Can you outsmart this logical fallacy? - Alex Gendler

Çeviri: Ozay Ozaydin Gözden geçirme: Can Boysan

Meet Lucy.

Lucy ile tanışın.

She was a math major in college,

Üniversitede matematik okuyordu,

and aced all her courses in probability and statistics.

olasılık ve istatistik derslerinin hepsinden tam not almıştı.

Which do you think is more likely: that Lucy is a portrait artist,

Sizce hangisi daha olasıdır: Lucy'nin bir portre ressamı olması mı,

or that Lucy is a portrait artist who also plays poker?

yoksa Lucy'nin poker de oynayan bir portre ressamı olması mı?

In studies of similar questions, up to 80 percent of participants

Bunun gibi benzer sorulara dair çalışmalarda

chose the equivalent of the second statement:

katılımcıların %80'e yakını ikinci önermeyi seçiyor:

that Lucy is a portrait artist who also plays poker.

yani Lucy'nin poker de oynayan bir portre ressamı olduğunu.

After all, nothing we know about Lucy suggests an affinity for art,

Ama sonuçta, Lucy'nin sanata yatkınlığı hakkında hiçbir şey bilmiyoruz,

but statistics and probability are useful in poker.

ama istatistik ve olasılık pokerde işe yarar.

And yet, this is the wrong answer.

Yine de bu yanlış bir cevap.

Look at the options again.

Seçeneklere tekrar bakın.

How do we know the first statement is more likely to be true?

İlk önermenin doğru olmaya daha yakın olduğunu nasıl biliyoruz?

Because it’s a less specific version of the second statement.

Çünkü ilk önerme, ikinci önermenin daha az özel olan bir versiyonu.

Saying that Lucy is a portrait artist doesn’t make any claims

Lucy'nin bir portre ressamı olduğunu söylemek

about what else she might or might not do.

başka ne yapıp yapmadığına dair herhangi bir önermede bulunmuyor.

But even though it’s far easier to imagine her playing poker than making art

Verilen bilgilere dayanarak, Lucy'nin poker oynadığını düşünmek, resim yaptığını

based on the background information,

düşünmekten çok daha kolay olsa da

the second statement is only true if she does both of these things.

ikinci önerme sadece her ikisini de yaptığı zaman geçerlidir.

However counterintuitive it seems to imagine Lucy as an artist,

Lucy'yi bir ressam olarak düşünmek her ne kadar mantıksız görünse de

the second scenario adds another condition on top of that, making it less likely.

ikinci senaryo, bir koşul daha ekleyip durumu daha az olası kılıyor.

For any possible set of events, the likelihood of A occurring

Herhangi olası olaylar kümesinde, A'nın gerçekleşme olasılığı

will always be greater than the likelihood of A and B both occurring.

A ve B'nin birlikte gerçekleşme olasılığından daima daha fazladır.

If we took a random sample of a million people who majored in math,

Matematik mezunu olan bir milyon kişi içinden rastgele bir örnek alırsak

the subset who are portrait artists might be relatively small.

portre ressamlarından oluşan alt küme nispeten küçük olacaktır.

But it will necessarily be bigger

Ama kesinlikle hem portre ressamı,

than the subset who are portrait artists and play poker.

hem de poker oynayanların alt kümesinden daha büyük olacaktır.

Anyone who belongs to the second group will also belong to the first–

İkinci gruba dahil olan herkes birinci gruba da dahildir,

but not vice versa.

ama tersi geçerli değildir.

The more conditions there are, the less likely an event becomes.

Koşullar arttıkça, bir olayın gerçekleşme olasılığı azalır.

So why do statements with more conditions sometimes seem more believable?

O halde neden daha fazla koşullu önermeler bazen daha inandırıcı görünür?

This is a phenomenon known as the conjunction fallacy.

Bu "çakışma yanılgısı" denilen bir olgu olarak bilinir.

When we’re asked to make quick decisions, we tend to look for shortcuts.

Hızlı karar vermemiz istendiğinde kısa yollar aramaya yatkın oluruz.

In this case, we look for what seems plausible

Bu durumda, istatistiksel olarak daha olası olanları aramak yerine

rather than what is statistically most probable.

daha makul olanları ararız.

On its own, Lucy being an artist doesn’t match the expectations

Başlı başına, Lucy'nin ressam olması önceki bilginin oluşturduğu

formed by the preceding information.

beklentilerle örtüşmüyor.

The additional detail about her playing poker

Lucy'nin ayrıca poker oynadığı bilgisi

gives us a narrative that resonates with our intuitions—

bize sezgilerimize hitap eden bir hikâye veriyor,

it makes it seem more plausible.

bu da durumu daha olası gibi gösteriyor.

And we choose the option that seems more representative of the overall picture,

Bu yüzden büyük resmi daha iyi temsil eden seçeneği tercih ediyoruz

regardless of its actual probability.

ve onun gerçek olasılığını göz ardı ediyoruz.

This effect has been observed across multiple studies,

Bu etki, istatistiği iyi anlayan katılımcılarda

including ones with participants who understood statistics well–

yani peş peşe zar atışlarına bahse giren öğrencilerden,

from students betting on sequences of dice rolls,

diplomatik kriz olasılıklarını tahmin eden

to foreign policy experts predicting the likelihood of a diplomatic crisis.

dış politika uzmanlarına kadar, birçok çalışmada gözlemlenmiştir.

The conjunction fallacy isn’t just a problem in hypothetical situations.

Çakışma yanılgısı sadece varsayımsal durumlarda meydana gelen bir sorun değil.

Conspiracy theories and false news stories

Komplo teorileri ve yanlış haberler

often rely on a version of the conjunction fallacy to seem credible–

güvenilir görünmek için genelde çakışma yanılgısının bir türüne dayanırlar-

the more resonant details are added to an outlandish story,

saçma bir hikâyeye yankılanacak detaylar ne kadar çok eklenirse

the more plausible it begins to seem.

o kadar daha çok olası görünmeye başlar.

But ultimately, the likelihood a story is true

Ama nihayetinde, bir hikâyenin doğru olma olasılığı,

can never be greater than the probability that its least likely component is true.

en düşük olasılıklı bileşeninin doğru olma olasılığından daha büyük asla olamaz.