Will there ever be a mile-high skyscraper? - Stefan Al

Çeviri: Gözde Alpçetin Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

In 1956,

1956'da

architect Frank Lloyd Wright

Mimar Frank Lloyd Wright

proposed a mile-high skyscraper.

1,6 km yüksekliğinde bir gökdelen önerdi.

It was going to be the world’s tallest building,

Dünyanın en uzun binası olacaktı,

by a lot —

oldukça uzun --

five times as high as the Eiffel Tower.

Eyfel Kulesi'nin 5 katı kadar.

But many critics laughed at the architect,

Ama birçok eleştirmen, insanların asansör için saatlerce beklemesi gerektiğini

arguing that people would have to wait hours for an elevator,

veya daha da kötüsü kulenin kendi ağırlığı altında yıkılacağını

or worse, that the tower would collapse under its own weight.

söyleyerek mimarla alay ettiler.

Most engineers agreed,

Çoğu mühendis aynı fikirdeydi

and despite the publicity around the proposal,

ve önerinin tanıtımına rağmen

the titanic tower was never built.

dev kule hiçbir zaman inşa edilmedi.

But today,

Ama günümüzde,

bigger and bigger buildings are going up around the world.

çok daha büyük binalar dünyanın her yerinde dikiliyorlar.

Firms are even planning skyscrapers more than a kilometer tall,

Şirketler, Eyfel Kulesi'nin üç katı olan

like the Jeddah Tower in Saudi Arabia,

Suudi Arabistan'daki Kraliyet Kulesi gibi

three times the size of the Eiffel Tower.

bir kilometre yüksekliğinden daha uzun gökdelenler bile planlıyorlar.

Very soon,

Yakında,

Wright’s mile-high miracle may be a reality.

Wright'ın 1,6 km yüksekliğindeki mucizesi gerçek olabilir.

So what exactly was stopping us

70 yıl önce bizi bu dev yapıları inşa etmekten

from building these megastructures 70 years ago,

alıkoyan tam olarak neydi

and how do we build something a mile high today?

ve bugün nasıl olur da 1,6 km yüksekliğinde bir şey inşa ediyoruz?

In any construction project,

Herhangi bir inşaat projesinde

each story of the structure needs to be able to support the stories on top of it.

yapının her katı üzerindeki katları destekleyebilecek güçte olmalıdır.

The higher we build,

Daha yüksek inşa ettikçe

the higher the gravitational pressure from the upper stories on the lower ones.

üst katların aşağıdakilere yerçekimi baskısı daha fazla olacaktır.

This principle has long dictated the shape of our buildings,

Bu ilke, eski mimarların daha hafif üst katları destekleyen

leading ancient architects to favor pyramids with wide foundations

geniş temelli piramitleri tercih etmelerine yol açarak

that support lighter upper levels.

binalarımızın şeklini etkiledi.

But this solution doesn’t quite translate to a city skyline–

Ama bu çözüm tam olarak şehre uymuyor--

a pyramid that tall would be roughly one-and-a-half miles wide,

o kadar yükseklikteki bir bina hemen hemen 2,4 km genişliğinde olurdu

tough to squeeze into a city center.

ki bu binayı şehir merkezine sığdırmak zor olurdu.

Fortunately, strong materials like concrete can avoid this impractical shape.

Neyse ki, beton gibi güçlü materyaller bu uygulanamaz şekli önleyebilir.

And modern concrete blends are reinforced with steel-fibers for strength

Modern beton karışımları, güç için çelik liflerle ve çatlatmayı önlemek için

and water-reducing polymers to prevent cracking.

su azaltıcı polimelerle güçlendirilmektedir.

The concrete in the world’s tallest tower, Dubai’s Burj Khalifa,

Dünyanın en yüksek kulesi Dubai'nin Burj Khalifa'sı

can withstand about 8,000 tons of pressure per square meter–

metrekare başına 8000 tonluk baskıya dayanabilir

the weight of over 1,200 African elephants!

ki bu 1200'ü aşkın Afrika filin ağırlığına denktir.

Of course, even if a building supports itself,

Tabii, bina kendini destekliyorsa bile

it still needs support from the ground.

temelden hâlâ bir desteğe ihtiyaç duyar.

Without a foundation,

Temelsiz bu ağırlıktaki binalar

buildings this heavy would sink, fall, or lean over.

batabilir, çökebilir ya da eğilebilir.

To prevent the roughly half a million ton tower from sinking,

Hemen hemen yarım milyon ton ağırlığındaki binayı batmaktan önlemek için

192 concrete and steel supports called piles were buried over 50 meters deep.

192 beton ve kazık denen çelik destekler 50 metre derinliğe gömülüyor.

The friction between the piles and the ground

Kazıklar ve temel arasındaki sürtünme

keeps this sizable structure standing.

bu oldukça büyük yapıyı ayakta tutuyor.

Besides defeating gravity,

Binayı aşağı çeken yer çekimini

which pushes the building down,

yenmenin yanında

a skyscraper also needs to overcome the blowing wind,

bir gökdelen aynı zamanda yanlardan iten esen rüzgârın

which pushes from the side.

üstesinden gelmesi gerekir.

On average days,

Normal günlerde

wind can exert up to 17 pounds of force per square meter on a high-rise building–

rüzgâr yüksek bir binaya bowling topu esintisi ağırlığındaki

as heavy as a gust of bowling balls.

metrekare başına 7 kilogramlık baskı uygulayabilir.

Designing structures to be aerodynamic,

Çin'in şık Şanghay Kulesi gibi

like China’s sleek Shanghai Tower,

havanın sürtünme etkisini azaltan biçimde yapılar tasarlamak

can reduce that force by up to a quarter.

bu baskıyı dörtte bir azaltabilir.

And wind-bearing frames inside or outside the building

Binanın içinde veya dışındaki rüzgârı önleyici iskeletler

can absorb the remaining wind force,

Seul'un Lotte Kulesi'ndeki gibi

such as in Seoul’s Lotte Tower.

geri kalan rüzgâr baskısını azaltabilir.

But even after all these measures,

Ama bütün bu önlemlerden sonra bile bir kasırga sırasında

you could still find yourself swaying back and forth

bir metre yüksekliğinden daha yüksekteki üst katlarda

more than a meter on top floors during a hurricane.

kendinizi öne ve arkaya sallanırken bulabilirsiniz.

To prevent the wind from rocking tower tops,

Rüzgârın üst katları sallamasını önlemek için

many skyscrapers employ a counterweight weighing hundreds of tons

birçok gökdelen yüzlerce ton ağırlığındaki "ayarlı kütle sönümleyici"

called a “tuned mass damper.”

denilen bir denge ağırlığı kullanmaktadır.

The Taipei 101, for instance,

Taipei 101, örneğin,

has suspended a giant metal orb above the 87th floor.

87. katın üzerine devasa bir küre sallandırdı.

When wind moves the building,

Rüzgâr binayı salladığında

this orb sways into action,

bu küre binanın kinetik enerjisini emerek

absorbing the building’s kinetic energy.

harekete geçiyor.

As its movements trail the tower’s,

Hareketleri binanınkini takip ettiğinden

hydraulic cylinders between the ball and the building

küre ve bina arasındaki hidrolik silindirler

convert that kinetic energy into heat,

kinetik enerjiyi ısıya çeviriyor

and stabilize the swaying structure.

ve sallanan yapıyı dengeliyor.

With all these technologies in place,

Bütün bu teknolojilerle birlikte

our mega-structures can stay standing and stable.

dev yapılarımız ayakta ve sabit durabilir.

But quickly traveling through buildings this large is a challenge in itself.

Ama bu büyüklükteki binaları hızlıca gezinmek başlı başına bir mücadele.

In Wright’s age,

Wright'ın zamanında

the fastest elevators moved a mere 22 kilometers per hour.

en hızlı asansörler sadece saatte 22 km hızda hareket ediyordu.

Thankfully, today’s elevators are much faster, traveling over 70 km per hour

Neyse ki, günümüz asansörleri saatte 70 km hızda hareket ederek çok daha hızlıdırlar,

with future cabins potentially using frictionless magnetic rails

gelecekte sürtünmesiz magnetik raylar kullanma ihtimaliyle birlikte

for even higher speeds.

daha yüksek hıza bile çıkılabilir.

And traffic management algorithms group riders by destination

Trafik yönetimi algoritmaları, yolcuları ve boş asansörleri

to get passengers and empty cabins where they need to be.

olmaları geren yere götürmek için mesafeye göre binen kişileri gruplandırır.

Skyscrapers have come a long way since Wright proposed his mile-high tower.

Wright 1,6 kilometre yüksekliğindeki kulesini önerdiğinden beri

gökdelenler uzun bir yol aldılar.

What were once considered impossible ideas

Bir zamanlar imkânsız kabul edilen fikirler

have become architectural opportunities.

mimari fırsatlar hâline geldi.

Today it may just be a matter of time

Günümüzde bir binanın bir 1,6 kilometre daha yükselmesi belki de an meselesidir.

until one building goes the extra mile.