What did dogs teach humans about diabetes? - Duncan C. Ferguson

Loài chó dạy con người điều gì về tiểu đường? - Duncan C. Ferguson

Translator: Vi Phan Reviewer: Linh Khánh Phan

Diabetes mellitus has been a scourge of the developed world

Đái tháo đường là một tai họa của các nước phát triển

with an estimated 400,000,000 people worldwide suffering from this disease,

với khoảng 400,000,000 người toàn thế giới mắc bệnh này,

and 50% more predicted within twenty years.

và hơn 50% được dự báo mắc bệnh trong vòng 20 năm tới.

Its early symptoms,

Các triệu chứng ban đầu bao gồm khát nước và lượng nước tiểu càng nhiều

which include increased thirst and large volumes of urine,

were recognized as far back as 1500 BCE in Egypt.

điều này được ghi nhận vào năm 1500 TCN ở Ai cập.

While the term diabetes, meaning "to pass through,"

Trong khi từ diabetes (đái tháo đường), nghĩa là "đi qua"

was first used in 250 BCE

được sử dụng lần đầu vào năm 250T CN bởi dược sĩ Hy Lạp Apollonius của Memphis,

by the Greek physician Apollonius of Memphis,

Type 1 and Type 2 diabetes,

Đái tháo đường loại 1 và 2,

associated respectively with youth and obesity,

liên quan tương ứng với tuổi trẻ và béo phì,

were identified as separate conditions

được xác định với các điều kiện khác nhau

by Indian physicians somewhere in the 5th century CE.

bởi các dược sĩ người Ấn độ khoảng thế kỉ thứ 5.

But despite the disease being known,

Dù không còn xa lạ nhưng sự phát hiện ra bệnh

a diagnosis of diabetes in a human patient

would remain tantamount to a death sentence

vẫn tương đương bản án tử hình cho đến tận thế kỉ 20,

until the early 20th century, its causes unknown.

với những nguyên nhân chưa xác định.

What changed this dire situation

Tình trạng này đã được cải thiện với sự giúp đỡ của người bạn lâu năm:

was the help of humanity's longtime animal partner:

Canis lupus familiaris,

canis lupus familiaris

domesticated from Grey wolves thousands of years ago.

hay đơn giản hơn là chó được thuần hoá từ sói xám hàng ngàn năm trước.

In 1890, the German scientists Von Mering and Minkowski

Năm 1890, nhà khoa học Đức von Mering và Minkowski

demonstrated that removing a dog's pancreas

chứng minh rằng việc cắt bỏ tuyến tụy của chó

caused it to develop all the signs of diabetes,

làm phát triển các triệu chứng của tiểu đường,

thus establishing the organ's central role in the disease.

từ đó thiết lập vai trò trung tâm của tụy đối với căn bệnh này.

But the exact mechanism by which this occurred

Nhưng cơ chế chính xác của nó vẫn còn là bí ẩn cho đến năm 1920

remained a mystery until 1920,

when a young Canadian surgeon named Frederick Banting

khi bác sĩ phẩu thuật người Canada, Frederick Banting

and his student, Charles Best,

và sinh viên, Charles Best, nghiên cứu phát hiện của những người đi trướ.

advanced the findings of their German colleagues.

Working under Professor Macleod at the University of Toronto,

Làm việc dưới Giáo sư Macleod ở trường đại học Toronto,

they confirmed that the pancreas was responsible for regulating blood glucose,

họ xác nhận rằng tuyến tụy điều tiết đường gluco trong máu

successfully treating diabetic dogs by injecting them with an extract

trị thành công bệnh tiểu đường cho chó bằng cách tiêm cho chúng

they had prepared from pancreas tissue.

chiết xuất từ mô tụy.

By 1922, the researchers working with biochemist James Collip

Năm 1922, các nhà nghiên cứu làm việc với nhà sinh hóa James Collips

were able to develop a similar extract from beef pancreas

đã phát triển loại chiết xuất tương tự từ tụy bò

to first treat a 14-year-old diabetic boy,

để điều trị lần đầu cho cậu bé 14 tuổi bị tiểu đường

followed by six additional patients.

tiếp theo đó là 6 bệnh nhân khác.

The manufacturing process for this extract, now known as insulin,

Quy trình sản xuất chiết xuất này, giờ được biết với tên insulin,

was eventually turned over to a pharmaceutical company

cuối cùng được giao cho một công ty dược

that makes different types of injectable insulin to this day.

làm ra nhiều loại insuline dạng tiêm khác nhau đến ngày nay.

Banting and Macleod received

Banting và Macleod đã nhận

the Nobel Prize for Medicine in 1923 for their discovery.

Giải Nobel về Y học năm 1923 cho phát minh của mình.

But Banting chose to share his portion with Charles Best,

Nhưng Banting đã chia sẻ phần thưởng với Charles Best,

for his help in the initial studies involving dogs.

vì sự giúp đỡ trong các nghiên cứu đầu tiên liên quan đến chó.

But while medical experimentation on animals remains controversial,

Trong khi thử nghiệm y học trên động vật vẫn đang gây tranh cãi,

in this case at least,

ít nhất, trong trường hợp này, chó không bị lợi dụng vì lợi ích của ta.

it was not just a matter of exploiting dogs for human needs.

Dogs develop diabetes at the rate of two cases per 1,000 dogs,

Loài chó phát triển bệnh tiểu đường với tỉ lệ 2/1,000 con,

almost the same as that of humans under 20.

giống với tỉ lệ ở người dưới 20 tuổi.

Most canine cases are of Type 1 diabetes,

Đa số loài chó bị tiểu đường tuýp 1,

similar to the type that young children develop

tương tự với loại bệnh ở trẻ nhỏ

following immune system destruction of the pancreas,

khiến hệ thống miễn dịch phá hủy tuyến tụy,

and genetic studies have shown

các nghiên cứu về di truyền cho thấy

that the dog disease has many similar hallmarks of the human disease.

bệnh ở chó có nhiều dấu hiệu tương tự như ở người.

Điều này cho phép các bác sỹ thú y đảo ngược tình thế

This has allowed veterinarians to turn the tables,

successfully using insulin to treat diabetes

chữa tiểu đường thành công bằng insulin cho chó trong hơn 60 năm qua.

in man's best friend for over 60 years.

Nhiều người nuôi chó cam kết kiểm soát tiểu đường ở chó

Many dog owners commit to managing their dogs' diabetes

bằng cách tiêm insuline 2 lần/ngày giữ chế độ ăn nhiều rau củ,

with insulin injected twice daily, regimented feedings,

và đo máu định kỳ,

and periodic blood measurements

sử dụng máy kiểm soát đường tại nhà như của người.

using the same home-testing glucose monitors used by human patients.

And if the purified pig insulin commonly used for dogs

Nếu insulin tinh khiết từ lợn được dùng phổ biến cho chó

không hiệu quả đối với 1 loài chó nào đó,

fails to work for a particular dog,

the vet may even turn to a formulation of human insulin,

bác sỹ thú y có thể chuyển qua dùng insulin cho người,

bringing the process full circle.

hình thành một quy trình khép kín.

After all that dogs have done for us throughout the ages,

Sau tất cả những gì loài chó đã làm cho ta nhiều năm qua,

including their role in a medical discovery

bao gồm vai trò trong khám phá y học

that has saved countless human lives,

đã cứu sống vô số mạng người,

using that same knowledge to help them is the least we could do.

dùng chính những kiến thức đó để cứu loài chó

là điều tối thiểu ta có thể làm cho chúng.