The origin of countless conspiracy theories - PatrickJMT

Translator: Bích Ngọc Đinh Reviewer: Minh Tú Phan

If you line up the entire text of “Moby Dick,”

Nếu bạn sắp xếp toàn bộ nội dung của " Moby Dick",

which was published in 1851,

được xuất bản năm 1851,

into a giant rectangle,

thành một hình chữ nhật khổng lồ,

you may notice some peculiar patterns:

bạn sẽ nhận ra vài điểm khác thường,

like these words,

như những từ này,

which seem to predict the assassination of Martin Luther King.

dường như tiên đoán được vụ ám sát Martin Luther King,

Or these references to the 1997 death of Princess Di.

hay manh mối dẫn tới cái chết của Công nương Diana năm 1997.

So, was Herman Melville a secret prophet?

Vậy, Herman Melville có phải là một nhà tiên tri bí ẩn không?

The answer is no,

Câu trả lời là không,

and we know that thanks to a mathematical principle called Ramsey theory.

và chúng ta biết điều đó nhờ có định lí toán học gọi là Thuyết Ramsey.

It's the reason we can find geometric shapes in the night sky,

Đó chính là lí do chúng ta nhận thấy những khối hình học trên bầu trời đêm

it's why we can know without checking

Đó là tại sao ta biết mà không cần kiểm tra

that at least two people in London

rằng có ít nhất hai người ở London

have exactly the same number of hairs on their head,

có chính xác cùng số tóc trên đầu,

and it explains why patterns can be found in just about any text...

và nó cũng giải thích tại sao mẫu có nghĩa luôn được tìm thấy

even Vanilla Ice lyrics.

thậm chí ở lời nhạc của Vanilla Ice.

So what is Ramsey theory?

Vậy Thuyết Ramsey là gì?

Simply put, it states that given enough elements in a set or structure,

Nói đơn giản, nó khẳng định rằng đủ yếu tố trong một tập hợp hoặc cấu trúc,

some particular interesting pattern among them is guaranteed to emerge.

một số mẫu thú vị nhất định trong đó chắc chắn sẽ xuất hiện.

As a simple example, let’s look at what’s called the Party Problem—

Ví dụ đơn giản, cùng tìm hiểu bài toán bữa tiệc,

a classic illustration of Ramsey theory.

một minh họa cổ điển của thuyết Ramsey.

Suppose there are at least six people at a party.

Giả sử có ít nhất sáu người tại một bữa tiệc.

Amazingly enough, we can say for sure

Đáng ngạc nhiên, chúng ta có thể chắc chắn

that some group of three of them either all know each other,

một nhóm nào đó ba người hoặc đều biết nhau,

or have never met before,

hoặc chưa từng gặp nhau trước đây,

without knowing a single thing about them.

dù ta không biết gì về họ.

We can demonstrate that by graphing out all the possibilities.

Chúng ta có thể chứng minh bằng việc vạch ra hết tất cả các khả năng.

Each point represents a person,

Mỗi chấm đại diện một người,

and a line indicates that the pair know each other.

dòng nối cho biết cặp đó biết nhau.

Every pair only has two possibilities: they either know each other or they don't.

Mỗi cặp chỉ có hai trường hợp: Hoặc biết nhau hoặc không.

There are a lot of possibilities,

Có rất nhiều khả năng,

but every single one has the property that we're looking for.

Nhưng mỗi khả năng đều có tính chất chúng ta đang tìm.

Six is the lowest number of guests where that's guaranteed to be the case,

Sáu là số khách nhỏ nhất đảm bảo cho trường hợp này,

which we can express like this.

thứ chúng ta biểu diễn như thế này.

Ramsey theory gives us a guarantee

Thuyết Ramsey đảm bảo rằng

that such a minimum number exists for certain patterns,

có một số nhỏ nhất như thế tồn tại trong những mẫu cụ thể,

but no easy way to find it.

nhưng không dễ để tìm ra nó.

In this case, as the total number of guests grows higher,

Trong trường hợp này, khi lượng khách tăng lên

the combinations get out of control.

Sự kết hợp vượt khỏi tầm kiểm soát.

Ví dụ, giả sử bạn muốn tìm quy mô nhỏ nhất của một buổi tiệc

For instance, say you're trying to find out the minimum size of a party

where there's a group of five people who all know each other or all don't.

mà có một nhóm năm người đều biết nhau hoặc không.

Despite five being a small number,

Mặc dù năm là số nhỏ,

the answer is virtually impossible to discover

nhưng câu trả lời lại là không thể tìm được

through an exhaustive search like this.

bằng một nghiên cứu toàn diện như thế này.

That's because of the sheer volume of possibilities.

Bởi vì số lượng không giới hạn của các khả năng.

A party with 48 guests

Một bữa tiệc có 48 khách có 2^(1128) cấu hình có thể xảy ra,

has 2^(1128) possible configurations,

more than the number of atoms in the universe.

nhiều hơn cả số nguyên tử trong Vũ trụ.

Even with the help of computers,

Mặc dù có máy tính trợ giúp,

the best we know is that the answer to this question

điều tốt nhất mà chúng ta trả lời được cho câu hỏi này

is somewhere between 43 and 49 guests.

là khoảng giữa 43 và 49 vị khách.

What this shows us is that specific patterns

Điều này chỉ ra rằng những mẫu cụ thể

with seemingly astronomical odds

với những khả năng dường như thuộc thiên văn

can emerge from a relatively small set.

có thể xuất hiện từ một tập hợp khá nhỏ.

And with a very large set, the possibilities are almost endless.

Và với tập hợp lớn hơn, khả năng gần như vô hạn.

Any four stars where no three lie in a straight line

Cứ bốn ngôi sao bất kì mà không ba sao nào nằm trên một đường thẳng

will form some quadrilateral shape.

sẽ tạo nên một hình tứ giác.

Expand that to the thousands of stars we can see in the sky,

Mở rộng với hàng ngàn ngôi sao ta có thể thấy trên trời,

and it's no surprise that we can find all sorts of familiar shapes,

và sẽ không ngạc nhiên nếu ta có thể tìm được kiểu hình dáng quen thuộc,

and even creatures if we look for them.

và thậm chí cả loài vật nếu để ý.

So what are the chances of a text concealing a prophecy?

Vậy cơ hội của một văn bản tiết lộ lời tiên tri là bao nhiêu?

Well, when you factor in the number of letters,

Ừm, khi bạn bao gồm cả số chữ cái,

the variety of possible related words,

sự đa dạng của các từ có khả năng liên quan

and all their abbreviations and alternate spellings,

và tất cả kiểu viết tắt và cách đọc gần đúng,

they're pretty high.

nó khá là cao đấy.

You can try it yourself.

Bạn có thể tự mình thử.

Just pick a favorite text,

Chọn một đoạn văn ưa thích,

arrange the letters in a grid,

sắp xếp các chữ cái theo kiểu ô lưới,

and see what you can find.

và cùng xem bạn thấy gì.

The mathematician T.S. Motzkin once remarked that,

Nhà toán học T. S. Motzkin đã từng nhận xét rằng,

“while disorder is more probable in general,

"Trong khi sự bất quy tắc nhìn chung thì nhiều hơn,

complete disorder is impossible."

nhưng hoàn toàn bất quy tắc là không thể."

The sheer size of the universe guarantees that some of its random elements

Kích thước rộng lớn của vũ trụ đảm bảo một số nhân tố ngẫu nhiên của nó

will fall into specific arrangements,

sẽ rơi vào những trật tự nhất định,

and because we evolved to notice patterns and pick out signals among the noise,

và vì chúng ta tiến hóa để nhận biết mẫu và chọn ra những kí hiệu từ tiếng ồn,

we are often tempted to find intentional meaning where there may not be any.

ta thường bị thu hút bởi việc tìm ý nghĩa dù chúng có thế chẳng phải.

So while we may be awed by hidden messages in everything from books,

Vì vậy khi chúng ta có thể bị kinh sợ bởi những thông điệp bí ẩn từ sách,

to pieces of toast,

đến mẩu bánh mì,

to the night sky,

đến bầu trời đêm,

their real origin is usually our own minds.

nguồn gốc thật của nó thì thường là do trí tưởng tượng của chúng ta.