The dark history of Mount Rushmore - Ned Blackhawk and Jeffrey D. Means

Translator: Anh Luong Reviewer: Nhu PHAM

Between 1927 and 1941, 400 workers blasted 450,000 tons of rock

Từ năm 1927 đến 1941, 400 công nhân đã lấy đi 450.000 tấn đá

from a mountainside using chisels, jackhammers, and a lot of dynamite.

từ sườn núi bằng cách đục, khoan và rất nhiều thuốc nổ.

Gradually, they carved out Mount Rushmore.

Dần dần, họ chạm khắc nên núi Rushmore.

Now, the monument draws nearly 3 million people

Ngày nay, công trình này thu hút gần 3 triệu người

to South Dakota’s Black Hills every year.

đến Black Hills, phía Nam Dakota mỗi năm.

But its façade belies a dark history.

Nhưng vẻ ngoài của nó lại ẩn chứa một lịch sử đen tối.

About 10,000 years ago, Native American people began inhabiting the Black Hills.

Khoảng 10.000 năm trước, người Mỹ bản địa bắt đầu sinh sống ở Black Hills.

The area became especially sacred to the Lakota people,

Khu vực này trở nên đặc biệt thiêng liêng đối với người Lakota,

who formed the western branch of what the US called the Sioux Nation.

những người tạo nên nhánh phía Tây mà Hoa Kỳ gọi là Quốc gia Sioux.

The Lakota believed one cave within the Black Hills

Người Lakota tin rằng hang động trong Black Hills

to be where they first emerged.

là nguồn gốc của họ.

And they named one of the Black Hills mountain peaks

Và họ đặt tên cho một trong những núi ở Black Hills

the Six Grandfathers after their sacred directional spirits.

là “Sáu Vị Cha Già” theo hồn thiêng dẫn lối của mình.

But in the 1800s, Lakota access to this land came under threat.

Nhưng vào những năm 1800, người Lakota khi đến đây đã gặp phải sự đe dọa.

White settlers in North America expanded their territories

Những người định cư da trắng ở Bắc Mỹ đã mở rộng lãnh thổ

by using physical violence or negotiating with Indigenous peoples.

bằng cách dùng bạo lực thể chất hoặc đàm phán với các dân tộc bản địa.

After its establishment in the late 1700s,

Sau khi thành lập vào cuối những năm 1700,

the US government ratified hundreds of treaties with Native American nations.

chính phủ Hoa Kỳ phê chuẩn hàng trăm hiệp ước với các quốc gia Mỹ bản địa,

However, it often broke them or created them using coercion.

nhưng lại thường phá vỡ hoặc lập ra bằng cách cưỡng ép.

Between 1866 in 1868, the Lakota and their allies

Giữa năm 1866, Lakota và các đồng minh

successfully defended their land from the U.S. military

đã bảo vệ thành công vùng đất của họ khỏi quân đội Hoa Kỳ

and negotiated a new treaty with the government.

và đàm phán một hiệp ước mới với chính phủ.

In the 1868 Treaty at Fort Laramie,

Trong Hiệp ước năm 1868 tại Fort Laramie,

all parties agreed that a vast territory, including the Black Hills,

tất cả các bên đã đồng ý rằng một vùng lãnh thổ rộng lớn, bao gồm cả Black Hills,

belonged to the Sioux Nation.

thuộc về Quốc gia Sioux.

In return, the Lakota would allow US travelers to pass safely through.

Đổi lại, Lakota sẽ cho phép du khách Hoa Kỳ đi qua an toàn.

But many aspects of the Treaty also aimed to assimilate

Nhưng nhiều khía cạnh của Hiệp ước cũng nhằm mục đích đồng hóa

the Lakota into white culture.

người Lakota vào văn hóa da trắng.

This included incentives to convert them from hunting to farming,

Điều này bao gồm việc khích lệ họ chuyển đổi từ săn bắn sang làm nông,

abandon their nomadic lifestyle, and wear clothes the US provided.

từ bỏ lối sống du mục và mặc quần áo mà Hoa Kỳ cung cấp.

Meanwhile, just seven years later, the US broke the treaty

Trong khi đó, chỉ bảy năm sau, Hoa Kỳ đã phá vỡ hiệp ước

after an expedition found gold in the Black Hills.

sau khi một đoàn thám hiểm tìm thấy vàng ở Black Hills.

Miners set up camps,

Các thợ mỏ dựng trại,

the military attacked and ultimately defeated the Lakota,

quân đội tấn công cuối cùng, đánh bại Lakota,

and the US passed legislation illegally seizing the land.

và Hoa Kỳ thông qua luật chiếm giữ đất bất hợp pháp.

50 years later, workers began etching

50 năm sau, các công nhân bắt đầu chạm khắc

into the Lakota’s sacred Six Grandfather’s Mountain.

vào núi Sáu Vị Cha Già thiêng liêng của Lakota.

The project was led by an arrogant sculptor named Gutzon Borglum,

Dự án được dẫn dắt bởi một nhà điêu khắc kiêu ngạo tên Gutzon Borglum,

who had ties to the KKK.

người có mối liên hệ với KKK.

A historian originally proposed that Mount Rushmore include Western figures—

Một nhà sử học đề xuất rằng núi Rushmore nên khắc các nhân vật phía Tây -

like Lakota Chief Red Cloud.

như Lakota Chief Red Cloud.

But Borglum chose to feature his own heroes.

Nhưng Borglum đã chọn khắc những anh hùng của riêng mình.

By October of 1941, Borglum had died from surgical complications and work stopped,

Tháng Mười 1941, vì Borglum qua đời do biến chứng phẫu thuật,

nên công trình bị đình trệ, dù dự án vẫn chưa hoàn thành.

though the project was unfinished.

None of the four figures had torsos, as intended,

Không ai trong số bốn nhân vật được khắc có thân, như dự định,

and rubble was left piled below.

và đống đổ nát bị bỏ lại bên dưới.

To the Lakota, the monument was a desecration.

Đối với Lakota, tượng đài này là một sự mạo phạm.

And the presidents immortalized on the rockface

Và các tổng thống bất tử trên mặt đá

all had brutal anti-Indigenous legacies.

đều có những lịch sử chống người bản địa một cách tàn bạo.

Members of the Iroquois Confederacy called George Washington “Town Destroyer”

Thành viên của Liên minh Iroquois gọi George Washington là “Kẻ diệt trấn”

for encouraging military campaigns that burned 50 of their villages in 1779.

vì đã khuyến khích các chiến dịch quân sự đốt cháy 50 ngôi làng của họ vào năm 1779.

Theodore Roosevelt championed forced assimilation and said,

Theodore Roosevelt ủng hộ sự đồng hóa cưỡng chế và nói:

“I don’t go so far as to think that the only good Indians are dead Indians,

“Không quá khi nói rằng những người bản địa tốt đẹp đều đã chết,

but I believe nine out of 10 are.”

nhưng tôi tin rằng 9 trong số 10 người đều đã chết.”

In 1980, after the Sioux Nation had sued the US for treaty violations,

Năm 1980, sau khi Sioux Nation kiện Hoa Kỳ vì vi phạm hiệp ước,

the Supreme Court ruled that the Black Hills had been unlawfully taken,

Tòa án Tối cao phán quyết rằng Black Hills đã bị chiếm giữ bất hợp pháp

and the Sioux were entitled to compensation.

và Sioux có quyền được bồi thường.

The amount named has since reached over a billion dollars.

Số tiền bồi thường đã lên tới hơn một tỷ đô la.

But the Sioux Nation refused to take the money

Nhưng Sioux Nation từ chối nhận tiền

and to give up their claim to the Black Hills,

và từ bỏ yêu cầu đền bù cho Black Hills,

maintaining that they were never for sale.

khẳng định rằng họ không bao giờ rao bán chúng.

So, what should happen to Mount Rushmore and the Black Hills?

Điều gì đã xảy ra sau đó với núi Rushmore và Black Hills?

Responses to that question are wide-ranging.

Câu trả lời cho câu hỏi này rất rộng.

Some, including tribal leaders and Borglum’s great-granddaughter,

Một số người, gồm lãnh đạo các bộ lạc và cháu gái của Borglum,

have called for Mount Rushmore to be removed.

đã kêu gọi di dời núi Rushmore.

Others see it as an important patriotic symbol

Những người khác lại coi đó là biểu tượng yêu nước

and vital aspect of South Dakota's economy that should remain.

và quan trọng đối với nền kinh tế của Nam Dakota.

Many Lakota people want the 1868 Treaty to be honored

Nhiều người Lakota muốn Hiệp ước năm 1868 được tôn vinh

and the now-federally controlled lands to be returned to their tribal communities.

và các vùng đất do liên bang kiểm soát sẽ được trao trả cho bộ lạc bản địa.

Others have said that the Lakota and the US should at least co-manage

Những người khác nói rằng Lakota và Hoa Kỳ ít nhất nên đồng quản lý

parts of the Black Hills.

các phần của Black Hills.

Currently, there are no plans for change.

Hiện tại, vẫn chưa có kế hoạch thay đổi.

The US broke many of its promises with Indigenous nations

Hoa Kỳ đã phá vỡ nhiều lời hứa với các quốc gia bản địa

making issues like this common.

khiến những vấn đề này trở nên thông thường.

Native people have been fighting for broken treaties to be honoured

Người dân bản địa đã đấu tranh cho các hiệp ước bị phá vỡ

for generations,

qua nhiều thế hệ,

achieving some major victories along the way.

và đã đạt được một số thành công lớn.

Meanwhile, if untouched,

Trong khi đó, nếu không được sửa chữa,

the faces engraved on the Six Grandfathers Mountain

những khuôn mặt được khắc trên núi Sáu Vị Cha Già

are expected to remain for thousands of years to come.

có lẽ sẽ trường tồn qua hàng ngàn năm nữa.