How aspirin was discovered - Krishna Sudhir

Translator: Quoc Huy Le Reviewer: Uyên Võ

4,000 years ago, the ancient Sumerians made a surprising discovery.

4000 năm trước, người Sumer cổ đại đã có một khám phá bất ngờ.

If they scraped the bark off a particular kind of tree

Nếu họ lột vỏ một loài cây đặc biệt

and ate it,

rồi ăn nó,

their pain disappeared.

cơn đau của họ biến mất.

Little did they know that why they'd found

Họ hẳn không biết rằng thứ họ tìm được

was destined to influence the future course of medicine.

sẽ có ảnh hưởng to lớn trong lịch sử y học.

What the Sumerians had discovered was a precursor to the medicine known today

Thứ người Sumer cổ tìm thấy là tiền thân của loại thuốc được biết đến ngày nay

as aspirin.

với tên aspirin.

Aspirin's active ingredient is found commonly in willow trees

Hoạt chất của aspirin thường được tìm thấy trên cây liễu

and other wild plants,

và những loài cây dại khác,

which is how it came to infuse the medical traditions

vì thế mà nó còn xuất hiện trong y học cổ truyền

of Sumer,

của Sumer,

ancient Egypt,

Ai Cập cổ đại,

ancient Greece,

Hi Lạp cổ đại,

and other cultures.

và nhiều nền văn hóa khác.

Around 400 BC, Hippocrates, thought of as the father of modern medicine,

Khoảng năm 400 trước Công nguyên, Hippocrates, cha đẻ của y học hiện đại,

first recommended chewing willow bark for pain relief

đã lần đầu tiên đề xuất nhai vỏ cây liễu để giảm đau

and making willow leaf tea to ease the pain of childbirth.

và uống trà lá liễu giúp phụ nữ dịu cơn đau lúc lâm bồn.

But it took over 2,000 years for us to comprehensively investigate its potential.

Dù vậy, chúng ta mất hơn 2.000 năm để hiểu tường tận hiệu quả của nó

In the mid-18th century,

Vào giữa thế kỉ thứ 18,

an Englishman named Edward Stone ran five years of experiments,

một người Anh tên Edward Stone đã tiến hành năm năm thí nghiệm,

showing that willow bark crushed into a powder and eaten

cho thấy ăn vỏ liễu nghiền thành bột

could cure a fever.

có thể làm hạ sốt.

It took nearly another 70 years for a German pharmacist, Johann Buchner,

Phải mất thêm 70 năm nữa, một dược sĩ người Đức là Johann Buchner

to finally identify and purify the substance that made all this possible,

mới xác định và tinh chế ra chất có những tác dụng này,

a compound called salicin.

một hợp chất tên là salicin.

By then, doctors were routinely using willow bark

Từ đó, các bác sĩ thường chỉ định sử dụng vỏ cây liễu

and other salicin-rich plants, like the herb meadowsweet,

và những loài cây chứa nhiều salicin như cây râu dê

to ease pain, fever, and inflammation.

để giảm đau, hạ sốt, và hạn chế viêm tấy.

But identifying the exact compound suddenly opened up the possibility

Dù vậy, việc xác định được hợp chất bỗng nhiên mở ra khả năng

of manipulating its form.

thay đổi dạng thù hình của hợp chất.

In 1853, a French chemist managed to chemically synthesize the compound,

Năm 1853, một nhà hóa học người Pháp đã hóa tổng hợp thành công hợp chất

creating a substance called acetylsalicylic acid.

và tạo ra một chất tên là axit axetylsalixylic.

Then in 1897, the pharmaceutical company Bayer found a new method

Đến năm 1897, hãng dược Bayer tìm ra một phương pháp mới

and began marketing the compound as a pain reliever called aspirin.

và bắt đầu quảng bá hợp chất này như là một loại thuốc giảm đau có tên là aspirin.

This was widely recognized as one of the first synthetic pharmaceutical drugs.

Đây được xem như là một trong những dược chất tổng hợp đầu tiên.

Originally, aspirin was just Bayer's brand name:

Về nguồn gốc tên gọi, aspirin là tên một thương hiệu của hãng Bayer:

A for acetyl,

A nghĩa là axetyl,

and spir for meadowsweet,

và spir ám chỉ "cây râu dê",

whose botanical name is Spiraea ulmaria.

vốn có tên khoa học là Spiraea ulmaria.

Soon, aspirin became synonymous with acetylsalicylic acid.

Rất nhanh chóng, aspirin cũng đồng nghĩa với axit axetylsalixylic.

As its influence grew, aspirin was found to ease not just pain,

Cùng với tầm ảnh hưởng tăng dần, aspirin không chỉ được dùng để giảm đau,

but also many inflammation-related problems,

mà còn chữa trị những chứng bệnh liên quan đến viêm và sưng,

like rheumatoid arthritis,

như thấp khớp,

pericarditis, which enflames the fluid-filled sack around the heart,

viêm màng ngoài tim, vốn làm viêm những khoang chứa dịch quanh tim,

and Kawasaki disease,

và bệnh Kawasaki

where blood vessels become inflamed.

với triệu chứng viêm mạch máu.

Yet, despite aspirin's medical value,

Tuy nhiên, bất chấp những giá trị y học,

at this point, scientists still didn't actually know how it worked.

giới khoa học đến nay vẫn chưa hiểu loại thuốc này phát huy tác dụng ra sao

In the 1960s and 70s, Swedish and British scientists changed that.

cho đến khi các học giả Thụy Điển và Anh khám phá ra vào các thập kỉ 1960 và 1970.

They showed that the drug interrupts the production of certain chemicals

Họ đã cho thấy loại thuốc này làm gián đoạn quá trình tạo ra hóa chất

called prostaglandins,

tên là prostaglandins,

which control the transmission of pain sensations and inflammation.

vốn chi phối dẫn truyền cảm giác đau và viêm tấy.

In 1982, that discovery won the researchers a Nobel Prize in Medicine.

Khám phá này giúp các nhà nghiên cứu đạt giải Nobel Y học vào năm 1982.

Over time, research has also uncovered aspirin's risks.

Qua thời gian, các nghiên cứu cũng đã cho thấy những nguy cơ từ aspirin.

Overconsumption can cause bleeding in the intestines and the brain.

Sử dụng quá liều loại thuốc này có thể không chỉ gây xuất huyết ruột và não,

It can also trigger Reye's Syndrome,

mà còn dẫn đến hội chứng Reye,

a rare but often fatal illness that affects the brain and liver

một chứng bệnh hiếm gặp nhưng cực kì nguy hiểm, gây tổn thương não và gan

in children with an infection.

ở trẻ em mắc bệnh truyền nhiễm.

And in the late 20th century,

Không chỉ vậy, vào cuối thế kỉ 20,

aspirin's success had been overshadowed by newer pain killers

các loại thuốc giảm đau mới dần được ưa chuộng hơn so với aspirin

with fewer side effects,

vì có ít tác dụng phụ hơn,

like acetaminophen and ibuprofen.

như acetaminophen và ibuprofen.

But in the 1980s, further discoveries about aspirin's benefits

Tuy nhiên, những nghiên cứu sâu hơn về lợi ích của aspirin vào năm 1980

revived interest in it.

đã khiến loại thuốc này được chú ý trở lại.

In fact, the 1982 Nobel Prize winners also demonstrated

Thật vậy, những người đoạt giải Nobel năm 1982 cũng đã cho thấy

that aspirin slows production of thromboxanes,

rằng aspirin làm chậm quá trình sản xuất thromboxanes,

chemicals that cause clumping of platelets,

hóa chất khiến tiểu cầu trong máu vón lại

which in turn form blood clots.

và gây ra những cục máu đông.

A landmark clinical trial showed that aspirin reduced heart attack risk by 44%

Một thử nghiệm lâm sàng nổi tiếng đã cho thấy aspirin giảm 44% nguy cơ đau tim

in participants who took the drug.

ở những người dùng thuốc này trong cuộc thử nghiệm.

Today, we prescribe it to people at risk of heart attack or stroke

Ngày nay, aspirin được kê cho bệnh nhân có nguy cơ đau tim hoặc đột quỵ

because it cuts the likelihood of clots forming in the arteries

vì nó làm giảm khả năng hình thành cục máu đông ở động mạch

that supply the heart and brain.

đưa máu về tim và não.

Even more intriguingly,

Đáng chú ý hơn,

there's a growing body of research that suggests

có một loạt nghiên cứu cho thấy

aspirin reduces the risk of getting and dying from cancer,

aspirin giúp giảm nguy cơ mắc và tử vong vì ung thư.

especially colorectal cancer.

đặc biệt là ung thư đại trực tràng.

This might be due to aspirin's anti-platelet effects.

Điều này có lẽ là nhờ khả năng chống kết tập tiểu cầu của aspirin.

By reducing platelet activity, aspirin may decrease the levels of a certain protein

Nhờ làm giảm hoạt động tiểu cầu, aspirin sẽ giảm lượng một loại protein

that helps cancer cells spread.

vốn làm lây lan các tế bào ung thư.

These discoveries have transformed aspirin from a mere pain reliever

Những khám phá này đã biến aspirin từ một loại thuốc giảm đau bình thường

to a potentially life-saving treatment.

thành một thần dược cứu người tiềm năng.

Today, we consume about 100 billion aspirin tablets each year,

Ngày nay, chúng ta tiêu thụ khoảng 100 tỉ viên aspirin mỗi năm,

and researchers continue searching for new applications.

và các nhà nghiên cứu vẫn đang tìm tòi những ứng dụng mới của loại thuốc này.

Already, aspirin's versatility has transformed modern medicine,

Cho đến giờ, khả năng đa dạng của aspirin đã làm thay đổi nền y học hiện đại,

which is astounding considering its humble beginnings

rất đáng nể nếu so với khởi thủy khiêm tốn của loại thuốc này

in a scraping of willow bark.

vốn chỉ là một mảnh vỏ cây liễu.