What creates a total solar eclipse? - Andy Cohen

Điều gì tạo nên nhật thực toàn phần? - Andy Cohen

Translator: Nguyen Huong Reviewer: Nhu PHAM

On August 21, 2017

Vào 21 tháng 8 năm 2017

the shadow of the Moon will pass

Bóng Mặt trăng sẽ đi qua

from the west coast to the east coast of the U.S.

từ bờ biển Tây đến bờ biển Đông nước Mỹ

Our blue sky will turn black as night

Bầu trời xanh của chúng ta sẽ trợ nên tối mịt như ban đêm

vào phủ đầy sao,

and fill with stars,

and there will be a hole in the sky

và rồi sẽ xuất hiện một lỗ đen trên bầu trời

where the Sun used to be,

chỗ Mặt trời vẫ thường cư ngụ,

surrounded by the fiery ring of the Sun's corona,

được bao quanh bởi hào quang Mặt trời,

a total eclipse of the Sun.

Nhật thực toàn phần.

This will truly be a historic event.

Đây đúng là sự kiện lịch sử.

Accounts of solar eclipses

Chuyện về nhật thực

date way back on the written record.

được ghi lại trên các tài liệu chép tay.

The early Mesopotamians wrote

Người Lưỡng Hà xa xưa viết

that the Sun was put to shame

Mặt trời bị hổ thẹn

during the solar eclipse of the 14th century B.C.E.

trong suốt thời gian nhật thực thế kỷ 14 trước Công Nguyên

and it may have started

và đó là lúc bắt đầu

the Sun worship of the Egyptian pharaoh Akhenaten.

buổi lễ cầu Mặt trời của pharaông Ai Cập Akhenaten.

Ancient Chinese astrologers paid with their lives

Các nhà chiêm tinh Trung hoa cổ đại sẽ trả giá bằng chính mạng sống của mình

if they failed to predict the solar eclipse

nếu như họ dự đoán sai nhật thực

and portend the fate of their emperors

và số phận của những vị vua

những người được coi là Thiên tử.

whose symbol was the Sun.

The earliest date of a specific event in human history,

Ngày đầu tiên của sự kiện đặc biệt này trong lịch sử nhân loại,

ngày đó cũng là trận chiến giữa Lydia và Media,

a battle between the armies of Lydia and Media,

occurred on May 28, 535 B.C.E.

vào ngày 28, tháng 5, 535 Trước Công Nguyên

when a solar eclipse caused the soldiers

khi nhật thực khiến cho những người lính

to lay down their arms and declare a truce.

hạ vũ khí và tuyên bố ngừng chiến

So how does it happen?

Vậy chuyện đó xảy ra như thế nào?

During a total solar eclipse,

Xuyên suốt nhật thực toàn phần,

the Moon moves between the Earth and the Sun.

Mặt trăng di chuyển giữa Trái đất và Mặt trời.

When this happens, the disc of the Moon

Khi điều này diễn ra, hình dạng Mặt trăng chúng ta thấy

appears to perfectly cover the disc of the Sun

che phủ hoàn toàn hình dạng Mặt trời

even though the Sun is much larger than the Moon.

cho dù thực tế Mặt trời lớn hơn Mặt trăng rất nhiều.

But how is this possible?

Tại sao có thể như vậy?

The Sun is 400 times bigger than the Moon,

Mặt Trời to gấp 400 lần mặt trăng,

but by sheer coincidence,

nhưng do sự trùng hợp,

the Moon is 390 times closer to Earth.

Mặt trăng lại gần Mặt đất hơn Mặt trời 390 lần.

Size and distance cancel each other out

Kích cỡ và khoảng cách triệt tiêu nhau

so that the Moon and Sun appear

vì vậy mà Mặt trăng và Mặt trời, nhìn từ Trái đất

to be almost the exactly same size.

có kích thước gần bằng nhau.

Every time the Moon orbits the Earth,

Mỗi khi Mặt trăng quay xung quanh Trái đất,

once every 27.3 days,

27.3 ngày 1 lần,

it has to pass between the Earth and the Sun,

nó phải đi qua chỗ giữa Trái đất và Mặt trời,

a stage called the new moon phase.

giai đoạn được gọi là kỳ trăng non.

And every time it passes,

Và mỗi lần nó đi qua

the New Moon has a chance to block out the Sun.

Trăng non đó có dịp chắn Mặt trời

Most of the time,

Phần lớn thời gian,

the Moon passes a little above

Mặt trăng đi qua cao hơn

or a little below the Sun,

hoặc thấp hơn Mặt trời,

but if they align perfectly,

nhưng nếu chúng ở đúng vị trí

the shadow of the Moon

bóng Mặt trăng

will make a narrow path across Earth

sẽ tạo ra một vạch nhỏ qua Trái đất

and those in the shadows will see a total solar eclipse.

và bóng của chúng sẽ là nhật thực toàn phần.

Just like on night side of the Earth,

Giống như trên phần tối của Trái đất,

the sky during a total eclipse is black

bầu trời trong thời gian nhật thực sẽ tối đen

and filled with stars.

và phủ đầy sao.

But while the moon perfectly covers

Nhưng trong khi mặt trănghòa toàn bao trùm

the surface of the Sun,

bề mặt của Mặt trời,

it doesn't block out the Sun's outer atmosphere,

nó không chặn lớp khí quyển bên ngoài Mặt trời,

its corona, which appears as a fiery ring

vầng hào quang của Mặt trời như một vòng lửa

around the dark disc of the moon.

xung quanh phần đĩa tối của mặt trăng.

Solar eclipses occur several times a year,

Nhật thực xảy ra 1 năm vài lần,

but most often they are partial eclipses

nhưng hầu hết chúng chỉ là các hiện tượng nhật thực bán phần

where the Moon doesn't quite line up with the Sun.

ở đó Mặt trăng không thật sự thẳng hàng với Mặt trời.

And, when the Moon and Sun are perfectly aligned,

Và, khi Mặt trăng và Mặt trời thẳng hàng tuyệt đối,

the Moon is usually too far from Earth in its orbit

Mặt trăng thường ở rất xa Trái đất theo quỹ đạo của nó

to completely cover the Sun,

để che lấp hoàn toàn Mặt trời,

creating an annular eclipse.

hình thành nhật thực hình khuyên.

During an annular or partial eclipse,

Trong lúc nhật hình khuyên hoặc bán phần,

the sky remains bright.

bầu trời vẫn sáng.

Even on those rare occasions of a total eclipse,

Thậm chí trong trường hợp nhật thực toàn phần,

the Moon's shadow is most likely to fall

bóng Mặt trăng gần như tỏa xuống

on the 70% of Earth that is covered by water,

trên 70% bề mặt Trái đất, chỗ có nước,

and few people, if any, will see it.

và vì thế rất ít người, nếu có, biết có nhật thực.

The eclipse of 2017 will be remarkable on a larger scale

Nhật thực 2017 có thể trên một diện rộng

because the Moon is slowly moving away from Earth.

vì Mặt trăng đang chậm rãi di chuyển xa dần Trái đất.

If a furry ancestor of ours had bothered to look up

Nếu tổ tiên lông lá của chúng ta từng bận tâm tìm kiếm

during a solar eclipse a hundred million years ago,

trong suốt thời gian nhật thực cách đây hàng trăm triệu năm,

it wouldn't have seen the fiery corona of the Sun.

họ sẽ không nhìn thấy vòng hào quang của Mặt trời.

It would have just been dark.

Có thể vì nó tối.

Eventually, the Moon will have moved too far from Earth

Thực tế, Mặt trăng phải ở rất xa Trái đất

to completely cover the disc of the Sun.

để có thể che lấp Mặt trời hoàn toàn.

It is only during our little wink of Earth's history

Nó chỉ là chớp mắt trong lịch sử Trái đất

that the Moon is at just the right distance

mà Mặt trăng ở đúng khoảng cách

to cause a total solar eclipse

có thể gây ra nhật thực toàn phần

yet not block the Sun's corona.

nhưng không cản hào quang Mặt trời lại.

So on August 21, 2017,

Vì vậy vào 21 tháng 8 năm 2017,

when the Moon exactly lines up with the Sun

khi Mặt trăng hoàn toàn thẳng hàng với Mặt trời

and the Moon is close enough to the Earth,

và Mặt trăng đủ gần Trái đất,

its shadow will cross the U.S.

bóng của nó sẽ phủ qua nước Mỹ.

and, if you happen to be in its narrow path,

và, nếu bạn tình cờ ở trên dải bóng đó,

you will witness one of the most

bạn sẽ chứng kiến một trong

awe-inspiring sights in the universe.

các hiện tượng đầy cảm hứng nhất trong vũ trụ.

But, as incredible as this event will be,

Tuy nhiên, hiện tượng đáng kinh ngạc này,

total eclipses are one of the most dangerous as well.

nhật thực toàn phần, cũng là một trong những hiện tượng nguy hiểm nhất.

Only specially tinted filters,

Chỉ những bộ lọc màu đặc biệt,

specifically designed to observe the Sun,

được thiết kế đặc biệt để quan sát Mặt trời

should be used.

được sử dụng.

The eclipse might put the Sun to shame,

Nhật thực có thể làm Mặt trời hổ thẹn,

but even a shamed Sun

nhưng thậm chí một Mặt trời bị làm hổ thẹn

can seriously damage your eyes.

có thể gây nguy hiểm cho đôi mắt của bạn.