The surprising reason you feel awful when you're sick - Marco A. Sotomayor

Translator: Anh Pham Reviewer: Đoan Thư Nguyễn Trang

It starts with a tickle in your throat that becomes a cough.

Nó bắt đầu với việc bạn thấy ngứa cổ họng

và rồi bạn ho.

Your muscles begin to ache,

Cơ thể bạn bắt đầu đau nhức,

you grow irritable,

bạn dần cảm thấy khó chịu,

and you lose your appetite.

và thấy ăn không ngon nữa.

It's official: you've got the flu.

Rõ ràng là: bạn đã bị cúm rồi đó.

It's logical to assume that this miserable medley of symptoms

Cũng logic thôi khi giả sử rằng

những triệu chứng hỗn độn này

is the result of the infection coursing through your body,

là kết quả của việc

toàn bộ cơ thể bạn bị nhiếm khuẩn.

but is that really the case?

nhưng có đúng là như vậy không?

What's actually making you feel sick?

Điều gì thực sự làm bạn cảm thấy bệnh?

What if your body itself was driving this vicious onslaught?

Nếu như chính cơ thể bạn

đang bị tấn công nghiêm trọng thì sao?

You first get ill when a pathogen like the flu virus gets into your system,

Bạn bắt đầu ốm khi mầm bệnh

như vi-rút cúm xâm nhập cơ thể bạn,

infecting and killing your cells.

gây nhiễm khuẩn và giết các tế bào của bạn

But this unwelcome intrusion has another effect:

Nhưng sự xâm nhập ngoài ý muốn này

còn một tác động nữa:

it alerts your body's immune system to your plight.

nó báo cho hệ miễn dịch biết

về tình trạng hiện tại của bạn.

As soon as it becomes aware of infection, your body leaps to your defense.

Ngay khi biết sự nhiễm khuẩn đã xảy ra

cơ thể bạn chuyển qua chế độ phòng vệ.

Cells called macrophages charge in as the first line of attack,

Đại thực bào sẽ tiến lên

và tiến hành đợt tấn công đầu tiên,

searching for and destroying the viruses and infected cells.

tìm và tiêu diệt vi-rút

cũng như các tế bào bị ảnh hưởng.

Afterwards, the macrophages release protein molecules called cytokines

Sau đó, đại thực bào sẽ sản sinh ra

các phân tử protein gọi là cytokines

whose job is to recruit

có nhiệm vụ chiêu quân

and organize more virus-busting cells from your immune system.

và điều phối thêm các tế bào diệt khuẩn

từ hệ miễn dịch của bạn.

If this coordinated effort is strong enough,

Nếu như sự điều phối này đủ mạnh,

it'll wipe out the infection before you even notice it.

nó sẽ loại bỏ nhiễm khuẩn

trước khi bạn nhận ra điều đó nữa.

But that's just your body setting the scene for some real action.

Nhưng đó chỉ là cơ thể bạn

diễn tập để phòng chống bệnh thôi.

In some cases, viruses spread further,

Có vài trường hợp vi-rút lây lan rộng hơn,

even into the blood and vital organs.

vào cả máu và các cơ quan quan trọng khác.

To avoid this sometimes dangerous fate,

Để tránh lâm vào tình trạng nguy hiểm này,

your immune system must launch a stronger attack,

hệ miễn dịch phải tổ chức

một cuộc tấn công mạnh hơn,

coordinating its activity with the brain.

kết hợp với hoạt động của bộ não nữa.

That's where those unpleasant symptoms come in,

Đó là khi có thêm

vài triệu chứng khó chịu nữa,

starting with the surging temperature,

bắt đầu với thân nhiệt tăng lên,

aches and pains,

đau và nhức,

and sleepiness.

và buồn ngủ.

So why do we experience this?

Vậy tại sao ta lại bị như vậy?

When the immune system is under serious attack,

Khi hệ miễn dịch bị tấn công nghiêm trọng,

it secretes more cytokines,

nó sản sinh ra nhiều cytokines hơn,

which trigger two responses.

dẫn đến hai phản ứng sau.

First, the vagus nerve, which runs through the body into the brain,

Đầu tiên, dây thần kinh phế vị

chạy xuyên qua cơ thể lên não,

quickly transmits the information to the brain stem,

sẽ mau chóng truyền tín hiệu tới cuống não

passing near an important area of pain processing.

đi qua gần một khu vực quan trọng

nơi xử lý các cơn đau nhức.

Second, cytokines travel through the body to the hypothalamus,

Tiếp theo, cytokines đi qua cơ thể

tới vùng dưới đồi,

the part of the brain responsible for controlling temperature,

một vùng của não kiểm soát

thân nhiệt,

thirst,

cơn khát,

hunger,

sự đói bụng

and sleep,

và giấc ngủ,

among other things.

cùng với nhiều thứ khác.

When it receives this message,

Khi nó nhận được tin nhắn này,

the hypothalamus produces another molecule

vùng dưới đồi sản sinh ra một phân tử nữa

called prostaglandin E2, which gears it up for war.

là prostaglandin E2,

để tự tăng cường sức mạnh cho nó.

The hypothalamus sends signals that instruct your muscles to contract

Vùng dưới đồi truyền đi các tín hiệu

chỉ dẫn các cơ của bạn co lại

and causes a rise in body temperature.

gây ra sự tăng thân nhiệt.

It also makes you sleepy,

Nó cũng làm cho bạn buồn ngủ,

and you lose your appetite and thirst.

và không muốn ăn uống gì cả.

But what's the point of all of these unpleasant symptoms?

Nhưng những triệu chứng khó chịu này

có mục đích là gì?

Well, we're not yet sure,

Chúng tôi chưa chắc lắm,

but some theorize that they aid in recovery.

nhưng có một vài giả thuyết

cho rằng nó giúp tăng khả năng phục hồi.

The rise in temperature can slow bacteria

Thân nhiệt tăng sẽ làm chậm vi khuẩn

and help your immune system destroy pathogens.

và giúp hệ miễn dịch tiêu diệt mầm bệnh.

Sleep lets your body channel more energy towards fighting infection.

Ngủ giúp cơ thể có thêm năng lượng

để tiếp tục đẩy lùi sự nhiễm khuẩn.

When you stop eating, your liver can take up much of the iron in your blood,

Khi bạn ngừng ăn, gan của bạn

hấp thụ phần lớn sắt trong máu,

and since iron is essential for bacterial survival,

và vì sắt là thức ăn chính của vi khuẩn,

that effectively starves them.

điều này sẽ làm chúng mất nguồn thức ăn.

Your reduced thirst makes you mildly dehydrated,

Khi ít khát hơn cơ thể bạn sẽ hơi mất nước

diminishing transmission through sneezes,

làm giảm hắt hơi,

coughs,

ho,

vomit,

nôn,

or diarrhea.

hay tiêu chảy.

Though it's worth noting that if you don't drink enough water,

Bạn cũng nên chú ý rằng

nếu uống không đủ nước,

that dehydration can become dangerous.

sự mất nước sẽ trở nên nguy hiểm.

Even the body's aches make you more sensitive,

Bạn trở nên nhạy cảm hơn

ngay cả với sự đau nhức cơ thể,

drawing attention to infected cuts that might be worsening,

làm bạn chú ý hơn tới vùng bị nhiễm khuẩn

đang có dấu hiệu tệ đi,

or even causing your condition.

hoặc thậm chí gây ra tình trạng đó.

In addition to physical symptoms,

Ngoài các triệu chứng thể chất,

sickness can also make you irritable,

bệnh cũng khiến bạn khó chịu,

sad,

and confused.

buồn bực

và hoang mang.

That's because cytokines and prostaglandin

Đó là bởi vì cytokines và prostaglandin

can reach even higher structures in your brain,

có thể thâm nhập tới

các vùng cao hơn trong não bạn,

disrupting the activity of neurotransmitters,

gây rối loạn chất dẫn truyền thần kinh,

like glutamate,

như là glutamate,

endorphins,

endorphins,

serotonin,

serotonin,

and dopamine.

và dopamine.

This affects areas like the limbic system, which oversees emotions,

Điều này ảnh hưởng tới các vùng

như hệ thống viền, nơi kiểm soát cảm xúc,

and your cerebral cortex, which is involved in reasoning.

và vỏ não, nơi xử lý việc lý luận.

So it's actually the body's own immune response

Vì thế chính là do

phản ứng miễn dịch của cơ thể

that causes much of the discomfort you feel every time you get ill.

tạo nên sự khó chịu mỗi lần bạn ốm.

Unfortunately, it doesn't always work perfectly.

Không may là, không phải lúc nào

nó cũng hoạt động trơn tru.

Most notably, millions of people worldwide suffer from autoimmune diseases,

Đáng chú ý, hàng triệu người trên thế giới

đang mắc phải các bệnh tự miễn,

in which the immune system treats normal bodily cues as threats,

khiến hệ miễn dịch nhìn nhầm

các trạng thái bình thường thành bệnh,

so the body attacks itself.

và cơ thể tự tấn công chính nó.

But for the majority of the human race,

Nhưng với phần lớn loài người,

millions of years of evolution have fine-tuned the immune system

hàng triệu năm tiến hóa

đã tinh chỉnh hệ miễn dịch

so that it works for, rather than against us.

để nó bảo vệ ta chứ không chống lại ta.

The symptoms of our illnesses are annoying,

Triệu chứng bệnh thì thật phiền toái,

but collectively, they signify an ancient process

nhưng nhìn chung,

nó cho thấy một quy trình cổ xưa

that will continue barricading our bodies against the outside world

mà sẽ tiếp tục bảo vệ cơ thể chúng ta

khỏi thế giới bên ngoài

for centuries to come.

nhiều thế kỷ tới nữa.