The first and last king of Haiti - Marlene Daut

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

The royal couple of Haiti rode into their coronation to thunderous applause.

Haiti'nin kraliyet çifti, sağır edici alkışlarla taç giydi.

After receiving his ornate crown and scepter,

Süslü tacını ve asasını aldıktan sonra,

Henry Christophe ascended his throne, towering 20 meters in the air.

Henry Christophe, 20 metre yüksekte olan tahtına geçti.

But little did the cheering onlookers know that the first king of Haiti

Ancak tezahürat yapanlar, Haiti'nin ilk kralının

would also be its last.

sonuncusu olacağını bilmiyorlardı.

Enslaved at birth on the island of Grenada,

Grenada adasında doğumunda köleleştirilmiş olan Christophe,

Christophe spent his childhood being moved between multiple Caribbean islands.

çocukluğunu Karayip adalarının çoğuna taşınarak geçirdi.

Just 12 years old in 1779,

1779 yılında sadece 12 yaşındayken,

he accompanied his master to aid the American revolutionaries

Amerikalı devrimcilere Savannah Savaşı'nda yardımcı olmak için

in the Battle of Savannah.

efendisine eşlik etti.

This prolonged siege would be Christophe’s first encounter with violent revolution.

Bu uzun süreli kuşatma, Christophe’un şiddetli bir devrimle ilk karşılaşmasıdır.

There are few surviving written records

Savaştan hemen sonra Christophe’un hayatı hakkında

about Christophe’s life immediately after the war.

günümüze ulaşan az sayıda yazılı kayıt var.

Over the next decade,

Önümüzdeki on yıl boyunca,

we know he worked as a mason and a waiter at a hotel

Fransız Saint-Domingue kolonisindeki bir otelde bir duvarcı

in the French colony of Saint-Domingue, as Haiti was then known.

ve garson olarak çalıştığını biliyoruz ve Haiti daha sonra biliniyordu.

In 1791, when the colony’s slaves rose up in rebellion,

1791 yılında, koloninin köleleri isyan çıkarınca,

Christophe got another opportunity to fight for freedom.

Christophe özgürlük için savaşmak için başka bir fırsat buldu.

Led by Toussaint Louverture, the rebels fought against plantation owners,

Toussaint Louverture liderliğindeki isyancılar, ada sahiplerinin yanı sıra

as well as British and Spanish forces seeking control of the island.

adanın kontrolünü isteyen İngiliz ve İspanyol güçlerine karşı savaştı.

Christophe quickly rose through the ranks,

Christophe hızla, kendisinin daha deneyimli generallere

proving himself the equal of more experienced generals.

eşit olduğunu kanıtlayarak yükseldi.

By 1793,

1793'te Louverture,

Louverture had successfully liberated all of Saint-Domingue’s enslaved people,

tüm Saint-Domingue köleleştirilmiş insanlarını başarıyla kurtarmıştı

and by 1801 he’d established the island as a semi-autonomous colony.

ve 1801'de adayı yarı özerk bir sömürge olarak kurmuştu.

But during this time, Napoleon Bonaparte had assumed power in France,

Fakat bu süre zarfında, Napolyon Bonaparte Fransa'da iktidara gelmiş

and made it his mission to restore slavery and French authority

ve imparatorlukta köleliği ve Fransız otoritesini

throughout the empire.

restore etme görevini yerine getirmişti.

French attempts to reinstate slavery met fierce resistance,

Fransız köleliğini eski hâline getirme girişimi şiddetli direnişle karşılaştı,

with General Christophe even burning the capital city

General Christophe askeri işgali önlemek için

to prevent military occupation.

başkenti bile yaktı.

Finally, the rebellion and an outbreak of yellow fever

Sonunda, isyan ve sarı ateş salgını,

forced French soldiers to withdraw— but the fight was not without casualties.

Fransız askerleri geri çekmeye zorladı ama çatışmada zayiat verilmedi.

Louverture was captured, and left to die in a French prison;

Louverture yakalandı ve bir Fransız hapishanesinde ölüme terk edildi;

a fate that Christophe’s nine-year-old son would share only a few years later.

Christophe’un dokuz yaşındaki oğlunun birkaç yıl sonra paylaşacağı bir kader.

Following the revolution,

Devrimin ardından Christophe ve generaller,

Christophe and generals Jean-Jacques Dessalines and Alexandre Pétion

Jean-Jacques Dessalines ve Alexandre Pétion

rose to prominent positions in the new government.

yeni hükûmette öne çıkan pozisyonlara yükseldi.

In 1804, Dessalines was proclaimed the emperor of independent Haiti.

1804 yılında, Dessalines bağımsız Haiti imparatoru ilan edildi.

But his desire to hold exclusive power alienated his supporters.

Fakat özel gücü elinde tutma arzusu, taraftarlarını uzaklaştırdı.

Eventually, Dessalines’ rule incited a political conspiracy

Sonunda, Dessalines’in yönetimi 1806’da suikastla sonuçlanan

that ended in his assassination in 1806.

siyasi bir komployu teşvik etti.

The subsequent power struggle led to a Civil War, which split the country in two.

Ardından gelen güç mücadelesi, ülkeyi bölen bir iç savaşa yol açtı.

By 1807, Christophe was governing as president of the north in Cap-Haïtien,

1807'de Christophe Cap-Haitien'de kuzey başkanlığını yönetiyordu

and Pétion was ruling the south from Port-au-Prince.

ve Pétion güneyi Port-au-Prince'den yönetiyordu.

Pétion tried to stay true to the revolution’s democratic roots

Pétion, cumhuriyetini ABD’den modelleyerek

by modeling his republic after the United States.

devrimin demokratik köklerine sadık kalmaya çalıştı.

He even supported anti-colonial revolutionaries in other nations.

Hatta diğer ülkelerdeki sömürge karşıtı devrimcileri bile destekledi.

These policies endeared him to his people,

Bu politikalar onu halkına sevdirdi,

but they slowed trade and economic growth.

ancak ticareti ve ekonomik büyümeyi yavaşlattı.

Christophe, conversely, had more aggressive plans for an independent Haiti.

Christophe ise, bağımsız bir Haiti için daha saldırgan planlar yaptı.

He redistributed land to the people, while retaining state control of agriculture.

Devletin tarım kontrolünü korurken toprakları halka dağıttı.

He also established trade with many foreign nations,

Ayrıca, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri de

including Great Britain and the United States,

dahil olmak üzere birçok yabancı ülkeyle ticaret kurdu

and pledged non-interference with their foreign policies.

ve dış politikalarına müdahale etmeme sözü verdi.

He even built a massive Citadel in case the French tried to invade again.

Fransızlar yeniden istila etmeyi dener diye büyük bir kale inşa etti.

To accomplish all of this, Christophe instituted mandatory labor,

Tüm bunları başarmak için Christophe zorunlu çalışma başlattı

and to strengthen his authority, he crowned himself king in 1811.

ve otoritesini güçlendirmek için 1811'de kendisini kral olarak taçlandırdı.

During his reign, he lived in an elegant palace called Sans Souci

Saltanatı boyunca, eşi ve kalan üç çocuğuyla birlikte

along with his wife and their three remaining children.

Sans Souci adında görkemli bir sarayda yaşadı.

Christophe’s kingdom oversaw rapid development of trade, industry, culture,

Christophe’un krallığı, ticaretin, endüstrinin, kültürün

ve eğitimin hızlı gelişmesine nezaret etti.

and education.

He imported renowned European artists to Haiti’s cultural scene,

Halk eğitimini sağlamak için ünlü Avrupalı sanatçıları

as well as European teachers, in order to establish public education.

ve Avrupalı öğretmenleri Haiti’nin kültürel dünyasına getirtti.

But while the king was initially popular among his subjects,

Ancak, kral başlangıçta vatandaşları arasında popüler olmuşken

his labor mandates were an uncomfortable reminder

emirleri, Haitililerin yok etmek için mücadele ettikleri köleliğin

of the slavery Haitians fought to destroy.

rahatsız edici bir hatırlatmasıydı.

Over time, his increasingly authoritarian policies lost support,

Zaman geçtikçe, giderek artan otoriter politikaları destek kaybetti

and his opponents to the south gained strength.

ve güneye karşı olan rakipleri güçlendi.

In October 1820, his reign finally reached its tragic conclusion.

1820 Ekim'inde saltanatı trajik bir şekilde son buldu.

Months after a debilitating stroke left him unable to govern,

Zayıflatıcı bir inme aylar sonra ülkeyi yönetememesine neden oldu,

key members of his military defected to southern forces.

ordusunun kilit üyeleri güney güçlerine gitti.

Betrayed and despondent, the king committed suicide.

İhanete uğramış ve umutsuz kral intihar etti.

Today, the traces of Christophe’s complicated history

Bugün, Christophe’un karmaşık tarihinin izleri hâlâ

can still be found in the crumbling remains of his palaces,

saraylarının un ufak kalıntılarında ve Haiti’nin

and in Haiti’s legacy as the first nation to permanently abolish slavery.

köleliği kalıcı olarak kaldıran ilk ulus olma mirasında bulunabilir.