How aspirin was discovered - Krishna Sudhir

Aspirin nasıl keşfedildi ? - Krishna Sudhir

Çeviri: Figen Ergürbüz Gözden geçirme: Ramazan Şen

4,000 years ago, the ancient Sumerians made a surprising discovery.

4.000 yıl önce, Sümerler şaşırtıcı bir keşif yaptılar.

If they scraped the bark off a particular kind of tree

Belirli bir tür ağacın kabuğunu kazıdıklarında

and ate it,

ve yediklerinde,

their pain disappeared.

ağrıları yok oluyordu.

Little did they know that why they'd found

Bu buldukları şeyin

was destined to influence the future course of medicine.

gelecekte tıp biliminin seyrini değiştireceğini bilmiyorlardı.

What the Sumerians had discovered was a precursor to the medicine known today

Sümerlilerin buldukları bugün tıpta aspirin olarak bilinen şeyin

as aspirin.

öncüsüydü.

Aspirin's active ingredient is found commonly in willow trees

Aspirinin aktif bileşeni söğüt ağacı ve diğer vahşi bitkilerde

and other wild plants,

yaygın bir şekilde bulunur, ki bu da nasıl

which is how it came to infuse the medical traditions

eski tıbbi geleneklerin bir parçası olduğunu açıklar

of Sumer,

Sümerler,

ancient Egypt,

antik Mısır,

ancient Greece,

antik Yunan,

and other cultures.

ve diğer kültürler.

Around 400 BC, Hippocrates, thought of as the father of modern medicine,

Milattan önce 400 yılında, modern tıbbın babası olarak bilinen Hipokrat, ilk defa

first recommended chewing willow bark for pain relief

ağrıyı azaltmak için söğüt kabuğu çiğnemeyi ve doğum sonrasında yaşanan

and making willow leaf tea to ease the pain of childbirth.

ağrıyı yatıştırmak için söğüt yaprağı çayı demlemeyi tavsiye etti.

But it took over 2,000 years for us to comprehensively investigate its potential.

Ancak onun potansiyelini araştırmamız 2.000 yıldan fazla sürdü.

In the mid-18th century,

18. yüzyılın ortalarında,

an Englishman named Edward Stone ran five years of experiments,

Edward Stone adında bir İngiliz adam beş yıl süren deneylerin ardından,

showing that willow bark crushed into a powder and eaten

söğüt ağacı kabuğunun ezilerek toza çevrilip yenildiğinde

could cure a fever.

ateşi tedavi edebildiğini gösterdi.

It took nearly another 70 years for a German pharmacist, Johann Buchner,

Alman eczacı Johann Buchner'in sonunda bütün bunları sağlayan

to finally identify and purify the substance that made all this possible,

salicin denilen bileşeni tanımlaması ve saf hale getirmesi de

a compound called salicin.

yaklaşık 70 yıl daha zaman aldı.

By then, doctors were routinely using willow bark

O zamanlar doktorlar söğüt kabuğunu ve erkeçsakalı gibi

and other salicin-rich plants, like the herb meadowsweet,

salicin bakımından zengin diğer şifalı bitkileri ağrı, ateş ve inflamasyonu

to ease pain, fever, and inflammation.

hafifletmek için rutin bir şekilde kullanıyordu.

But identifying the exact compound suddenly opened up the possibility

Ama tam bileşenin tanımlanması yapısında değişiklik yapılabilmesini

of manipulating its form.

mümkün kıldı.

In 1853, a French chemist managed to chemically synthesize the compound,

1853'te Fransız bir kimyager, bileşiği kimyasal olarak sentezlemeyi başardı,

creating a substance called acetylsalicylic acid.

böylece asetilsalisik asit denilen maddeyi oluşturmuş oldu.

Then in 1897, the pharmaceutical company Bayer found a new method

Ardından 1897'de ilaç firması Bayer yeni bir yöntem buldu

and began marketing the compound as a pain reliever called aspirin.

ve bileşiği aspirin adı verilen bir ağrı kesici olarak pazarlamaya başladı.

This was widely recognized as one of the first synthetic pharmaceutical drugs.

Bu ilk sentetik ilaçlardan biri olarak yaygın bir şekilde tanındı.

Aslında aspirin sadece Bayer'in marka adıydı:

Originally, aspirin was just Bayer's brand name:

A for acetyl,

A asetilden

and spir for meadowsweet,

spir botanik biliminde adı Spiraeu ulmaria

whose botanical name is Spiraea ulmaria.

olan erkeçsakalı bitkisinden gelir.

Soon, aspirin became synonymous with acetylsalicylic acid.

Kısa süre sonra aspirin asetilsalisik asit ile eş anlamlı oldu.

As its influence grew, aspirin was found to ease not just pain,

İtibarı ve ünü arttıkça aspirinin, yalnızca ağrıyı hafifletmekle kalmayıp

but also many inflammation-related problems,

ayrıca birçok inflamasyona bağlı problemi de hafiflettiği,

like rheumatoid arthritis,

örneğin eklem iltihabına

pericarditis, which enflames the fluid-filled sack around the heart,

kalbi çevreleyen zarın iltihaplandığı perikardite

and Kawasaki disease,

ve kan damarlarının iltihaplandığı

where blood vessels become inflamed.

Kawasaki hastalığına da iyi geldiği ortaya çıktı.

Yet, despite aspirin's medical value,

Ancak, aspirinin tıbbi değerine rağmen,

at this point, scientists still didn't actually know how it worked.

bu noktada, bilim insanları aslında hala nasıl bu etkiyi yarattığını bilmiyorlardı.

In the 1960s and 70s, Swedish and British scientists changed that.

1960'larda ve 70'lerde İsveçli ve İngiliz bilim insanları bu durumu değiştirdi.

They showed that the drug interrupts the production of certain chemicals

Bu ilacın prostaglandin denen belirli kimyasalların üretimini durdurduğunu

called prostaglandins,

kanıtladılar

which control the transmission of pain sensations and inflammation.

ve bunlar ağrı hissinin ve inflamasyonun iletilmesinden sorumluydu.

In 1982, that discovery won the researchers a Nobel Prize in Medicine.

1982'de bu keşif, araştırmacılarına tıp dalında Nobel ödülü kazandırdı.

Over time, research has also uncovered aspirin's risks.

Zaman geçtikçe araştırmalar aspirinin risklerini de ortaya çıkardı.

Overconsumption can cause bleeding in the intestines and the brain.

Aşırı tüketim bağırsaklarda ve beyinde kanamaya neden olabilir.

It can also trigger Reye's Syndrome,

Ayrıca Reye's sendromunu tetikleyebilir,

a rare but often fatal illness that affects the brain and liver

bu enfeksiyon geçiren çocuklarda beyni ve karaciğeri etkileyen

in children with an infection.

nadir görülen ama genelde ölümcül olan bir hastalıktır.

And in the late 20th century,

20. yüzyılın sonlarına doğru,

aspirin's success had been overshadowed by newer pain killers

asetaminofen ve ibuprofen gibi daha az yan etkilere sahip olan

with fewer side effects,

yeni ağrı kesiciler tarafından

like acetaminophen and ibuprofen.

aspirinin başarısı gölgelendi.

But in the 1980s, further discoveries about aspirin's benefits

Ancak 1980'lerde, aspirinin faydalarına dair daha ileri keşifler

revived interest in it.

aspirine ilgiyi tekrar canlandırdı.

In fact, the 1982 Nobel Prize winners also demonstrated

Aslında 1982 Nobel Ödülünü kazanan araştırmacılar, aspirinin ayrıca

that aspirin slows production of thromboxanes,

pıhtılaşmaya yol açan kimyasalların yani trombositlerin bir araya

chemicals that cause clumping of platelets,

toplanmasıyla kan pıhtılarını oluşturan tromboksanların üretimini

which in turn form blood clots.

yavaşlattığını da göstermişlerdi.

A landmark clinical trial showed that aspirin reduced heart attack risk by 44%

Dönüm noktası niteliğinde bir klinik araştırma aspirinin katılımcılarda

in participants who took the drug.

kalp krizi riskini %44 oranında azalttığını gösterdi.

Today, we prescribe it to people at risk of heart attack or stroke

Bugün kalp krizi veya inme geçirme riski olan hastalara aspirin tavsiye edilir

because it cuts the likelihood of clots forming in the arteries

çünkü beyne ve kalbe giden damarlarda pıhtı oluşması

that supply the heart and brain.

olasılığını azaltmaktadır.

Even more intriguingly,

Daha da şaşırtıcı olan,

there's a growing body of research that suggests

aspirinin kansere yakalanma

aspirin reduces the risk of getting and dying from cancer,

ve kanserden ölme riskini azalttığını - özellikle kolon kanseri -

especially colorectal cancer.

gösteren araştırmaların sayısı gittikçe artmaktadır.

This might be due to aspirin's anti-platelet effects.

Bu aspirinin anti-trombosit etkisinden kaynaklanıyor olabilir.

By reducing platelet activity, aspirin may decrease the levels of a certain protein

Trombosit aktivitesini azaltarak aspirin kanser hücrelerinin yayılmasını sağlayan

proteinin seviyesini düşürüyor olabilir.

that helps cancer cells spread.

These discoveries have transformed aspirin from a mere pain reliever

Bu keşifler aspirini yalnızca bir ağrı kesicinin ötesinde

to a potentially life-saving treatment.

potansiyel olarak hayat kurtarıcı bir tedaviye dönüştürmüştür.

Today, we consume about 100 billion aspirin tablets each year,

Günümüzde, her yıl 100 milyar tablet aspirin tüketiyoruz

and researchers continue searching for new applications.

ve araştırmacılar yeni kullanım alanları için araştırmalar yapmaya devam ediyor.

Already, aspirin's versatility has transformed modern medicine,

Aspirinin çok yönlülüğü modern tıbbı çoktan dönüşüme uğratmış durumda.

which is astounding considering its humble beginnings

Bir söğüt ağacının kabuğunun soyulmasına dayanan

in a scraping of willow bark.

mütevazı geçmişi düşünüldüğünde bu müthiş bir şey.