Are spotty fruits and vegetables safe to eat? - Elizabeth Brauer

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

In 2010, $30 billion worth of fruits and vegetables

2010 yılında 30 milyar dolar değerinde sebze ve meyve

were wasted by American retailers and shoppers

Amerikalı perakendeciler ve alışverişçiler tarafından ziyan edildi,

in part because of cosmetic problems and perceived spoilage.

kısmen kozmetik sorunlar ve bozuk algılanma yüzünden.

That's a poor use of about 30% of the produce on the market,

Bu, üretimin %30'unun verimsiz kullanılması demek.

not to mention the water and energy required to grow and transport it,

Onların yetiştirilmesi ve taşınması için gerekli su, enerji

and the landfill space getting used up by rotting fruit.

ve çürüyen meyvelerin işgal ettiği depo alanından bahsetmiyoruz bile.

So what are those cosmetic problems?

Peki bu kozmetik sorunlar neler?

You've probably passed over a spotty apple in the grocery store,

Muhtemelen markette lekeli bir elmanın yanından geçmişsinizdir

or accidentally sunk your thumb into a mushy patch on a tomato.

veya parmağınızı yanlışlıkla bir domatesin peltemsi kısmına daldırmışsınızdır.

These blemishes can doom produce to the trash can.

Bu lekeler ürünü çöp kutusuna mahkum edebilir.

But what are they anyway,

Peki bunlar ne

and are they actually bad for you?

ve gerçekten sağlığınıza zararlı mı?

Those spots are evidence of an epic battle between plants and microbes.

Bu lekeler bitki ve mikroplar arasındaki destansı savaşın kanıtı.

Like humans, plants coexist with billions of fungi and bacteria.

İnsanlar gibi bitkiler de milyarlarca mantar ve bakteriyle bir arada yaşar.

Some of these microbes are beneficial to the plant,

Bu mikropların bazıları bitki için yararlı,

suppressing disease and helping it extract nutrients.

hastalığı bastırıp bitkinin besin maddelerini almasına yardım eder.

Others are pathogens, attacking the produce,

Diğerleri ise patojenler, ürüne saldırırlar,

still alive as it sits in a store display or your refrigerator

ürün süpermarkette ya da buzdolabınızdayken hâlâ canlıdırlar

and siphoning off molecules they can use themselves.

ve kendi kullanabilecekleri molekülleri emmeye devam ederler.

The good news is they're almost never bad for you.

İyi haber, bunlar hemen hiçbir zaman size zararlı değil.

These fungi and bacteria have spent millions of years

Bu mantar ve bakteriler, milyonlarca yılı

bir bitkinin bağışıklık sistemini alt etme taktikleri geliştirerek geçirmişler.

developing strategies to overcome a plant's immune system.

But healthy human immune systems are different enough

Ama sağlıklı insanların bağışıklık sistemleri

that those strategies just don't work on us.

bu stratejilerin işlemeyeceği kadar farklı.

So in a plant, what does this process look like?

Peki bir bitkide bu süreç nasıl görünür?

Microbes can reach plants in a number of ways,

Mikroplar bitkilere birkaç yolla ulaşabilir,

like getting splashed onto it during watering or fertilization.

sulama ya da gübreleme sırasında bitkilerin üzerine sıçramak gibi.

Under the right conditions,

Uygun şartlar altında mikroplar,

the microbes grow into large enough colonies

meyve veya yaprakların mumsu dış katmanına saldırabilecek kadar

to attack the waxy outer layer of fruit or leaves.

büyük koloniler oluşturabilirler.

Their target: the delicious sugars and nutrients inside.

Hedefleri: İçerideki lezzetli şeker ve besin maddeleridir.

This type of pathogen often makes spots like this.

Bu tip bir hastalık etkeni genellikle böyle bir leke bırakır.

A clump of bacteria drains the nutrients and color from the fruit's cells

Bakteri kümesi, besinleri ve rengi meyve hücrelerinden çekerek

making that yellow halo.

sarı bir ışık halkası bırakır.

It then moves outward,

Sonra dışa doğru ilerler,

leaving a black spot of dead cells in its wake.

merkezinde ölü hücrelerden oluşan siyah bir nokta bırakır.

Each spot, which could contain hundreds of thousands of microbes

Yüz binlerce mikrop içeren her nokta

is actually caused by a combination of microbial attack

aslında bir mikrop saldırısı

and the host defending itself.

ve kendini savunan bitki kombinasyonundan oluşur.

For example, this is the bacterial pathogen Pseudomonas syringae.

Örneğin bu gördüğünüz bakteri patojeni Pseudomonas syringae.

Once on a tomato, it enters the fruit and leaves,

Domatese ulaştığında meyveye ve yapraklarına girer,

multiplies in the space between the cells,

hücreler arasındaki boşlukta katlanır

and produces toxins and proteins

ve toksin ve proteinler üreterek

that allow it to disrupt the plant's immune response.

bitkinin bağışıklık sistemini alt üst etmeye çalışır.

One toxin coronatine makes plants' stomata open up,

Coronatine bakterisi bitkilerin stomasını açtığında

allowing bacteria to enter more freely.

bakterilerin özgürce içeri girmesine olanak tanır.

Coronatine also activates pathways leading to chlorophyll degradation,

Coronatine ayrıca klorofil bozulmasına yol açan yolları aktifleştirir,

which you can see as yellow spots.

bunlar da sarı lekelerdir.

As the bacteria continue to feed and multiply,

Bakteriler beslenmeye ve katlanmaya devam ettikçe

they start to kill off the plant cells.

bitki hücrelerini öldürmeye başlarlar.

That explains spots, but what about mushy blemishes?

Bu lekelerin açıklaması, peki ya yumuşak kısımlar?

Those are usually caused when the fruit is attacked by microbes

Bunlar meyve bitkiden ayrıldığı zaman

mikropların saldırısına uğradığında meydana geliyor,

after it's detached from the plant.

If the plant is wounded during transport,

Taşınma esnasında bitki yara aldıysa

necrotic fungi can infiltrate through the wound,

nekrotik mantarlar bu yaradan meyveyi enfekte edebilir,

kill the cells,

hücreleri öldürebilir,

absorb their nutrients,

besin değerlerini emebilir

and leave your food looking mushy or brown.

ve yiyeceğinizi yumuşak veya kahverengi bırakabilir.

Those spots in particular can taste pretty bad.

Bu kısımların tadı oldukça kötüdür.

You're eating dead and decomposing tissue, after all.

Çünkü aslında ölmüş ve çürümüş doku yiyorsunuz.

But you can usually salvage the rest of the fruit.

Ama meyvenin geri kalanını rahatlıkla yiyebilirsiniz.

The non-mushy spots, like the ones you typically see on apples or tomatoes,

Elma ve domateslerde gördüğünüz gibi yumuşak olmayan lekeler

are just on the surface and don't usually affect flavor.

yalnızca yüzeydedir ve genellikle tadını etkilemezler.

Of course, microbes that do make us sick, like E. coli and salmonella,

Tabii E. coli ve salmonella gibi mikroplar bizi hasta eder,

can hitch a ride on vegetables, too.

aynısı sebzelerde de yaşanabilir.

But because they're not plant pathogens, they don't typically cause spots.

Ancak bunlar bitki patojeni olmadığından genellikle lekelere sebep olmazlar.

They just hang out invisibly on the surface.

Yüzeyde gizli bir şekilde varlık sürdürürler.

So it's washing fruit and veggies, not avoiding the spotty ones,

Yani sizi hastalanmaktan koruyacak olan şey

aslında lekeli kısımlardan kaçınmak değil meyve ve sebzeleri yıkamak.

that will help you avoid getting sick.

So the next time you're at the grocery store,

Markete bir daha gittiğinizde

don't be afraid to pick up funky-looking fruit.

o kötü görünümlü meyveleri seçmekten korkmayın.

Some stores will even give you a discount.

Bazı marketler bunları indirime dahi alabilir.

Wash them well and store them properly,

İyi yıkayın ve düzgün saklayın,

as some produce like apples and cabbages will keep in the fridge for weeks.

elma ve lahana gibi bazı meyve sebzeler haftalarca buzdolabında kalabilir.

The spotty ones may not be eye candy, but they're safe and just as delicious.

Lekeli olanlar göz alıcı olmasa da aynı derece güvenli ve lezzetlidirler.