The science of laughter - Sasha Winkler

Tłumaczenie: Martyna Czynszak Korekta: Barbara Guzik

Isn’t it odd that, when something’s funny,

Czy to nie dziwne, że kiedy coś jest zabawne,

you might show your teeth, change your breathing,

pokazujesz zęby, oddychasz w innym rytmie,

become weak and achy in some places, and maybe even cry?

odczuwasz osłabienie i ból w niektórych miejscach, a może nawet płaczesz?

In other words, why do we do this bizarre thing that is laughter?

Innymi słowy, dlaczego robimy tę dziwaczną rzecz, jaką jest śmianie się?

When you laugh, your abdominal muscles contract rapidly.

Kiedy się śmiejesz, mięśnie brzucha gwałtownie się kurczą.

This alters your breathing patterns,

Powoduje to zmianę rytmu oddychania,

increasing the pressure in your chest cavity, and pushing air out,

zwiększając ciśnienie w jamie klatki piersiowej i wypychając powietrze,

which might audibly emerge as a snort, wheeze, or vocalization.

co może wywołać słyszalne parsknięcie, prychnięcie lub wokalizację.

Because you’re exerting your abdominal muscles much more

Jako że mięśnie brzucha pracują znacznie intensywniej

than you usually would while talking,

niż zazwyczaj podczas mówienia,

they may start to hurt.

mogą zacząć boleć.

Laughter also inhibits your reflexes and muscle control,

Śmiech spowalnia również odruchy i ogranicza kontrolę nad mięśniami,

causing sensations like leg weakness.

prowadząc między innymi do słabości w nogach.

So, where does this funny phenomenon come from?

Skąd bierze się to zabawne zjawisko?

Because there’s no archaeological record of laughter,

Nie istnieją żadne archeologiczne dane na temat śmiechu,

it’s impossible to say exactly how and why it evolved,

niemożliwe jest więc dokładne ustalenie, jak i dlaczego ewoluował,

but scientists have some theories.

ale naukowcy mają pewne teorie.

Importantly, humans are not the only animals today

Co ważne, ludzie nie są dziś jedynymi zwierzętami,

that do something like laughter.

które robią coś w rodzaju śmiania się.

Using ultrasonic recorders,

Korzystając z rejestratorów ultradźwiękowych,

researchers in the late 90s realized that rats were basically giggling

naukowcy pod koniec lat 90. odkryli, że szczury w zasadzie chichoczą,

while being tickled.

kiedy się je łaskocze.

Scientists have since compiled evidence of at least 65 species—

Od tego czasu zebrano dowody na istnienie co najmniej 65 gatunków,

mostly mammals, but also some birds— that vocalize during social play.

głównie ssaków, ale także ptaków,

które wokalizują podczas zabawy towarzyskiej.

Some, unsurprisingly, are our closest relatives.

Nie dziwi nas, że niektóre z nich są naszymi najbliższymi krewnymi.

By recording and analyzing the sounds primates make

Nagrywając i analizując dźwięki wydawane przez ssaki naczelne

while playing and being tickled,

podczas zabawy i łaskotania,

researchers grew more convinced that the ancient ancestor of all great apes

naukowcy upewnili się w przekonaniu, że starożytny przodek wszystkich hominidów

did something like laughter.

robił coś w rodzaju śmiania się.

And, because other apes make laughter-like sounds during rough-and-tumble play,

Inne człekokształtne wydają odgłosy śmiechu

podczas zabaw w przepychanki.

they think laughter may have originally developed to clearly signal

Uważa się więc, że śmiech mógł pierwotnie służyć do wyraźnego sygnalizowania

friendly, non-aggressive intent.

przyjaznych, nieagresywnych zamiarów.

But of course, humans don’t just laugh when we’re wrestling,

Ale oczywiście ludzie nie śmieją się tylko, kiedy się siłujemy,

but also when we’re amused, and even surprised, confused, or nervous.

ale także gdy jesteśmy rozbawieni,

a nawet zaskoczeni, zdezorientowani lub zdenerwowani.

Some scientists think laughter took on expanded functions

Niektórzy naukowcy uważają, że śmiech zyskał więcej funkcji po tym,

after humans split from other great apes

jak ludzie odłączyli się od innych hominidów

and developed large social groups and more complex language abilities.

i rozwinęli duże struktury społeczne oraz złożone umiejętności językowe.

They hypothesize that laughter gradually became something we could use

Stawiają hipotezę, że śmiech stopniowo stał się czymś, co robimy

not just during play but within speech to convey subtle meanings

nie tylko podczas zabawy,

ale też w mowie, aby przekazać subtelne znaczenia

and a range of contexts to show our emotions.

i szereg kontekstów w celu wyrażenia emocji.

This is thought to be one of the reasons that laughter is contagious:

Uważa się, że jest to jeden z powodów, dla których śmiech jest zaraźliwy.

it’s like an invitation to share in someone’s emotional state.

To jak zaproszenie do udziału w czyimś stanie emocjonalnym.

Just hearing clips of laughter can activate key regions in your brain,

Samo słuchanie nagrań śmiechu może aktywować kluczowe obszary w mózgu,

triggering you to smile or laugh yourself.

wywołując uśmiech lub śmiech.

And, when participants in one study watched a funny video,

A kiedy uczestnicy jednego badania oglądali zabawny film,

they laughed significantly longer and more often

śmiali się znacznie dłużej i częściej,

when another person was present—

gdy była przy nich inna osoba,

even though they reported feeling the same level of amusement.

mimo że deklarowali ten sam poziom rozbawienia.

Human laughter is also generally louder

Ludzki śmiech jest również głośniejszy

than the play vocalizations of most animals.

niż wokalizacje większości zwierząt podczas zabaw.

Some scientists speculate that this is because our laughter functions

Niektórzy naukowcy spekulują, że jest tak, ponieważ nasz śmiech pełni rolę

not only as a signal between individuals, but a broadcast to everyone around.

nie tylko sygnału między jednostkami, jest też komunikatem dla wszystkich wokół.

Studies found that observers across the world and as young as 5 months old

Badania wykazały, że obserwatorzy na całym świecie i w wieku zaledwie 5 miesięcy

could reliably tell the difference between close friends and acquaintances

mogą skutecznie odróżnić bliskich przyjaciół od znajomych

just from brief clips of them laughing.

wyłącznie na podstawie krótkich nagrań, na których się śmieją.

Similarly, we can tell whether a laugh is real or fake based just on the sound.

Potrafimy też stwierdzić, czy śmiech jest prawdziwy,

czy fałszywy, tylko na podstawie jego brzmienia.

Fake, or volitional, laughter is produced

Udawany, czyli woluntarny śmiech,

in entirely different networks in the brain,

powstaje w zupełnie innych sieciach neuronowych mózgu,

relying on speech-like pathways.

bazując na tych odpowiedzialnych za mowę.

Meanwhile, spontaneous laughter arises from older networks

Tymczasem spontaniczny śmiech powstaje za sprawą starszych sieci,

that other animals also use for their vocalizations.

używanych również przez inne zwierzęta do swoich wokalizacji.

And laughter is not just socially important;

Śmiech jest nie tylko ważny społecznie,

it’s also thought to be good for us.

uważa się również, że jest dobry dla nas samych.

When we laugh, our brains release feel-good neurotransmitters

Kiedy się śmiejemy, mózg uwalnia neuroprzekaźniki poprawiające samopoczucie

like endorphins,

takie jak endorfiny

and decrease levels of stress hormones like cortisol.

oraz obniżające poziom hormonów stresu, takie jak kortyzol.

Some research even suggests that people who laugh more

Niektóre badania sugerują nawet, że ludzie, którzy więcej się śmieją,

can cope with stress more effectively and have better cardiovascular health.

skuteczniej radzą sobie ze stresem, a ich układ krążenia jest zdrowszy.

Laughter is a universal human behavior.

Śmiech jest uniwersalnym ludzkim zachowaniem.

Babies can laugh before they can speak.

Dzieci śmieją się, zanim potrafią mówić.

Whether it's the best medicine depends on your ailment.

To, czy śmiech jest najlepszym lekarstwem, zależy od twoich dolegliwości.

But as something that makes life more tolerable,

Ale skoro sprawia, że życie jest bardziej znośne,

strengthens bonds, and potentially improves aspects of your health,

wzmacnia więzi i potencjalnie poprawia aspekty zdrowia,

you can’t go wrong with a good laugh.

śmianie się na pewno cię nie zabije.

Unless you have a broken rib or something.

No chyba, że masz pęknięte żebro, czy coś.

Then it’s no laughing matter.

Wtedy nie ma się z czego śmiać.

Certainly nothing to crack up about.

A tym bardziej pękać ze śmiechu.