The rise of the Ottoman Empire - Mostafa Minawi

Translator: Nhung Nguyen Reviewer: Nhu PHAM

Vào cuối thế kỉ 13, Osman Đệ Nhất đã thành lập một beylik nhỏ,

In the late 13th century, Osman I established a small beylik,

or principality, in what is now Turkey.

hay một công quốc, nơi mà ngày nay là Thổ Nhĩ Kỳ.

In just a few generations, this beylik outmaneuvered more powerful neighbors

Chỉ trong một vài thế hệ, beylik này đã vượt qua các nước láng giềng hùng mạnh

to become the vast Ottoman empire.

để trở thành đế chế Ottoman rộng lớn.

What enabled its rapid rise?

Điều gì đã thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ này?

In Osman’s time, the Anatolian peninsula was a patchwork of Turkic principalities

Vào thời của Osman, bán đảo Anatolia là tập hợp các thành phố Thổ

sandwiched between a crumbling Byzantine Empire

bị kẹp giữa đế quốc Byzantine đang sụp đổ

and weakened Sultanate of the Seljuk of Rum.

và Hồi quốc Rum Seljuk đang suy yếu.

Osman quickly expanded this territory

Osman nhanh chóng mở rộng vùng lãnh thổ này

through a mixture of strategic political alliances

bằng cách kết hợp giữa liên minh chính trị chiến lược,

and military conflicts with these neighbors,

và gây chiến với các nước láng giềng,

attracting mercenaries first with the promise of booty,

thu hút lính đánh thuê, trước tiên, với lời hứa chia chác,

then later through his reputation for winning.

và sau đó, bằng danh tiếng chiến thắng của chính ông.

Osman was the first in a line of Ottoman rulers distinguished

Osman là người sáng lập ra triều đại Ottoman, nổi bật bởi

by their political shrewdness.

chế độ chính trị khôn ngoan.

Often prioritizing political and military utility over ethnic or religious affinity,

Thường ưu tiên lợi ích chính trị, quân sự hơn mối quan hệ dân tộc hay tôn giáo,

they expanded their influence by fighting along certain sides when needed,

họ mở rộng sức ảnh hưởng bằng cách chiến đấu theo một số phe khi cần thiết,

and fighting against them when the time was right.

và trở mặt ở thời điểm thích hợp.

After Osman’s death his son Orhan

Sau khi Osman chết, con trai ông, Orhan

established a sophisticated military organization and tax collection system

đã thành lập một tổ chức quân sự tinh vi và hệ thống thu thuế nhằm hỗ trợ

geared towards funding quick territorial expansion.

cho việc mở rộng lãnh thổ một cách nhanh chóng.

The Ottomans’ first major expansion was in the Balkans, in southeast Europe.

Cuộc mở rộng đầu tiên của đế chế Ottoman là ở Balkans, đông nam châu Âu.

The military employed a mixture of Turkic warriors and Byzantine

Quân đội chiêu mộ các chiến binh Turkic và Byzantine

and other Balkan Christian converts.

và những người Cơ đốc giáo Balkan bị cải đạo khác.

They captured thousands of young Christian boys

Họ bắt hàng ngàn thanh niên Cơ đốc giáo

from villages from across the Balkans,

từ các ngôi làng khắp vùng Balkan,

converted them to Islam, and trained them to become the backbone

cải đạo họ sang đạo Hồi, huấn luyện họ trở thành trụ cột

of a fierce military elite force known as the Janissaries.

của một lực lượng quân sự tinh nhuệ được gọi là Janissaries.

The captured enslaved boys could rise to the high position of a vizier

Những cậu bé bị bắt làm nô lệ có thể vươn lên những vị trí cao như tể tướng

in the Ottoman government.

trong chính quyền Ottoman.

Rulers of conquered areas were also allowed, even encouraged,

Những người đứng đầu ở khu vực bị thôn tính, cũng được phép,

thậm chí, được khuyến khích, cải đạo sang đạo Hồi,

to convert to Islam and take positions in the Ottoman government.

và nắm giữ các vị trí trong chính quyền Ottman.

Meanwhile, non-Muslims who belonged to Abrahamic religions

Trong khi đó, những người không theo đạo Hồi, thuộc các tôn giáo Abraham

were allowed religious freedom in exchange for a tax known as Jizye,

được phép tự do tôn giáo, đổi lại phải đóng một loại thuế gọi là Jizye,

among other strict conditions—

cùng các điều kiện nghiêm ngặt khác,

for example, they were not allowed to join the army.

ví dụ như không được phép gia nhập quân đội.

By the end of the 14th century, the Ottomans had conquered or subordinated

Cuối thế kỷ 14, đế chế Ottoman đã thôn tính hoặc xâm lược hầu hết

most of the Anatolian beyliks as well as the Balkans.

các beylik vùng Anatolia cũng như vùng Balkan.

But in the first half of the 15th century,

Nhưng vào nửa đầu thế kỷ 15,

as Sultan Beyazit I focused on Western expansion,

khi Sultan Beyazit Đệ Nhất tập trung mở rộng về phía Tây,

the Central Asian ruler Timur attacked from the east.

người cai quản Trung Á là Timur đã tấn công từ phía Đông.

He captured Beyazit and carted him off in an iron cage,

Ông ta đã bắt Beyazit tống vào lồng sắt

châm ngòi cho cuộc nội chiến giành ngai vàng kéo dài suốt 10 năm

sparking a ten year struggle for succession

that almost destroyed the Ottoman empire.

gần như đã phá hủy đế chế Ottoman.

Sultan Murad II turned this trend around,

Sultan Murad Đệ Nhị đã xoay chuyển tình thế,

but fell short of one of his loftiest goals:

nhưng không đạt được một trong những mục tiêu cao cả nhất của mình:

capturing the Byzantine capital, Constantinople.

chiếm lấy thủ đô Constantinople của Byzantine.

His son, Sultan Mehmed II, or Mehmed the Conqueror,

Con trai ông, Sultan Medmed Đệ Nhị, hay MehMed-Kẻ chinh phạt,

vowed to succeed where his father had failed.

thề sẽ tiếp tục những gì mà cha mình chưa làm được.

In preparation for the attack on Constantinople,

Để chuẩn bị cho cuộc tấn công vào Constantinople,

he hired a Hungarian engineer to forge the largest cannon in the world,

ông đã thuê một thợ rèn người Hungary để rèn khẩu súng thần công lớn nhất thế giới,

dùng các thợ mỏ người Serbia để đào đường hầm dưới các bức tường thành phố,

used Serbian miners to dig tunnels under the walls of the city,

and ordered his fleet of ships to be carried overland,

và ra lệnh vận chuyển hạm đội tàu của mình trên bộ,

attacking the city from an unexpected direction.

và tấn công thành phố từ một hướng không thể ngờ.

He laid siege to the city and in the spring of 1453,

Ông đã bao vây thành phố và mùa xuân năm 1453,

Constantinople fell to the Ottomans.

Constantinople rơi vào tay người Ottoman

và trở thành thủ đô của Ottoman, sau này, được biết đến với cái tên Hy Lạp,

It would become the Ottoman capital, known by its common Greek name, Istanbul,

Istanbul, nghĩa là “thành phố“.

meaning “to the city.”

By the time Mehmed II conquered Constantinople,

Vào thời điểm Mehmed Đệ Nhị thôn tính Constantinople,

the city was a shadow of its former glory.

thành phố chỉ còn là cái bóng của những vinh quang xưa xa.

Under Ottoman rule, it flourished once again.

Dưới sự cai trị của đế chế Ottoman, nó lại phát triển mạnh mẽ trở lại.

On an average day in Istanbul, you could hear people speaking Greek, Turkish,

Một ngày bình thường ở Istanbul, bạn có thể nghe mọi người nói tiếng Hy Lạp,

Thổ Nhĩ Kỹ, Armenia, Ba Tư, Ả Rập, Bulgari, Albani, và Serbia.

Armenian, Persian, Arabic, Bulgarian, Albanian, and Serbian.

Architects like the famous Sinan filled the city with splendid mosques

Các kiến trúc sư như Sinan nổi tiếng đã lấp đầy thành phố

với các nhà thờ Hồi giáo lộng lẫy và các tòa nhà do Sultan ủy quyền.

and other buildings commissioned by the sultans.

Through Istanbul, the Otttomans brought commodities like coffee to Europe.

Thông qua Istanbul, người Ottoman đã mang các mặt hàng như cà phê đến châu Âu.

They entered a golden age of economic growth,

Họ bước vào thời kì hoàng kim của phát triển kinh tế,

territorial acquisition, art and architecture.

mở rộng lãnh thổ, nghệ thuật và kiến trúc.

They brought together craftspeople from across Europe, Africa,

Họ tập hợp những thợ thủ công từ khắp châu Âu, châu Phi,

the Middle East and Central Asia to create a unique blend of cultural innovation.

Trung Đông và Trung Á, tạo nên sự pha trộn độc đáo về cải cách văn hóa.

Iznik ceramics, for example,

Gốm sứ Iznik, là một ví dụ,

were made using techniques from China’s Ming dynasty,

được làm bằng kỹ thuật từ thời nhà Minh ở Trung Quốc,

reimagined with Ottoman motifs.

kết hợp với các họa tiết Ottoman.

The Ottomans would continue to expand,

Người Ottoman tiếp tục mở rộng,

cementing their political influence and lucrative trade routes.

củng cố ảnh hưởng chính trị và các tuyến thương mại sinh lợi.

The empire lasted for more than 600 years and, at its peak,

Đế chế này tồn tại hơn 600 năm và ở thời kỳ đỉnh cao,

stretched from Hungary to the Persian Gulf,

trải dài từ Hungary cho đến vịnh Ba Tư,

from the Horn of Africa to the Crimean Peninsula.

từ vùng Sừng Châu Phi cho đến bán đảo Krym.