The myth of Arachne - Iseult Gillespie

Translator: Nguyễn Đức Chí Thanh Reviewer: Mai Chi

Từ thủy thủ bị biến thành lợn,

From sailors who were turned into pigs,

nymphs that sprouted into trees,

nữ thần sông bị biến thành cây

and a gaze that converted the beholder to stone,

đến ánh nhìn làm người khác hóa đá,

Greek mythology brims with shape-shifters.

Thần thoại Hy Lạp đầy ắp những sự biến hình.

The powerful gods usually changed their own forms at will,

Quyền năng cho phép các vị thần biến hình,

but for mortals, the mutations were often unwanted.

nhưng với người phàm, sự biến đổi thường xảy ra ngoài ý muốn.

One such unnerving transformation befell the spinner Arachne.

Và một sự biến đổi trớ trêu đã xảy đến với cô thợ dệt Arache.

Arachne was the daughter of a tradesman

Arachne là con gái một thương gia,

who spent his days dying cloth the deepest shades of purple.

người dành phần lớn thời gian trong ngày để nhuộm vải thành màu tím sẫm.

She had a flair for spinning the finest threads,

Archne có tài se sợi xuất chúng,

weaving them into flowing fabric,

dệt những sợi chỉ thành tấm vải mềm mịn,

and creating magnificent tapestries.

từ đó, tạo nên những tấm thảm lộng lẫy.

People flocked to watch her hands flying across her loom,

Mọi người luôn tụ tập xem những ngón tay cô múa lượn trên khung cửi

as if thread sprung directly from her fingertips.

như thế những sợi chỉ được tạo ra từ đó.

But as praise for her work grew, so did her pride.

Nhưng càng được khen ngợi nhiều, cô càng trở nên kiêu căng.

Arachne could often be heard boasting about her skills,

Arachne thường khoe khoang về kĩ năng điêu luyện của mình

declaring that her talent surpassed anyone else’s—mortal or divine.

tuyên bố rằng tài năng của cô vượt qua bất kì ai kể cả người phàm hay thần linh.

She refused to see weaving as a gift from the gods.

Cô phủ nhận tài năng mình có được là nhờ ơn của thần linh.

Rather, she flaunted it as her own personal genius.

Thay vào đó, cô phô trương dệt chính là thiên tư của cá nhân cô.

Unfortunately, the goddess of wisdom and crafts, Athena,

Không may, nữ thần trí tuệ Athena,

overheard Arachne making these claims.

đã nghe được lời ngạo mạn của Arachne.

Planning to teach the ungrateful girl a lesson,

Để dạy cho cô thợ dệt một bài học,

Athena disguised herself as an old woman and stole amongst the mortals.

Athena hóa thành một bà lão và trà trộn vào giữa những người phàm.

She berated Arachne in public—

Athena phê phán Arachne trước đám đông

how dare the weaver claim herself greater than the gods?

sao dám cho rằng bản thân còn tài giỏi hơn những vị thần.

But Arachne only laughed, barely looking up from her loom.

Nhưng Arachne chỉ cười, không rời mắt khỏi khung cửi.

Provoked, the old woman threw off her cloak to reveal her true form.

Cảm thấy bị xúc phạm, bà lão cởi bỏ tấm áo choàng

lộ thân phận là nữ thần Athena.

If Arachne insisted on defaming the gods,

Nếu Arachne tiếp tục phỉ báng thần linh,

Athena would challenge her to a contest directly.

Athena sẽ thử thách cô bằng một cuộc thi.

Masking her shock at the appearance of the grey-eyed goddess,

Cố giấu sự bàng hoàng trước sự xuất hiện của nữ thần,

Arachne accepted the challenge.

Arachne chấp nhận lời thách đấu.

Athena drew up her own glittering loom as a great crowd gathered to watch.

Athena tạo ra khung cửi riêng trước sự chứng kiến của đám đông.

Cuộc thi dệt bắt đầu, cả hai dán mắt vào con thoi.

The weavers began, eyes fixed and shuttles blurring.

Athena conjured wisps of cloud from above

Nữ thần Athena kéo những đám mây từ trên trời

and slender threads of grass from below in a spectacle of strength.

và gọi những tán cỏ từ dưới đất.

She wove tremendous scenes that showed the power of the gods:

dệt lên một khung cảnh thể hiện sức mạnh của các vị thần.

Poseidon riding the waves,

Thần biển Poseidon cưỡi trên những con sóng,

Zeus firing thunderbolts,

Thần Zeus điều khiển những tia sét,

and Apollo hurtling across the sky.

Thần ánh sáng Apollo băng qua bầu trời.

In Athena’s splendid tapestry, the glory of the gods dwarfed mortal life.

Trong tấm thảm của Athena

hào quang của các vị thần lấn át người trần nhỏ bé.

But Arachne had no interest in boosting godly egos.

Nhưng Arachne chẳng hứng thú gì trong việc tâng bốc cái tôi thần thánh.

Her tapestry showed the gods abusing their power:

tấm thảm của cô dệt lên sự lạm dụng sức mạnh của các vị thần:

squabbling amongst themselves,

cãi vã

drinking and bragging,

nhậu nhẹt, khoác lác

and meddling in the lives of mortals.

và can thiệp vào cuộc sống của người phàm.

She represented Zeus as a philanderer, transfiguring himself to ensnare women:

Thần Zeus được phác họa là một kẻ trăng hoa,

biến đổi hình dáng để dụ dỗ các thiếu nữ.

a swan for Leda,

với Lena là một con thiên nga,

a bull for Europa,

với Europa là một con bò đực,

a shower of gold for Danae.

với Danae là một cơn mưa vàng.

Arachne then turned to the misdemeanors of other gods,

Arachne, sau đó, bóc trần sự suy đồi của các vị thần khác.

from Pluto’s abduction of Persephone

Từ việc thần Pluto bắt cóc Persephone

to Bacchus’s wild pursuit of Erigone.

đến việc Bacchu đeo bám Erigone.

Even though she cast the gods in the most unflattering light,

Cả khi bóc trần tội lỗi của các vị thần,

Arachne’s work shone with her dazzling skill.

tác phẩm của Arachne vẫn tỏa sáng với kĩ năng tài hoa.

Her tapestry was almost alive,

Tấm thảm của Arachne sống động như thật,

filled with movement and lustrous colors

ngập tràn chuyển động, rực rỡ sắc màu

that winked triumphantly.

và lộng lẫy hơn hẳn.

When Athena saw Arachne's undeniably better and flagrantly subversive work,

Khi nhìn thấy tấm thảm lộng lẫy của Arachne,

she flew into a rage and turned on the human weaver.

Athena nổi cơn thịnh nộ và phù phép cô thợ dệt.

Arachne’s glee dimmed as she felt her body shrinking and contorting.

Niềm vui chiến thắng của Arachne tắt dần, cô thấy cơ thể mình méo mó, co rúm.

Her fingers waved wildly as her arms stuck to her sides,

Các ngón tay cô xoắn lại, cánh tay cô dính chặt vào hai bên lườn.

and black hair sprouted all over her body.

Và những sợi lông đen mọc lên khắp cơ thể.

The goddess left Arachne with a single spool of thread unfurling from her belly,

Nữ thần để lại cho Arachne một ống chỉ mở ra từ dưới bụng,

a slim reminder of her human talent.

như dấu hiệu để gợi nhớ tài năng lúc làm người.

For challenging the assumption that the gods were untouchable,

Để khẳng định rằng những vị thần là không thể bị xúc phạm,

Athena had shrunk her adversary into the first spider.

Athena đã biến đối thủ của mình thành con nhện đầu tiên.

To this day, Arachne and her children spin out her penance—

Ngày nay, Arachne và con cháu vẫn ngày ngày se tơ trong sự ăn năn

or is it undaunted persistence?—

hay sự ngoan cố dai dẳng? --

in the shadows of giants.

điều đó vẫn còn ẩn giấu dưới bóng của những đấng tối thượng.