The one thing stopping jellyfish from taking over - Mariela Pajuelo & Javier Antonio Quinones

Çeviri: Pınar Gülatar Gözden geçirme: Emel Çırakoğlu

Over the past two decades, jellyfish have begun to overwhelm our oceans.

Son yirmi yıldır denizanaları okyanuslarımızı istila etmeye başladı.

In New Zealand, divers swat off millions of stinging jellyfish

Yeni Zelanda’da dalgıçlar, her biri bir biber tanesi büyüklüğünde olan

each no larger than a grain of pepper.

milyonlarca denizanasını öldürdü.

In Sweden, a massive cluster of moon jellyfish

İsveç’te devasa bir ay denizanası kümesi,

shut down one of the world’s largest nuclear reactors

tesisin temel borularını tıkayarak dünyanın en büyük

by clogging the plant’s essential pipes.

nükleer reaktörlerinden birini kapattı.

And in the Sea of Japan, thousands of 200 kilogram Nomura’s jellyfish

Japonya Denizi’nde ise binlerce 200 kilogramlık, iki metre çapında

with bells two meters in diameter swarm fishermen,

çanlara sahip Nomura denizanası, balıkçılara akın ediyor,

snapping nets and devouring local fish.

ağları kırıyor ve yerel balıkları yutuyor.

Around the world, these animals voraciously consume fish eggs and larvae,

Bu hayvanlar, balık yumurtalarını ve larvaları açgözlülükle tüketiyor,

routinely undermine marine farming efforts,

deniz çiftçiliği çabalarını zayıflatıyor, ve hayatta kalmak

and outcompete adult fish by consuming the resources they need to survive.

için ihtiyacı olan kaynakları tüketerek yetişkin balıklara üstünlük sağlıyor.

If things stay on their current trajectory,

Eğer işler şu anki gidişatında devam ederse,

we could be headed for a future where the entire ocean is thick with jellyfish.

tüm okyanusun denizanasıyla dolu olduğu bir geleceğe doğru gidebiliriz.

So, is there anything that can keep these gelatinous creatures under control?

Peki bu jelatinimsi canlıları kontrol altında tutabilecek bir şey var mı?

Enter, the humble sea turtle.

Mütevazı deniz kaplumbağası diyebiliriz.

There are a wide range of marine animals that feed on jellyfish,

Denizanasıyla beslenen çok çeşitli deniz hayvanları vardır,

but sea turtles are among their most ancient predators.

ancak deniz kaplumbağaları onların en eski yırtıcıları arasındadır.

And while every known species of sea turtle preys on jellyfish

Bilinen her deniz kaplumbağası türü, hayatlarının bir noktasında

at some point in their lives,

denizanasını avlasa da

none consume quite as many as the leatherback.

hiçbiri deri sırtlı kaplumbağa kadar denizanası tüketemez.

Leatherbacks are the largest species of sea turtle,

Deri sırtlılar, deniz kaplumbağalarının en büyük türüdür

and they eat jellyfish almost exclusively,

ve neredeyse yalnızca denizanası yerler;

devouring well over 1,000 metric tons of them over their roughly 50-year lifespans.

yaklaşık 50 yıllık yaşamları boyunca 1.000 tondan fazla denizanası yutarlar.

This is particularly remarkable because jellyfish are 95% water

Bu özellikle dikkat çekicidir çünkü denizanası %95 sudur

and very low in calories,

ve kalorisi çok düşüktür,

so to maintain a healthy weight,

bu nedenle sağlıklı bir kiloyu

the average 500 kilogram leatherback

korumak için ortalama 500 kilogramlık deri sırtlının

needs to eat roughly 400 kilograms of jellyfish every day.

her gün yaklaşık 400 kilogram denizanası yemesi gerekir.

That’s roughly the same weight as a grand piano.

Bu, kabaca bir kuyruklu piyanonun ağırlığına eşdeğerdir.

And while some sea turtle species have been documented

Bazı deniz kaplumbağası türlerinin avlarının protein açısından

selectively eating their preys’ protein-rich gonads,

zengin üreme organlarını seçici bir şekilde yedikleri belgelenmiş olsa da,

leatherbacks eat jellyfish whole—

deri sırtlı kaplumbağalar denizanasını

mowing down huge swaths of unsuspecting jellies.

bütün olarak yer ve hiçbir şeyden haberi olmayan devasa jöle parçalarını yutarlar.

Normally, jellyfish aren't quite this defenseless.

Normalde denizanası bu kadar savunmasız değildir.

Most species have tentacles covered in cells called cnidocytes,

Çoğu türün, kıvrılmış ve fırlatılmaya hazır zehirli zıpkınlar içeren,

which contain venomous harpoons coiled and ready to launch.

knidositler adı verilen hücrelerle kaplı dokunaçları vardır.

These barbed structures, known as nematocysts,

Nematositler olarak bilinen bu dikenli yapılar

are released on contact.

temas halinde salınır.

Jellyfish frequently use this sting to paralyze and kill their food,

Denizanası bu sokmayı yiyeceklerini felç etmek ve öldürmek için sıklıkla kullanır

and it can also irritate the skin of would-be intruders.

ve aynı zamanda davetsiz misafirlerin cildini de tahriş edebilir.

But it's completely useless against sea turtles.

Ancak deniz kaplumbağalarına karşı tamamen faydasızdır.

Most of these reptiles have thick scales covered in keratin—

Bu sürüngenlerin çoğu, tırnakları ve pençeleri oluşturan

the same material that makes up nails and claws.

aynı malzeme olan keratinle kaplı kalın pullara sahiptir.

This leathery armor protects their skin while they hunt,

Bu kösele zırh, avlanırken derilerini korur

and any captured prey that tries to escape is impaled

ve kaçarken yakalanan herhangi bir av, deri sırtlının

on the keratinized spikes lining the leatherback’s esophagus.

yemek borusunu kaplayan keratinize sivri uçlara saplanır.

For most sea turtles, these adaptations make individual jellyfish easy prey.

Çoğu deniz kaplumbağası için bu uyumlar denizanasını kolay bir av haline getirir.

However, a jelly population’s true defense mechanism

Ancak denizanalarının gerçek savunma mekanizması,

is in how quickly they can reproduce.

ne kadar hızlı çoğalabildikleridir.

Almost all jellyfish species have evolved to reproduce both sexually and asexually,

Neredeyse tüm denizanası türleri, eşeyli ve eşeysiz olarak

üreyecek şekilde evrimleşmiştir.

allowing them to increase their numbers with or without a partner.

Bu da onların bir eşli veya eşsiz sayılarının artmasına olanak tanımıştır.

In tropical environments,

Tropikal ortamlarda,

jellyfish reproduce constantly throughout the year.

denizanası yıl boyunca sürekli olarak çoğalır.

But in more temperate climates,

Ancak daha ılıman iklimlerde

species often reproduce all at once in a massive bloom,

türler genellikle birdenbire büyük bir serpilme halinde ürer

where jellies multiply at alarming rates.

ve denizanaları endişe verici oranlarda çoğalır.

And humanity is making these blooms much more frequent.

Ve insanlık bu çoğalmaları çok daha sık hale getiriyor.

Fertilizer runoff from farms introduces chemicals

Çiftliklerden gelen gübre akışı, aynı anda diğer balıkları öldüren

that simultaneously kill other fish and prompt blooms.

ve çoğalmalarına neden olan kimyasalların salınmasına neden oluyor.

High water temperatures caused by climate change

İklim değişikliğinin neden olduğu yüksek su sıcaklıkları

speed up jellyfish reproduction and extend the reproductive season.

denizanasının üremesini hızlandırıyor ve üreme mevsimini uzatıyor.

Meanwhile, both marine construction and pollution

Bu sırada denizdeki yapılaşma ve kirlilik,

dramatically increase the surface area for jellyfish polyps

denizanası poliplerinin tutunacağı, büyüyeceği ve olgunlaşacağı

to attach, grow, and mature.

yüzey alanını önemli ölçüde artırıyor.

All these issues require a wide range of policy-based solutions.

Tüm bu sorunlar geniş bir yelpazede politika tabanlı çözümler gerektirir.

But one major way to prevent jellyfish populations from getting out of hand

Ancak denizanası popülasyonlarının kontrolden çıkmasını önlemenin

is to protect their natural predators—

en önemli yollarından biri, çoğu şu anda

many of whom are currently under threat.

tehdit altında olan doğal yırtıcıları korumaktır.

Small-scale fisheries that are essential to communities in Mexico and Peru

Meksika ve Peru’daki topluluklar için hayati önem taşıyan küçük balıkçılık,

often use gillnets,

genellikle her yıl yüzlerce

which unintentionally capture and kill hundreds of sea turtles each year.

deniz kaplumbağasını istemeden yakalayıp öldüren uzatma ağlarını kullanıyor.

In the Eastern Pacific, these practices could drive leatherbacks to extinction

Doğu Pasifik’te bu uygulamalar önümüzdeki 60 yıl içinde deri sırtlıların neslinin

in the next 60 years.

tükenmesine neden olabilir.

Fortunately, some researchers have already developed inexpensive tools

Neyse ki bazı araştırmacılar bu riskleri en aza indirecek

to minimize these risks.

ucuz araçlar geliştirdiler.

Attaching green LED lights to gillnets has proven useful

Ağlara yeşil LED ışıkların eklenmesinin

deniz kaplumbağalarının, yunusların ve hatta

for allowing sea turtles, dolphins, and even seabirds to avoid fishing gear.

deniz kuşlarının olta takımlarından kaçmasına olanak sağladığı kanıtlanmıştır.

Solutions like this should allow small-scale fishers

Bunun gibi çözümler, balıkçıların kendi toplumunu desteklemelerine

to support their communities

olanak tanırken,

while minimizing their impact on our leathery ocean defenders.

kösele okyanus savunucularımız üzerindeki etkilerini de en aza indirmelidir.