What creates a total solar eclipse? - Andy Cohen

Çeviri: Beril Marhan Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

On August 21, 2017

21 Ağustos 2017'de

the shadow of the Moon will pass

Ay'ın gölgesi

from the west coast to the east coast of the U.S.

ABD'nin batı yakasından doğu yakasına doğru geçecek.

Our blue sky will turn black as night

Mavi gökyüzü gece gibi karanlık olup

and fill with stars,

ve yıldızlarla dolacak.

and there will be a hole in the sky

Gökyüzünde, eskiden Güneş'in olduğu yerde,

where the Sun used to be,

Güneş koronasının ateşten halkasıyla çevrelenen bir delik olacak.

surrounded by the fiery ring of the Sun's corona,

a total eclipse of the Sun.

Tam bir Güneş tutulması meydana gelecek.

This will truly be a historic event.

Bu gerçekten tarihi bir olay olacak.

Accounts of solar eclipses

Güneş tutulması hesaplamaları yazılı kayıtlarda geçmişe dayanıyor.

date way back on the written record.

The early Mesopotamians wrote

İlk Mezopotamyalılar

that the Sun was put to shame

M.Ö. 14. yüzyıldaki Güneş tutulması boyunca

during the solar eclipse of the 14th century B.C.E.

Güneş'in bozulduğunu

and it may have started

ve bu olayın Güneş'in Mısırlı firavun Akhenaten'e tapmasını

the Sun worship of the Egyptian pharaoh Akhenaten.

başlatmış olabileceğini yazmışlardır.

Ancient Chinese astrologers paid with their lives

Antik Çin astrologları Güneş tutulmasını tahmin etmede

if they failed to predict the solar eclipse

ve sembolü Güneş olan hükümdarlarının kaderini belirlemede

and portend the fate of their emperors

başarısız olurlarsa bunu canlarıyla ödüyorlardı.

whose symbol was the Sun.

The earliest date of a specific event in human history,

İnsanlık tarihindeki önemli bir olayın ilk tarihi olan

a battle between the armies of Lydia and Media,

M.Ö. 28 Mayıs 535 yılında meydana gelen Lidya ve Media orduları arasındaki savaşta

occurred on May 28, 535 B.C.E.

when a solar eclipse caused the soldiers

Güneş tutulması askerlerin silahları bırakmalarına

to lay down their arms and declare a truce.

ve ateşkes ilan etmelerine neden olmuştur.

So how does it happen?

Peki bu nasıl oluyor?

During a total solar eclipse,

Tam bir Güneş tutulması sırasında

the Moon moves between the Earth and the Sun.

Ay, Dünya ve Güneş arasında hareket eder.

When this happens, the disc of the Moon

Bu olduğunda Güneş, Ay'dan çok daha büyük olmasına rağmen

appears to perfectly cover the disc of the Sun

Ay'ın dairesi Güneş'in dairesini tamamen kaplıyor gibi bir izlenim verir.

even though the Sun is much larger than the Moon.

But how is this possible?

Peki bu nasıl mümkün olabilir?

The Sun is 400 times bigger than the Moon,

Güneş, Ay'dan 400 kat daha büyük

but by sheer coincidence,

the Moon is 390 times closer to Earth.

ama tesadüf eseri Ay Dünya'ya 390 kat daha yakın.

Size and distance cancel each other out

Boyut ve mesafe birbirini dengeliyor.

so that the Moon and Sun appear

Böylece Ay ile Güneş neredeyse aynı boyutta görünüyor.

to be almost the exactly same size.

Every time the Moon orbits the Earth,

Her 27,3 günde bir Dünya'nın etrafında döndüğü her seferde

once every 27.3 days,

Ay, Dünya ve Güneş arasından geçmek zorunda.

it has to pass between the Earth and the Sun,

a stage called the new moon phase.

Bu aşamanın adı Yeni Ay evresi.

And every time it passes,

Her geçtiğinde Yeni Ay'ın Güneş'i bloke etmek için bir şansı oluyor.

the New Moon has a chance to block out the Sun.

Most of the time,

Çoğu zaman Ay, Güneş'in ya biraz üstünden ya da biraz altından geçer

the Moon passes a little above

or a little below the Sun,

but if they align perfectly,

ama mükemmel bir şekilde sıralanırlarsa Ay'ın gölgesi Dünya boyunca

the shadow of the Moon

will make a narrow path across Earth

ince bir yol oluşturacak ve gölgedekiler tam bir Güneş tutulması görecek.

and those in the shadows will see a total solar eclipse.

Just like on night side of the Earth,

Tam bir tutulma sırasında gökyüzü

the sky during a total eclipse is black

Dünya'nın gece tarafındaki gibi karanlıktır ve yıldızlarla doludur.

and filled with stars.

But while the moon perfectly covers

Fakat Ay, Güneş'in yüzeyini mükemmel bir şekilde kapladığı sırada

the surface of the Sun,

it doesn't block out the Sun's outer atmosphere,

Güneş'in koronasını yani dış atmosferini bloke etmez.

its corona, which appears as a fiery ring

Bunun sonucu Ay'ın koyu dairesinin etrafında

around the dark disc of the moon.

ateşten bir halka belirir.

Solar eclipses occur several times a year,

Güneş tutulmaları yılda birkaç kez meydana gelir

but most often they are partial eclipses

fakat bunlar çoğunlukla Ay'ın Güneş'le aynı hizaya gelmediği kısmi tutulmalardır.

where the Moon doesn't quite line up with the Sun.

And, when the Moon and Sun are perfectly aligned,

Ay ve Güneş mükemmel bir biçimde sıralandıklarındaysa

the Moon is usually too far from Earth in its orbit

Ay genellikle Güneş'i tamamen kaplayıp halkalı Güneş tutulması oluşturmak için

to completely cover the Sun,

creating an annular eclipse.

Dünya'nın yörüngesinden çok uzaktır.

During an annular or partial eclipse,

Dairesel ya da kısmi tutulma sırasında gökyüzü aydınlık kalır.

the sky remains bright.

Even on those rare occasions of a total eclipse,

Nadir görülen tam tutulma sırasında bile Ay'ın gölgesinin Dünya'nın su

the Moon's shadow is most likely to fall

on the 70% of Earth that is covered by water,

ve çok az insanla bulunan %70'lik bölümüne düşmesi büyük olasılıktır.

and few people, if any, will see it.

The eclipse of 2017 will be remarkable on a larger scale

2017 tutulması, Ay yavaşça Dünya'dan uzaklaşacağı için

because the Moon is slowly moving away from Earth.

büyük oranda dikkate değer olacak.

If a furry ancestor of ours had bothered to look up

Eğer tüylü atalarımızdan biri yüz milyon yıl önce

during a solar eclipse a hundred million years ago,

Güneş tutulması sırasında yukarıya bakmaya zahmet etseydi

it wouldn't have seen the fiery corona of the Sun.

Güneş'in ateşten koronasını göremezdi.

It would have just been dark.

Sadece karanlık olurdu.

Eventually, the Moon will have moved too far from Earth

Nihayetinde Ay, Güneş'in dairesini tamamen kaplayacak şekilde Dünya'dan uzaklaştı.

to completely cover the disc of the Sun.

It is only during our little wink of Earth's history

Dünya'nın tarihi boyunca Ay kısa süredir Güneş'in koronasını bloke etmeyecek

that the Moon is at just the right distance

to cause a total solar eclipse

ama yine de tam bir Güneş tutulmasına neden olacak şekilde doğru uzaklıkta.

yet not block the Sun's corona.

So on August 21, 2017,

Bu yüzden 21 Ağustos 2017 tarihinde

when the Moon exactly lines up with the Sun

Ay tam olarak Güneş ile hizalandığında ve Dünya'ya yeterince yakın olduğu zaman

and the Moon is close enough to the Earth,

gölgesi ABD'den geçecek ve eğer yakınlarda olursanız

its shadow will cross the U.S.

and, if you happen to be in its narrow path,

you will witness one of the most

evrenin en muhteşem görüntülerinden birine tanıklık edeceksiniz.

awe-inspiring sights in the universe.

But, as incredible as this event will be,

Ama tam tutulmalar ne kadar inanılmaz olsa da

total eclipses are one of the most dangerous as well.

hala tehlikelilerdir.

Only specially tinted filters,

Bilhassa Güneş'i gözlemlemek için tasarlanan

specifically designed to observe the Sun,

sadece özel renkli filtreli gözlükler kullanılmalı.

should be used.

The eclipse might put the Sun to shame,

Tutulma Güneş'i bozabilir

but even a shamed Sun

ama bozulmuş bir Güneş bile gözlerinize ciddi zararlar verebilir.

can seriously damage your eyes.