tsun rong ruổi trên những con đường làng,

he remembers a lost labyrinth built by one of his ancestors.

anh nhớ về mê cung bị mất được tổ tiên xây dựng.

Over the course of the story,

Truyện mở ra, anh phát hiện

he finds out the labyrinth is not a physical maze but a novel.

nó không phải là một thực thể vật lí mà là một cuốn tiểu thuyết.

And this novel reveals that the real Garden of Forking Paths is time:

Và cuốn tiểu thuyết cho biết Địa đàng quanh co chính là thời gian:

in every instant, there are infinite possible courses of action.

có vô số khả năng xảy ra trong mỗi khoảnh khắc.

And as one moment follows another,

Và khi chúng nối đuôi nhau,

each possibility begets another set of divergent futures.

mỗi khả năng lại sinh ra những tập hợp tương lai khác nhau.

Borges laid out infinite expanses of time in his labyrinths,

Thời gian trong mê cung của Borges là vô tận,

but he also explored the idea of condensing all of time

ông cũng viết về ý tưởng thời gian ngưng đọng trong một khắc.

into a single moment.

In “The God’s Script,”

Trong “The God’s Script” (Thánh Kinh),

at the very beginning of the world

thời điểm khai sinh thế giới,

the god writes exactly one message

Chúa viết một thông điệp lên các đốm trên lưng báo.

into the spots of the jaguars,

who then “love and reproduce without end,

Chúng yêu nhau và sinh sôi không ngừng nghỉ,

in caverns, in cane fields, on islands,

trong hang động, trên các cánh đồng mía, các hòn đảo,

in order that the last men might receive it.”

để người cuối cùng trên thế giới có thể nhận được thông điệp này.”

The last man turns out to be a tenacious old priest

Người này là một thầy tu già mộ đạo

who spends years memorizing and deciphering the jaguar’s spots,

dành hàng năm trời ghi nhớ và giải mã những đốm trên lưng báo,

culminating in an epiphany where he finally understands the god’s message.

cao trào là lúc ông hiểu được thông điệp của Chúa.

Imprisoned deep underground,

Bị giam cầm sâu dưới lòng đất,

he has no one to share this meaning with,

ông chẳng có ai để chia sẻ thông điệp này,

and it changes nothing about his circumstances,

và cũng chẳng giúp ông đổi vận,

but he doesn’t mind:

nhưng ông chẳng để tâm:

in that one moment,

trong khoảnh khắc ấy,

he has experienced all the experience of everyone who has ever existed.

ông trải nghiệm tất cả những điều nhân loại từng biết đến.

Reading Borges, you might catch a glimpse of infinity too.

Đọc Borges, bạn có thể cũng sẽ thoáng cảm nhận được sự vô cực.