The science of laughter - Sasha Winkler

Translator: Ngô Lê Thanh Vân Reviewer: Thái Hưng Trần

Isn’t it odd that, when something’s funny,

Thật kỳ lạ rằng, khi có điều gì đó buồn cười,

you might show your teeth, change your breathing,

bạn có thể sẽ để lộ răng, thay đổi hơi thở,

become weak and achy in some places, and maybe even cry?

trở nên yếu đi và đau nhức ở một vài chỗ, và thậm chí có thể khóc?

In other words, why do we do this bizarre thing that is laughter?

Nói cách khác, tại sao chúng ta lại làm điều kỳ lạ như cười?

When you laugh, your abdominal muscles contract rapidly.

Khi bạn cười, cơ bụng của bạn co lại nhanh chóng.

This alters your breathing patterns,

Điều này làm thay đổi kiểu thở của bạn,

increasing the pressure in your chest cavity, and pushing air out,

làm tăng áp lực trong khoang ngực và đẩy không khí ra ngoài,

which might audibly emerge as a snort, wheeze, or vocalization.

có thể nghe thấy như tiếng khịt mũi, khò khè hay phát ra âm thanh.

Because you’re exerting your abdominal muscles much more

Bởi vì bạn đang dùng cơ bụng của bạn nhiều hơn

than you usually would while talking,

so với khi bạn dùng lúc nói chuyện,

they may start to hurt.

chúng có thể bắt đầu bị đau.

Laughter also inhibits your reflexes and muscle control,

Cười cũng gây ức chế các phản xạ và sự kiểm soát cơ bắp của bạn,

causing sensations like leg weakness.

gây ra các cảm giác như yếu chân.

So, where does this funny phenomenon come from?

Vậy, hiện tượng thú vị này bắt nguồn từ đâu?

Because there’s no archaeological record of laughter,

Bởi không có hồ sơ khảo cổ học nào về việc cười,

it’s impossible to say exactly how and why it evolved,

nên không thể nói một cách chính xác làm thế nào và vì sao nó đã phát triển,

but scientists have some theories.

nhưng các nhà khoa học có một số lý thuyết.

Importantly, humans are not the only animals today

Quan trọng là, con người không phải là loài động vật duy nhất ngày nay

that do something like laughter.

có thể cười.

Using ultrasonic recorders,

Bằng cách sử dụng máy thu siêu âm,

researchers in the late 90s realized that rats were basically giggling

các nhà nghiên cứu ở cuối những năm 90 đã nhận thấy rằng

chuột về cơ bản là đang cười khúc khích khi bị cù lét.

while being tickled.

Scientists have since compiled evidence of at least 65 species—

Kể từ đó, các nhà khoa học đã thu thập bằng chứng về ít nhất 65 loài

mostly mammals, but also some birds— that vocalize during social play.

chủ yếu là động vật có vú, nhưng cũng có một số loài chim

- phát ra âm thanh trong trò chơi xã hội.

Some, unsurprisingly, are our closest relatives.

Một số loài, không có gì đáng ngạc nhiên, chính là họ hàng gần nhất của chúng ta.

Bằng cách ghi lại và phân tích âm thanh mà các loài linh trưởng tạo ra

By recording and analyzing the sounds primates make

while playing and being tickled,

trong khi chơi và khi bị cù lét,

researchers grew more convinced that the ancient ancestor of all great apes

các nhà nghiên cứu ngày càng tin rằng tổ tiên cổ đại của tất cả các loài vượn lớn

did something like laughter.

đều từng làm điều gì đó giống như cười.

And, because other apes make laughter-like sounds during rough-and-tumble play,

Và, bởi những con vượn khác tạo ra âm thanh giống tiếng cười khi chơi vật lộn

they think laughter may have originally developed to clearly signal

họ nghĩ rằng việc cười có thể nguyên bản đã phát triển để báo hiệu rõ

friendly, non-aggressive intent.

sự thiện chí, không hung hăng.

But of course, humans don’t just laugh when we’re wrestling,

Nhưng tất nhiên, con người không chỉ cười khi đang đấu vật,

but also when we’re amused, and even surprised, confused, or nervous.

mà còn cả khi chúng ta thích thú, và thậm chí ngạc nhiên, bối rối hoặc lo lắng.

Some scientists think laughter took on expanded functions

Một số nhà khoa học cho rằng cười đã đảm nhận các chức năng mở rộng

after humans split from other great apes

sau khi con người tách khỏi các loài vượn lớn khác,

and developed large social groups and more complex language abilities.

phát triển các nhóm xã hội lớn và khả năng ngôn ngữ phức tạp hơn.

Họ đưa ra giả thuyết rằng tiếng cười dần trở thành thứ mà chúng ta có thể sử dụng

They hypothesize that laughter gradually became something we could use

not just during play but within speech to convey subtle meanings

không chỉ trong lúc chơi mà còn trong lúc nói để truyền đạt những ý nghĩa tinh tế

and a range of contexts to show our emotions.

và một loạt các bối cảnh để thể hiện cảm xúc của chúng ta.

This is thought to be one of the reasons that laughter is contagious:

Đây được cho là một trong những lý do khiến cho tiếng cười dễ lây lan:

it’s like an invitation to share in someone’s emotional state.

nó giống như một lời mời để chia sẻ trạng thái cảm xúc của ai đó.

Just hearing clips of laughter can activate key regions in your brain,

Chỉ cần nghe những đoạn cười có thể kích hoạt các vùng quan trọng trong não của bạn

triggering you to smile or laugh yourself.

khiến bạn mỉm cười hoặc tự cười.

And, when participants in one study watched a funny video,

Và, khi những người tham gia trong một nghiên cứu xem một video hài hước,

they laughed significantly longer and more often

họ cười lâu hơn một cách đáng kể và thường xuyên hơn

when another person was present—

khi có một người khác hiện diện -

even though they reported feeling the same level of amusement.

mặc dù họ cho biết họ cảm nhận cùng mức độ vui vẻ.

Human laughter is also generally louder

Tiếng cười của con người nói chung cũng to hơn

than the play vocalizations of most animals.

âm thanh phát ra của hầu hết các loài động vật.

Some scientists speculate that this is because our laughter functions

Một số nhà khoa học suy đoán rằng điều này là do tiếng cười của chúng ta không chỉ

not only as a signal between individuals, but a broadcast to everyone around.

hoạt động như một tín hiệu giữa các cá nhân,

mà còn là một sự phát sóng tới mọi người xung quanh.

Studies found that observers across the world and as young as 5 months old

Các nghiên cứu cho thấy người quan sát trên khắp thế giới và cả trẻ 5 tháng tuổi

could reliably tell the difference between close friends and acquaintances

có thể phân biệt một cách đáng tin cậy sự khác biệt giữa bạn bè thân và người quen

just from brief clips of them laughing.

chỉ từ những đoạn clip ngắn của họ đang cười.

Similarly, we can tell whether a laugh is real or fake based just on the sound.

Tương tự, chúng ta có thể biết một tiếng cười là thật hay giả

chỉ dựa trên âm thanh.

Fake, or volitional, laughter is produced

Tiếng cười giả tạo hay cố ý được tạo ra

in entirely different networks in the brain,

tại các mạng lưới hoàn toàn khác nhau trong não bộ,

relying on speech-like pathways.

dựa trên những con đường giống-như-lời-nói.

Meanwhile, spontaneous laughter arises from older networks

Trong khi đó, tiếng cười tự nhiên xuất phát từ các mạng lưới cũ hơn

that other animals also use for their vocalizations.

mà các động vật khác cũng sử dụng để phát ra âm thanh của chúng.

And laughter is not just socially important;

Và tiếng cười không chỉ quan trọng về mặt xã hội;

it’s also thought to be good for us.

nó còn được xem là tốt cho chúng ta.

When we laugh, our brains release feel-good neurotransmitters

Khi chúng ta cười, não của chúng ta giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh

giúp ta cảm thấy tốt như endorphin,

like endorphins,

and decrease levels of stress hormones like cortisol.

và giảm bớt lượng hormone căng thẳng như cortisol.

Some research even suggests that people who laugh more

Một số nghiên cứu thậm chí còn cho rằng những người cười nhiều hơn

can cope with stress more effectively and have better cardiovascular health.

có thể đối mặt với căng thẳng một cách hiệu quả hơn

và có sức khỏe tim mạch tốt hơn.

Laughter is a universal human behavior.

Cười là một hành vi phổ quát của con người.

Babies can laugh before they can speak.

Em bé có thể cười trước khi chúng có thể nói.

Whether it's the best medicine depends on your ailment.

Liệu nó có phải là liều thuốc tốt nhất hay không còn phụ thuộc vào bệnh của bạn.

But as something that makes life more tolerable,

Nhưng như một thứ giúp cho cuộc sống dễ chịu hơn,

strengthens bonds, and potentially improves aspects of your health,

củng cố các mối quan hệ và có khả năng cải thiện các khía cạnh sức khỏe của bạn,

you can’t go wrong with a good laugh.

bạn không bao giờ sai khi có một tiếng cười vui vẻ.

Unless you have a broken rib or something.

Trừ khi bạn bị gãy xương sườn hay gì đó.

Then it’s no laughing matter.

Thì đó không phải là chuyện cười.

Certainly nothing to crack up about.

Chắc chắn không có gì để giải thích.