How aspirin was discovered - Krishna Sudhir

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Rysia Wand

["Ranę opatrzyć liśćmi wierzby". Papirus Ebersa, około 1550 roku p.n.e.]

4,000 years ago, the ancient Sumerians made a surprising discovery.

4 tysiące lat temu starożytni Sumerowie dokonali zaskakującego odkrycia.

If they scraped the bark off a particular kind of tree

Jedzenie kory zeskrobanej z drzewa

and ate it,

their pain disappeared.

uśmierzało ból.

Ale Sumerowie nie mieli pojęcia,

Little did they know that why they'd found

was destined to influence the future course of medicine.

że wpłynie to w przyszłości na medycynę.

What the Sumerians had discovered was a precursor to the medicine known today

To, co odkryli, było prekursorem

as aspirin.

dzisiejszej aspiryny.

Aspirin's active ingredient is found commonly in willow trees

Aktywny składnik aspiryny można znaleźć w wierzbach

and other wild plants,

i innych dzikich roślinach.

which is how it came to infuse the medical traditions

Właśnie tak aspiryna pojawiła się w medycynie

of Sumer,

Sumeru,

ancient Egypt,

starożytnego Egiptu,

ancient Greece,

starożytnej Grecji

and other cultures.

i innych kultur.

Around 400 BC, Hippocrates, thought of as the father of modern medicine,

Około 400 roku p.n.e. Hipokrates, ojciec współczesnej medycyny,

first recommended chewing willow bark for pain relief

jako pierwszy zalecił żucie kory wierzby na złagodzenie bólu

and making willow leaf tea to ease the pain of childbirth.

i napar z liści wierzby na bóle porodowe.

But it took over 2,000 years for us to comprehensively investigate its potential.

Ale dokładne zbadanie możliwości specyfiku zajęło dwa tysiące lat.

In the mid-18th century,

W połowie XVIII wieku

an Englishman named Edward Stone ran five years of experiments,

Anglik Edward Stone po pięciu latach eksperymentów

showing that willow bark crushed into a powder and eaten

dowiódł, że zażywanie sproszkowanej kory wierzby

could cure a fever.

może obniżyć gorączkę.

It took nearly another 70 years for a German pharmacist, Johann Buchner,

Niemieckiemu farmakologowi Johannowi Buchnerowie 70 lat zajęło

to finally identify and purify the substance that made all this possible,

rozpoznanie i wyodrębnienie odpowiadającej za to substancji,

a compound called salicin.

związku o nazwie salicyna.

By then, doctors were routinely using willow bark

Ówcześni lekarze stale używali kory wierzby

and other salicin-rich plants, like the herb meadowsweet,

i innych roślin zawierających salicynę, jak wiązówka błotna,

to ease pain, fever, and inflammation.

żeby łagodzić ból, gorączkę i stany zapalne.

But identifying the exact compound suddenly opened up the possibility

Ale poznanie konkretnego składnika nieoczekiwanie pozwoliło

of manipulating its form.

wpłynąć na formę leku.

In 1853, a French chemist managed to chemically synthesize the compound,

W 1853 roku francuski chemik zsyntetyzował tę substancję,

creating a substance called acetylsalicylic acid.

tworząc kwas acetylosalicylowy.

Then in 1897, the pharmaceutical company Bayer found a new method

W 1897 roku firma farmaceutyczna Bayer zaczęła sprzedawać

and began marketing the compound as a pain reliever called aspirin.

środek przeciwbólowy o nazwie aspiryna.

This was widely recognized as one of the first synthetic pharmaceutical drugs.

Uważano ją za jeden z pierwszych syntetycznych produktów farmaceutycznych.

Originally, aspirin was just Bayer's brand name:

Początkowo nazwa "aspiryna" była znakiem handlowym firmy Bayer.

A for acetyl,

"A" od acetylenu,

and spir for meadowsweet,

a "spir" od wiązówki błotnej,

whose botanical name is Spiraea ulmaria.

w botanice znanej jako Spiraea ulmaria.

Soon, aspirin became synonymous with acetylsalicylic acid.

Aspiryna stała się synonimem kwasu acetylosalicylowego.

As its influence grew, aspirin was found to ease not just pain,

Jej popularność rosła, a wkrótce odkryto, że aspiryna łagodzi nie tylko ból,

but also many inflammation-related problems,

ale też stany zapalne,

jak reumatoidalne zapalenie stawów,

like rheumatoid arthritis,

pericarditis, which enflames the fluid-filled sack around the heart,

zapalenie osierdzia, które rozpala wypełniony płynem worek wokół serca,

and Kawasaki disease,

czy chorobę Kawasakiego,

where blood vessels become inflamed.

ostre zapalenie naczyń krwionośnych.

Yet, despite aspirin's medical value,

Mimo medycznej wartości aspiryny

at this point, scientists still didn't actually know how it worked.

naukowcy wciąż nie wiedzieli, jak działa.

In the 1960s and 70s, Swedish and British scientists changed that.

W latach 60. i 70. zmienili to naukowcy ze Szwecji i Wielkiej Brytanii.

They showed that the drug interrupts the production of certain chemicals

Udowodnili, że aspiryna zapobiega wytwarzaniu prostaglandyny,

called prostaglandins,

which control the transmission of pain sensations and inflammation.

substancji kontrolującej transmisję bólu i stanów zapalnych.

In 1982, that discovery won the researchers a Nobel Prize in Medicine.

W 1982 roku naukowcy otrzymali za to Nagrodę Nobla w medycynie.

Over time, research has also uncovered aspirin's risks.

Z biegiem czasu na jaw wyszły efekty uboczne aspiryny.

Overconsumption can cause bleeding in the intestines and the brain.

Przedawkowanie prowadzi do krwawień w jelitach i mózgu

It can also trigger Reye's Syndrome,

albo powoduje zespół Reye'a,

a rare but often fatal illness that affects the brain and liver

rzadką, ale śmiertelną chorobę uszkadzającą mózg i wątrobę

in children with an infection.

u dzieci z infekcjami.

And in the late 20th century,

Pod koniec XX wieku

aspirin's success had been overshadowed by newer pain killers

aspirynę przyćmiły nowe środki przeciwbólowe

with fewer side effects,

z mniejszą liczbą skutków ubocznych,

like acetaminophen and ibuprofen.

takie jak paracetamol i ibuprofen.

But in the 1980s, further discoveries about aspirin's benefits

Ale w latach 80. dalsze odkrycia pozytywnych właściwości aspiryny

revived interest in it.

ożywiły zainteresowanie tym lekiem.

In fact, the 1982 Nobel Prize winners also demonstrated

Laureaci Nagrody Nobla z 1982 roku udowodnili,

that aspirin slows production of thromboxanes,

że aspiryna spowalnia produkcję tromboksanów,

chemicals that cause clumping of platelets,

związków, które powodują agregację płytek,

which in turn form blood clots.

co z kolei tworzy skrzepy krwi.

A landmark clinical trial showed that aspirin reduced heart attack risk by 44%

Badania kliniczne wykazały, że zażywanie aspiryny

obniża ryzyko ataku serca o 44%.

in participants who took the drug.

Today, we prescribe it to people at risk of heart attack or stroke

Obecnie aspirynę przepisuje się pacjentom z ryzykiem zawału serca i udaru,

because it cuts the likelihood of clots forming in the arteries

bo zmniejsza to prawdopodobieństwo powstawania skrzepów krwi w tętnicach,

that supply the heart and brain.

które zasilają mózg i serce.

Even more intriguingly,

Jeszcze bardziej intryguje fakt,

there's a growing body of research that suggests

że według coraz większej liczby badaczy

aspirin reduces the risk of getting and dying from cancer,

aspiryna zmniejsza ryzyko zachorowania i śmierci na raka,

especially colorectal cancer.

szczególnie raka jelita grubego.

This might be due to aspirin's anti-platelet effects.

Jest to prawdopodobnie spowodowane przeciwpłytkowym działaniem aspiryny.

By reducing platelet activity, aspirin may decrease the levels of a certain protein

Zmniejszając aktywność płytek krwi, aspiryna obniża poziom białka

pomagającego rozprzestrzeniać się komórkom nowotworowym.

that helps cancer cells spread.

These discoveries have transformed aspirin from a mere pain reliever

Te odkrycia przekształciły aspirynę ze zwykłego środka przeciwbólowego

to a potentially life-saving treatment.

w lek, który może uratować życie.

Today, we consume about 100 billion aspirin tablets each year,

Każdego roku zażywamy około stu miliardów tabletek aspiryny

and researchers continue searching for new applications.

i naukowcy wciąż szukają dla niej nowych zastosowań.

Already, aspirin's versatility has transformed modern medicine,

Aspiryna już przekształciła współczesną medycynę,

which is astounding considering its humble beginnings

co naprawdę zadziwia, biorąc pod uwagę jej skromne początki

in a scraping of willow bark.

jako kawałka kory wierzby.