The myth of Arachne - Iseult Gillespie

Tłumaczenie: Anna Kliza Korekta: Ola Królikowska

From sailors who were turned into pigs,

Od żeglarzy zamienionych w świnie

nymphs that sprouted into trees,

przez nimfy przemienione w drzewa

and a gaze that converted the beholder to stone,

po spojrzenie zamieniające w kamień,

Greek mythology brims with shape-shifters.

grecka mitologia jest pełna bohaterów, którzy zmieniają swoją postać.

The powerful gods usually changed their own forms at will,

Potężni bogowie zwykle sami przyjmowali inne formy,

but for mortals, the mutations were often unwanted.

ale w przypadku śmiertelników metamorfozy były często niechciane.

One such unnerving transformation befell the spinner Arachne.

Ofiarą takiej transformacji padła prządka Arachne.

Arachne was the daughter of a tradesman

Arachne była córką kupca,

who spent his days dying cloth the deepest shades of purple.

który całymi dniami farbował tkaniny na najciemniejsze odcienie fioletu.

She had a flair for spinning the finest threads,

Arachne miała talent do przędzenia najcieńszych nici,

weaving them into flowing fabric,

tkania pięknych tkanin

and creating magnificent tapestries.

i tworzenia wspaniałych gobelinów.

People flocked to watch her hands flying across her loom,

Ludzie zbierali się, żeby patrzeć, jak jej dłonie pracują na krośnie tak,

as if thread sprung directly from her fingertips.

jakby nić wydobywała się z jej palców.

But as praise for her work grew, so did her pride.

Im bardziej chwalono jej pracę, tym bardziej próżna się stawała.

Arachne could often be heard boasting about her skills,

Arachne często przechwalała się zdolnościami,

declaring that her talent surpassed anyone else’s—mortal or divine.

twierdząc, że jej talent przewyższa zarówno śmiertelnych, jak i bogów.

She refused to see weaving as a gift from the gods.

Nie postrzegała tkania jako daru od bogów.

Rather, she flaunted it as her own personal genius.

Wręcz obnosiła się z nim jako własnym geniuszem.

Unfortunately, the goddess of wisdom and crafts, Athena,

Niestety bogini mądrości i rzemiosła Atena

overheard Arachne making these claims.

usłyszała przechwałki Arachne.

Planning to teach the ungrateful girl a lesson,

Żeby dać niewdzięcznej nauczkę,

Athena disguised herself as an old woman and stole amongst the mortals.

Atena przyjęła postać staruszki i wkradła się między śmiertelnych.

She berated Arachne in public—

Publicznie skrytykowała Arachne,

how dare the weaver claim herself greater than the gods?

jak tkaczka śmie twierdzić, że jest wspanialsza od bogów?

But Arachne only laughed, barely looking up from her loom.

Arachne tylko się zaśmiała, ledwo spoglądając znad krosna.

Provoked, the old woman threw off her cloak to reveal her true form.

Sprowokowana staruszka zrzuciła szaty i ukazała swoją prawdziwą postać.

If Arachne insisted on defaming the gods,

Jeśli Arachne nadal będzie oczerniać bogów,

Athena would challenge her to a contest directly.

Atena bezpośrednio się z nią zmierzy.

Masking her shock at the appearance of the grey-eyed goddess,

Ukrywając szok spowodowany pojawieniem się szarookiej bogini,

Arachne accepted the challenge.

Arachne przyjęła wyzwanie.

Athena drew up her own glittering loom as a great crowd gathered to watch.

Atena przygotowała wspaniałe krosno, a dookoła zebrał się tłum gapiów.

The weavers began, eyes fixed and shuttles blurring.

Tkaczki rozpoczęły pracę w wielkim skupieniu.

Athena conjured wisps of cloud from above

Atena przywołała smugi chmur z góry i smukłe liście traw z dołu,

and slender threads of grass from below in a spectacle of strength.

żeby pokazać swoją siłę.

She wove tremendous scenes that showed the power of the gods:

Tkała niesamowite sceny przedstawiające potęgę bogów:

Poseidon riding the waves,

Posejdona na falach,

Zeus firing thunderbolts,

Zeusa ciskającego piorunami

and Apollo hurtling across the sky.

i Apolla mknącego po niebie.

In Athena’s splendid tapestry, the glory of the gods dwarfed mortal life.

Przepiękny gobelin Ateny przyćmiewał życie śmiertelnych.

But Arachne had no interest in boosting godly egos.

Arachne nie miała zamiaru łechtać boskiego ego.

Her tapestry showed the gods abusing their power:

Jej gobelin przedstawiał bogów nadużywających władzy,

squabbling amongst themselves,

sprzeczających się między sobą,

drinking and bragging,

pijących, przechwalających się

and meddling in the lives of mortals.

i mieszających w życie śmiertelników.

She represented Zeus as a philanderer, transfiguring himself to ensnare women:

Przedstawiła Zeusa jako bałamuta przeistaczającego się, by usidlać kobiety,

a swan for Leda,

w łabędzia dla Ledy,

a bull for Europa,

byka dla Europy,

a shower of gold for Danae.

złoty deszcz dla Danae.

Arachne then turned to the misdemeanors of other gods,

Arachne pokazała też występki innych bogów

from Pluto’s abduction of Persephone

od porwania Persefony przez Plutona

to Bacchus’s wild pursuit of Erigone.

po pogoń Bachusa za Erigone.

Even though she cast the gods in the most unflattering light,

Choć Arachne przedstawiła bogów w najgorszym świetle,

Arachne’s work shone with her dazzling skill.

jej dzieło potwierdzało imponujące zdolności.

Her tapestry was almost alive,

Gobelin wydawał się żyć,

filled with movement and lustrous colors

był pełen ruchu i żywych barw

that winked triumphantly.

migoczących triumfalnie.

When Athena saw Arachne's undeniably better and flagrantly subversive work,

Kiedy Atena zobaczyła o wiele lepsze, bardzo krytyczne dzieło Arachne,

she flew into a rage and turned on the human weaver.

wpadła w furię i zaatakowała tkaczkę.

Arachne’s glee dimmed as she felt her body shrinking and contorting.

Radość Arachne gasła, kiedy czuła, że jej ciało się kurczy i wykrzywia.

Her fingers waved wildly as her arms stuck to her sides,

Poruszała rozpaczliwie palcami, kiedy ramiona przyrastały jej do boków,

and black hair sprouted all over her body.

a czarne włosy pokryły całe ciało.

The goddess left Arachne with a single spool of thread unfurling from her belly,

Bogini zostawiła Arachne szpulkę nici rozwijającą się z odwłoka

a slim reminder of her human talent.

jako pozostałość po ludzkim talencie.

For challenging the assumption that the gods were untouchable,

Za podważenie nietykalności bogów

Athena had shrunk her adversary into the first spider.

Atena zamieniła przeciwniczkę w pierwszego pająka.

To this day, Arachne and her children spin out her penance—

Po dziś dzień Arachne i jej dzieci wiją jej pokutę.

or is it undaunted persistence?—

A może to niewzruszony upór

in the shadows of giants.

w cieniu gigantów?