How much of human history is on the bottom of the ocean? - Peter Campbell

İnsanlık Tarihinin Ne Kadarı Okyanusun Derinliklerinde? - Peter Campbell

Çeviri: Sumeyra Gulsun Gözden geçirme: İlker Sevim

Sunken relics,

Batmış kalıntılar,

ghostly shipwrecks,

hayaletleri andıran gemi enkazları

and lost cities.

ve kayıp şehirler.

These aren't just wonders found in fictional adventures.

Bunlar sadece kurgusal maceralarda, deniz altında bulunan harikalar değil.

Beneath the ocean's surface,

Okyanus yüzeyinin altında,

there are ruins where people once roamed

insanların bir zamanlar üzerinde dolaştığı ve

başka zamandan kalma tarihi eserler olan batık gemilerin olduğu kalıntılar vardır.

and shipwrecks loaded with artifacts from another time.

This is the domain of underwater archaeology,

Bu su altı arkeolojisinin ilgi alanına girer,

where researchers discover and study human artifacts that slipped into the sea.

deniz altında kalmış eserler üzerine çalışan ve onları bulan bir alandır.

They're not on a treasure hunt.

Araştırmacılar hazine avına çıkmazlar.

Underwater archaeology reveals important information

Su altı arkeolojisi, eski iklim biçimleri

about ancient climates and coastlines,

ve sahiller hakkında önemli bilgileri açığa çıkarır.

it tells us how humans sailed the seas,

İnsanların nasıl denize açıldığını

and what life was like millennia ago.

ve yaşamın bin yıl öncesinde nasıl olduğunu bildirir bize.

So what exactly can we find?

Peki tam olarak ne bulabiliriz?

At shallow depths mingled in with modern-day items,

Modern araçlarla sığ derinliklere karışmış

we've discovered all sorts of ancient artifacts.

tüm kalıntıları keşfettik.

This zone contains evidence of how our ancestors fished,

Bu alan, atalarımızın nasıl balık tuttuğu,

how they repaired their ships,

gemilerini nasıl onardıkları,

disposed of their trash,

çöplerini nasıl attıklarını,

and even their convicted pirates, who were buried below the tide line.

deniz altına defnedilmiş mahkûm korsanlarla ilgili kanıtları içerir.

And it's not just our recent history.

Bu sadece yakın tarihimiz değildir.

800,000-year old footprints were found along the shore in Norfolk, Britain.

Norfolk, Britanya'da, sahil boyu uzanan 800.000 yıllık ayak izleri bulundu.

In these shallow depths,

Bu sığ derinliklerde,

the remains of sunken cities also loom up from the sea floor,

kayıp şehirlerin

deposited there by earthquakes,

depremler, tsunamiler ve Dünya'nın

tsunamis,

çöken tabakaları

and Earth's sinking plates.

tarafından bırakılan kalıntılar, dipte karaltı hâlinde görünür.

Almost every sunken city can be found at these shallow depths

Bu sığ kısımlarda, neredeyse suyun altında kalmış tüm şehirler bulunabilir,

because the sea level has changed little in the several thousand years

çünkü deniz seviyesi, şehir hayatının var olduğu bu binlerce yıl içinde

that city-building civilizations have existed.

küçük bir değişime uğramıştır.

For instance, in shallow waters off the coast of Italy lies Baia,

Mesela; İtalya kıyılarının sığ sularında,

a Roman seaside town over 2,000 years old.

2000 yıllık bir Roma sahil kasabası olan Baia bulunmaktadır.

There, it's possible to swim among the ruins of structures

Roma'nın muhteşem aileleri, büyük meclis üyeleri ve

built by Rome's great families, senators, and emperors.

imparatorları tarafından kurulmuş yapı kalıntıları içinde yüzmek mümkündür.

And then there are shipwrecks.

Ve tabii bir de gemi enkazları vardır.

As ships grow too old for use, they're usually abandoned near shore

Gemiler, kullanılamayacak hâle geldiğinde yakın sahillere, haliçlerin giriş ve

in out-of-the-way places like estuaries, rivers, and shallow bays.

çıkışlarına, nehir ve limanlara bırakılır.

Archaeologists use these like a timeline to map a harbor's peaks and declines,

Arkeologlar, bunları bir limanın uğraklığını belirlemek

and to get clues about the historic art of shipbuiding.

ve gemi yapımının sanat tarihçesi hakkında fikir sahibi olmak için kullanır.

At Roskilde in Denmark, for example, five purposefully sunken vessels

Örneğin; Roskel/Danimarka'da beş tane bilerek batırılmış deniz aracı

reveal how Vikings crafted their fearsome long ships 1,000 years ago.

Vikinglerin, ürkütücü, devasa gemilerini nasıl tasarladıklarını ortaya çıkarıyor.

When we descend a bit further,

Biraz daha derine inersek,

we reach the zone where the deepest human structures lie,

insan formlarının bulunduğu yere ulaşırız.

like ancient harbor walls and quays.

Tıpkı eski limanlar ve rıhtımların yerine ulaşmamız gibi.

We also see more shipwrecks sunk by storms, war, and collisions.

Ayrıca fırtınalar, savaşlar ve çarpışmalar sonucu batırılan

daha çok gemi kalıntısı görürüz.

We're still excavating many of these wrecks today,

Bugün hâlâ bu tür harabeleri çıkarıyoruz.

like Blackbeard's ship,

Karasakalın bir 18.yy korsanı olarak

which is revealing secrets about life as an 18th century pirate.

hayatın sırlarını ortaya çıkaran gemisi gibi.

But past 50 feet, there are even deeper, better preserved shipwrecks,

Fakat on beş metreyi geçkin, daha derin ve daha iyi korunmuş gemi enkazları var;

like the wreck at Antikythera,

Antikythera'da bulunan milattan

which sank during the 1st century BC.

önce birinci yüzyılda batmış gemi enkazı gibi.

When it was discovered, it contained statues,

Enkaz bulunduğunda gemide; heykeller,

trade cargo,

ticaret kargoları

and also the earliest known computer,

ve Antikythera mekanizması olarak adlandırılmış,

a mysterious device called the Antikythera mechanism

astronomiyle ilgili değişiklikler ve tutulmaların

that kept track of astronomical changes and eclipses.

kaydının tutulduğu bilinen ilk bilgisayar olan gizemli bir cihaz bulundu.

Today, it gives archaeologists vital information

Bu araç günümüzde arkeologlara,

about the knowledge possessed by the Ancient Greeks.

Eski Yunanlılara ait hayati bulgular veriyor.

It is in this zone that we also begin to find aircraft and submarines,

Dünya Savaşlarından kalma denizaltı ve uçakların enkazlarını

such as those from the World Wars.

gördüğümüz alan da burasıdır.

Plunging as deep as 200 feet,

Yaklaşık 60 metre derinliğe indiğimizde,

we can find some of the earliest and rarest signs of human history.

insanlık tarihinin en ilkel ve en nadir işaretlerini bulabiliriz.

Prior to 5,000 years ago, there was a lot more dry land

5.000 yıl önce, çok daha fazla susuz kara vardı,

because glaciers trapped much of the water that now forms the sea.

çünkü buzullar, şu anki denizi oluşturan suları hapsetmişti.

Our ancestors spread across these lands,

Atalarımız bu topraklar boyunca

and so on the sea floor, we find their camps,

ve deniz yüzeylerinde de yayıldı, onların kamplarına,

stone tools,

taştan yapılmış gereçlere

and the bones of animals they hunted.

ve avladıkları hayvanların kemiklerine rastlıyoruz.

These sites give us invaluable knowledge about our ancestor's migration patterns,

Bu şehir devletleri bize atalarımızın göç ediş yönleri,

hunting methods,

avlanma metotları

and technologies.

ve teknolojileri hakkında çok değerli bilgiler veriyor.

In the deepest zone, no human has ever walked.

En derin kısma ise hiçbir insan ulaşamadı.

This area has been submerged since well before mankind evolved.

Bu alan, insanlığın ortaya çıkışının çok öncesinden beri sular altında.

The only artifacts we find are those that have drifted down from above,

Tek bulabildiğimiz aşağıdan yukarıya süzülerek açılan,

like NASA's Saturn V rocket engines at 14,000 feet,

NASA'nın 4267 metre derinlikte bulunmuş Satürn V roket motoru

and the deepest shipwrecks.

ve en derinde bulunan gemi enkazları gibi yapılardır.

The ocean is like a huge underwater museum

Okyanus, insanlık hakkında devamlı

that constantly adds to our knowledge about humanity.

bilgimize bilgi katan yer altı müzesi gibidir.

With only a fraction of it explored,

Keşfedilen bu kesitle birlikte,

discoveries are sure to continue long into the future.

gelecekte keşiflerin devamı mutlaka gelecektir.