Demolition, disease, and death: Building the Panama Canal - Alex Gendler

Çeviri: Cihan Yiğit Kavalcı Gözden geçirme: Nihal Aksakal

In the middle of the 19th century,

19. yüzyılın ortalarında,

the California gold rush brought thousands of settlers to America’s west coast.

Kaliforniya’daki altın akını, binlerce göçmeni Amerika’nın batı kıyısına getirdi.

But finding gold may have been easier than transporting it back east.

Lakin altın bulmak, olağan altınları doğuya taşımaktan daha kolay olabilir.

The only hope for avoiding a grueling six month wagon journey

Altı aylık zorlu bir vagon yolculuğundan kaçınmanın tek umudu,

was to travel the narrowest portion of the continent—

kıtanın en dar kısmı olan, 48 kilometrelik

the 48-kilometer Isthmus of Panama.

Panama Kıstağı’nı geçmekti.

By 1855, a railroad spanning the region significantly shortened to the trip,

1855′de, bölgeyi kapsayan bir demiryolu, seyahat süresini önemli ölçüde kısalttı.

but unloading and reloading ships at each port cost time and money.

Ancak her limanda gemileri boşaltmak, yeniden yüklemek zaman ve paraya mal oldu.

To truly connect these two bodies of water shipping interests needed a canal—

Bu iki deniz taşımacılığı bölümü birbirine bağlamak için bir kanala, kıstağın içinden

a continuous maritime passage through the isthmus.

kesintisiz bir deniz geçişine ihtiyaç vardı.

The first attempt at this colossal construction project was taken up in 1881

Bu devasa inşaat projesinde ilk girişim, 1881′de Fransız diplomat

by French diplomat Ferdinand de Lesseps.

Ferdinand de Lesseps tarafından yapıldı.

De Lesseps had supervised construction of Egypt's Suez Canal,

De Lesseps, Mısır’daki Süveyş Kanalı’nın yapımını denetlemişti

but his success made him overconfident.

ama başarısından dolayı kendisine olan güveni fazlaydı.

He insisted on digging the canal at sea level,

Kıtasal Bölünme’de oluşan dağ silsilesini

even though it required boring directly through

doğrudan delmeyi gerektirse de

the Continental Divide mountain range.

kanalı, deniz seviyesinde kazmakta ısrar etti.

Futile excavation efforts were buried under constant landslides.

Bu boşa yapılan kazı çalışmaları, sürekli heyelanların altında kaldı.

And since the diplomat had only visited the site briefly

Diplomat da, Panama’nın kurak mevsiminde

during Panama’s dry season,

bölgeyi yalnızca kısa süreliğine ziyaret ettiğinden,

his workers were unprepared for torrential storms, venomous jungle fauna,

çalışanları şiddetli fırtınalar, zehirli orman faunası

and tropical diseases.

ve tropik hastalıklara hazır değildi.

After spending $287 million and losing a staggering 22,000 lives,

Fransız diplomat, 287 milyon dolar harcadıktan ve 22.000 can kaybından sonra

the French abandoned the project.

projeyi terk etti.

The United States had been considering building a canal through Nicaragua,

Amerika Birleşik Devletleri Nikaragua üzerinden bir kanal inşa etmeyi düşündü

ancak bu noktada Fransa’nın başarısız olduğu yerde devreye girip

but at this point, the chance to succeed where France failed was tempting.

başarılı olma şansı onlara cazip geliyordu.

Panamanian leaders were also eager to complete a canal

Panamalı liderler de ülkelerine ticaret ve itibar kazandırmak için

which would bring their country business and prestige.

kanalı tamamlamaya hevesliydiler.

However, Panama was still a part of Colombia at the time,

Oysaki, Panama o sırada hâlâ Kolombiya’nın bir parçasıydı

and the country was stalling negotiations with the U.S.

ve Panama, ABD ile olan müzakerelerini sürekli erteliyordu.

Sensing an opportunity,

Fırsat sezen

President Teddy Roosevelt went straight to the Panamanians.

Başkan Teddy Roosevelt doğruca Panamalıların yanına gitti.

With encouragement and military support from the U.S.,

ABD’nin teşviki ve askeri desteğiyle de

Panama launched a coup in 1903.

Panama, 1903 yılında bir darbe başlattı.

Within days, they became an independent nation

Birkaç gün içinde Panama bağımsız bir ulus oldu ve kanalın inşasına başlamak için

and signed a treaty to begin construction of the canal.

bir anlaşma imzaladılar.

Fransızların ayrılmasından on yıldan biraz daha uzun bir süre sonra Amerikalılar

Just over a decade after the French left, the Americans were ready to dig in—

kazıya hazırdı ve önceki gelenlerin aksine hata yapmaktan kaçınmaya kararlıydılar.

and they were determined to avoid their predecessor’s mistakes.

Instead of cutting the mountain down to sea level,

Amaçları, dağı deniz seviyesine indirmek yerine,

they would raise the sea up the mountain.

denizi dağ seviyesine göre yükseltmekti.

The plan was to build massive steel gates

Plan, kanalı farklı su seviyelerine sahip

separating the canal into multiple chambers with different water levels.

çok sayıda bölmeye ayıran devasa, çelik kapılar inşa etmekti.

As a ship passed through each successive gate would open,

Bir gemi geçerken birbiri arkasına her kapı açılır, bir sonraki odada

lowering the water level in the next chamber,

su seviyesi düşerken gemi yükseltilir,

while raising the ship and allowing it to move on.

deniz seviyesi yükseltilirken geminin de ilerlemesine izin verilir.

The design called for five of these so-called canal locks—

Tasarımın amacı, üçü Atlantik tarafında ve ikisi de Pasifik’te olmak üzere

three on the Atlantic side and two on the Pacific,

sözde kanal kilitlerinden beşini gerektiriyordu ve sefere çıkan gemileri

raising traversing ships 26 meters above sea level.

deniz seviyesinden 26 metre yukarıya yükseltmekti.

Operating this lock system would require a massive reservoir of water.

Bu kilit sistemini çalıştırmak için büyük bir su rezervuarı gerek.

And fortunately, the low-lying Chagres river valley provided a natural solution.

Neyse ki, alçak seviyedeki Chagres Nehri vadisi buna doğal bir çözüm sağladı.

By building a dam across the gap where the river flowed out to sea,

Nehrin denize döküldüğü kısma bir baraj inşa edilseydi

the entire valley could be flooded.

tüm vadi sular altında kalabilirdi.

At 32 meters high and over 800 meters wide,

32 metre yüksekliğinde ve 800 metre genişliğinde olan Gatun Barajı,

the Gatun Dam would be larger than any built before.

daha önce yapılmış olan barajlardan daha büyük olacaktı.

With this innovative plan,

Bu yenilikçi planla,

the Americans didn’t need to excavate the entire mountain,

Amerikalıların tüm dağı kazması gerekmedi,

but rather, just the pathway for the canal itself.

bunun yerine sadece kanalın yolunu kazıldı.

Still, the work was staggering.

Yine de, bu iş sarsıcıydı.

Even after progress made by the French, it took over nine years for 24,000 workers

Fransızların kaydettiği ilerlemeden sonra bile, 24.000 işçinin Kıtasal Bölünme’den

to blow up, shovel, and drill out the Culebra Cut—

yaklaşık 14 kilometrelik bir geçit olan Culebra Geçit’ini havaya uçurması,

a roughly 14 kilometer passageway through the Continental Divide.

kürekle çekmesi ve delmesi dokuz yıldan fazla sürdü.

The railway, now upgraded and rerouted to follow the canal,

Şimdi yükseltilen ve kanalı takip edecek şekilde yeniden yönlendirilen demiryolu,

carted away over 76 million cubic meters of excavated rock

Gatun Barajı sahasında kullanılmak üzere

76 milyon metreküpten fazla hafriyat taşını taşıdı.

to be used at the Gatun Dam site.

Construction was only half the battle.

İnşaat, işin en zor kısmının başlangıcıydı.

Leading army officials struggled to maintain infrastructure and sanitation,

Önde gelen ordu yetkilileri altyapı ve sağlık hizmeti sağlamak için

but accidents and diseases took the lives of 5,000 workers—

mücadele etti, ancak kazalar ve hastalıklar,

çoğu Siyahi Karayip göçmeni olan 5.000 işçinin hayatını aldı.

mostly Black Caribbean migrants.

Then, in the fall of 1913, the moment finally came.

Sonra, 1913 sonbaharında vakit nihayetinde geldi.

A telegraph signal from President Woodrow Wilson triggered a dike explosion,

Başkan Woodrow Wilson’dan gelen bir telgraf, Culebra Geçit’ini

flooding the Culebra Cut and joining the Atlantic and Pacific Oceans.

sular altında bırakan, Atlantik ve Pasifik Okyanuslarını birleştiren

bir hendek patlamasını tetikledi.

Today, nearly 14,000 vessels travel through the isthmus annually—

Günümüzde, her yıl 12 saatin altında bir sürede, yaklaşık 14.000 gemi

each in under 12 hours.

kıstağın içinden geçer.

The canal remains Panama’s chief source of revenue;

Kanal, Panama’nın gelir kaynağını oluşturmaya devam ediyor.

and since the country gained ownership of the passage in 1999,

Ülke 1999′da geçidin mülkiyetini aldığından beri, aynı zamanda da

it has also become a source of national pride.

ulusal bir gurur kaynağı haline geldi.