What happened when these 6 dictators took over? - Stephanie Honchell Smith

587,144 views ・ 2024-05-16

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Güzide Nisa Nur Saygılı Gözden geçirme: Eren Gokce
00:06
According to legend, the ancient Roman statesman Cincinnatus
0
6961
3629
Efsaneye göre, antik Roma devlet adamı Cincinnatus,
00:10
was plowing his fields when news arrived that the Aequi,
1
10590
3587
Romanın doğudaki en güçlü düşmanı Ekler’in işgal
00:14
Rome’s powerful enemy to the east, had invaded.
2
14260
3462
haberini aldığında toprağını sürüyordu.
00:17
Rome was in need of swift, decisive action,
3
17889
2794
Roma'nın hızlı, kararlı eyleme ihtiyacı vardı
00:20
and the senate had chosen him to serve as dictator,
4
20683
3504
ve senato onu ordu ve hükûmeti yönetmesi
00:24
with absolute power over the military and government.
5
24187
3336
için mutlak güçlü diktatör olarak seçti.
00:27
Cincinnatus set down his plow, took control and,
6
27940
3796
Cincinnatus sabanını kenara bırakıp, gücü devraldı
00:31
in a matter of weeks, saved Rome.
7
31736
2502
ve haftalar içinde Roma’yı kurtardı.
00:34
This story reinforces the myth of the “benevolent dictator”—
8
34864
4171
Bu öykü “yardımsever diktatör” mitini,
00:39
the idea of a leader who holds absolute power,
9
39327
3128
mutlak gücü elinde tutan ama bunu
00:42
yet only uses it for the common good, to address problems efficiently,
10
42455
4713
kamu yararına problemleri çözmek için kullanan, adil bir rejim
00:47
and create a just regime.
11
47168
2085
oluşturan biri olarak pekiştirir.
00:49
But can a truly benevolent dictator exist in today’s world?
12
49629
4504
Ancak günümüz dünyasında böyle bir diktatör var mı?
00:54
Nations established modern democracies to safeguard
13
54717
4171
Milletler, tek bir kişinin yıkıcı heveslerine karşı
00:58
against the potentially destructive whims of a single individual.
14
58888
5130
korunmak için modern demokrasileri kurdular.
01:04
When functioning properly, democracies enable a society to be freer,
15
64352
4463
Düzgün işlerken demokrasiler toplumu daha özgür kılar
01:08
and provide stability by protecting against corruption and the abuse of power.
16
68940
5338
ve iktidarın yozlaşması, kötüye kullanımına karşı güven sağlar.
01:14
This is accomplished by holding regular, free, and fair elections,
17
74695
4463
Bu özgür, düzenli, adil seçimler yaparak sağlanır
01:19
imposing term limits,
18
79158
1669
dönem limiti koyar,
01:20
and establishing strong legislative branches and court systems.
19
80827
4879
ve güçlü yasama ile yargı sistemleri kurarlar.
01:26
Maintaining a free press also helps keep politicians accountable for their actions
20
86124
4963
Özgür basının sürdürülmesi siyasetçileri eylemlerinden sorumlu tutmaya yardım eder
01:31
and encourages citizens to engage in their governments and communities.
21
91087
4171
ve vatandaşları hükûmet ve topluluklarda çalışmaya cesaretlendirir.
01:35
In a dictatorship, absolute or near-absolute power
22
95883
3587
Diktatörlükte mutlak veya kısmi mutlak otorite
01:39
is held by a single individual
23
99470
2127
tek bir bireyin elindedir
01:41
who is free to impose their vision on society.
24
101597
2878
ve kendi görüşlerini topluma dayatır.
01:44
Under certain conditions, the idea of a dictator can sound appealing,
25
104684
4212
Bazı şartlarda diktatörlük fikri kulağa hoş gelebilir,
01:49
like when a democracy isn't functioning as it should due to corruption,
26
109063
3545
örneğin bir demokrasi yozlaşma, politik kutuplaşma
01:52
economic instability, or extreme political polarization.
27
112608
3963
veya ekonomik güvensizlikten dolayı olması gerektiği gibi olmadığında.
01:56
At these moments,
28
116863
1167
Bu anlarda, insanlar
01:58
people may be willing to give up some democratic rights and freedoms
29
118030
4004
daha iyi bir gelecek umuduyla bazı demokratik haklar ve özgürlüklerden
02:02
for hopes of a better future.
30
122034
1752
vazgeçebilir.
02:03
Authoritarian-leaning leaders present themselves
31
123953
3086
Otoriter liderler kendilerini
02:07
as the ones who can fix everything.
32
127039
2128
her şeyi düzeltebilecek kişi olarak sunarlar.
02:09
They distill complex problems into simple talking points
33
129250
3378
Karmaşık problemleri basit konuşmalarla ayrıştırıp
02:12
and promise quick solutions.
34
132628
1835
çabuk çözümleri vaadederler.
02:14
Some of the most overt authoritarian leaders have taken this strategy,
35
134672
4004
Augusto Pinochet, Mobuto Sese Seko ve Muammer Kaddafi gibi
02:18
including military dictators who seized control through coups
36
138676
3837
askeri diktatörler bu stratejiyle,
02:22
like Augusto Pinochet, Mobuto Sese Seko, and Muammar Gaddafi.
37
142513
4963
darbeyle, iktidara geldi.
02:27
Gaddafi, for example, initially asserted himself as a revolutionary hero,
38
147768
4797
Örneğin Kaddafi, başlangıçta sömürgeci, yabancı petrol antlaşmalarını iptal ederek
02:32
canceling the country's exploitative foreign oil contracts.
39
152565
3670
kendini ulusal bir devrimci kahraman olarak gösterdi.
02:36
But the longer he was in power, the more riddled with paranoia he became.
40
156444
4629
Ama ne kadar uzun süre iktidardaysa, o kadar paranoyak olmuştu.
02:41
Like Pinochet and Mobuto, he used his position to target and torture opponents,
41
161365
5381
Pinochet ve Mobuto gibi pozisyonunu düşmanlarını hedef gösterip işkence etmek,
02:46
embark on campaigns of mass violence against everyday people,
42
166746
3670
vatandaşlara toplu eziyet yapmak ve
02:50
and build an enormous personal fortune.
43
170416
2878
büyük bir kişisel servet edinmek için kullandı.
02:53
Other modern dictators were initially elected democratically,
44
173586
3587
Diğer modern diktatörler önce demokratik olarak seçildiler,
02:57
then strategically accumulated power by embracing authoritarian forms of control.
45
177173
5547
ardından stratejik, otoriter kontrol yöntemlerini benimseyerek güç kazandı.
03:02
Italy’s Benito Mussolini and Germany’s Adolf Hitler, for example,
46
182970
4213
Örneğin, İtalya’da Benito Mussolini ve Almanya’da Adolf Hitler
03:07
gained popularity during waves of mass discontent.
47
187183
3545
toplu tatminsizlik dalgalarıyla popüler oldular.
03:10
Both channeled economic woes into racist rhetoric and embraced fascism,
48
190853
5047
İkisi de ırkçı söylemlerine ekonomik dertleri kattılar ve faşizmi benimsediler,
03:15
a type of authoritarianism which exalts the importance of one nation, or race,
49
195900
5422
- faşizm bir milleti veya ırkı diğerlerinden önemli
03:21
above all others.
50
201322
1668
gören bir otoriter rejimdir.-
03:23
Once in office, such leaders gradually dismantle checks on their power,
51
203241
4504
Seçildikleri zaman bu tür liderler yavaş yavaş güçlerine
03:27
including removing judges who might rule against them,
52
207828
3254
karşı olanları, onlara karşı olan hâkimler de dahil, uzaklaştırırlar,
03:31
abolishing term limits,
53
211082
1668
dönem limitini ortadan kaldırırlar
03:32
or refusing to acknowledge unfavorable election results.
54
212750
3545
veya hoşlarına gitmeyecek seçim sonuçlarını kabul etmezler.
03:36
Since they punish dissenting voices,
55
216837
2253
Muhalif sesleri cezalandırdıklarından,
03:39
dictators are often surrounded with yes-men,
56
219090
2794
diktatörler genelde onları onaylayan,
03:41
who are promoted based on loyalty over expertise,
57
221884
3337
liyakat yerine sadakatleriyle seçilen adamlarla çevrilidirler,
03:45
ultimately wreaking incalculable economic, social, and environmental costs.
58
225304
5422
sonunda hesapsız ekonomik, sosyal ve çevresel hasarlar verirler.
03:50
But these costs can also be hidden from view.
59
230935
3128
Ancak bu maliyetler de gözden gizlenebilir.
03:54
Dictators build up cults of personality by minimizing negative coverage
60
234230
4796
Diktatörler negatif algıyı küçülten, kişilikleri hakkında tarikatlar oluşturur
03:59
and pushing positive propaganda that presents them as strong or heroic.
61
239026
4797
ve kendilerini güçlü, kahraman gösteren propaganları öne çıkarır.
04:04
This can make it almost impossible to accurately measure their success.
62
244031
4171
Bu başarılarını neredeyse doğru olarak ölçmeyi imkânsız hâle getirebilir.
04:08
Did Mussolini really make the trains run on time?
63
248411
3086
Mussolini gerçekten trenleri zamanında işletti mi?
04:11
It’s hard to know, since he would have punished those who said otherwise.
64
251580
4171
Bunu bilmek zor, çünkü aksini söyleyenleri cezalandırırdı.
04:16
While some modern dictators have brought modest growth
65
256043
2962
Bazı modern diktatörler ulusal ekonomiye
04:19
to their nation’s economies and industries,
66
259005
2544
ve endüstriye küçük büyümeler getirseler de
04:21
most have enriched the few and left widespread destruction in their wake.
67
261549
4171
çoğu birtakım kişileri zenginleştirmiş ve yaygın felaket bırakmıştır.
04:26
Even so-called benevolent dictators, whose regimes lacked overt violence,
68
266053
4838
Rejimleri apaçık şiddetsiz olan “yardımsever” diktatörler bile
04:30
stand accused of censoring journalists
69
270891
2503
basını sansürlemekle ve
04:33
and limiting the rights and freedoms of citizens.
70
273394
2920
halkın özgürlüklerini sınırlamakla suçlanıyor.
04:36
Back to ancient Rome.
71
276772
1502
Antik Roma'ya geri dönelim.
04:38
Perhaps the most important dimension
72
278399
2085
Belki de Cincinnatus’un efsanevi
04:40
of Cincinnatus’ legendary benevolent dictatorship
73
280484
3504
“yardımsever” diktatörlüğü tüm gücü
04:43
is not that he held total power,
74
283988
2502
elinde bulundurmasından değil
04:46
but that he gave it up after only 16 days.
75
286490
3587
ancak 16 gün sonra vazgeçmesinden kaynaklı.
04:51
Once Rome was safe, he stepped down and retired to his fields.
76
291329
4337
Roma güvene kavuşunca istifa etti ve tarlasına geri döndü.
04:56
His willingness to relinquish control to the senate was as important
77
296042
4087
Kontrolü senatoya bırakmadaki istekliliği
05:00
to the common good as his ability to fend off invaders.
78
300129
3795
işgalcileri def etmesi kadar kamu yararı için önemliydi.
05:04
In practice, no modern dictator has lived up to this ideal.
79
304175
4129
Pratikte, hiçbir modern diktatör bu ideale uymadı.
05:08
Dictators don’t willingly walk away from power,
80
308888
2919
Diktatörler iktidardan isteyerek uzaklaşmazlar, sürekli daha
05:11
they continuously crave more.
81
311932
2128
fazlasını arzularlar.
05:14
That’s why institutions that provide checks on leaders must be safeguarded:
82
314060
5213
Bu yüzden, liderleri kontrol eden kurumlar korunmalıdır:
05:19
in the hands of an aspiring dictator,
83
319482
2294
Yeni bir diktatörün ellerinde en sağlam gözüken demokrasiler bile
05:21
even seemingly robust democracies
84
321776
2752
05:24
can sink into repressive, authoritarian regimes.
85
324528
3796
baskıcı otoriter rejime dönüşebilir.
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7