Can you outsmart this logical fallacy? - Alex Gendler

Reviewer: 24 Anh

Meet Lucy.

Hãy gặp Lucy.

Cô ấy học đại học chuyên ngành Toán,

She was a math major in college,

and aced all her courses in probability and statistics.

và đạt điểm rất cao trong môn xác suất thống kê.

Which do you think is more likely: that Lucy is a portrait artist,

Bạn nghĩ điều nào sau đây có khả năng cao hơn:

Lucy là họa sĩ vẽ chân dung

or that Lucy is a portrait artist who also plays poker?

hay Lucy vừa là họa sĩ vẽ chân dung, vừa là cao thủ poker?

In studies of similar questions, up to 80 percent of participants

Trong nghiên cứu về các câu hỏi tương tự,

gần 80% người được hỏi chọn đáp án thứ hai:

chose the equivalent of the second statement:

Lucy vừa là họa sĩ vẽ chân dung, vừa là cao thủ poker.

that Lucy is a portrait artist who also plays poker.

After all, nothing we know about Lucy suggests an affinity for art,

Suy cho cùng, chẳng có manh mối nào mách ta biết Lucy yêu nghệ thuật,

but statistics and probability are useful in poker.

nhưng xác suất thống kê lại hữu ích khi chơi bài.

And yet, this is the wrong answer.

Tuy nhiên, đây là câu trả lời sai.

Look at the options again.

Hãy nhìn lại các lựa chọn lần nữa.

How do we know the first statement is more likely to be true?

Làm sao để biết đáp án đầu có nhiều khả năng đúng hơn?

Because it’s a less specific version of the second statement.

Vì nó ít cụ thể hơn đáp án thứ hai.

Saying that Lucy is a portrait artist doesn’t make any claims

Việc cho rằng Lucy là họa sĩ vẽ chân dung không khẳng định được

about what else she might or might not do.

những việc khác mà cô có thể hoặc không thể làm.

But even though it’s far easier to imagine her playing poker than making art

Dù dễ tưởng tượng cô chơi poker hơn là cô vẽ vời

based on the background information,

dựa trên những thông tin cơ bản,

the second statement is only true if she does both of these things.

đáp án thứ hai chỉ đúng khi cô làm cả hai việc nêu trên.

However counterintuitive it seems to imagine Lucy as an artist,

Dù việc cho rằng Lucy là họa sĩ khá vô lý,

the second scenario adds another condition on top of that, making it less likely.

trường hợp hai đi kèm một điều kiện khác, vì thế ít khả năng xảy ra hơn.

For any possible set of events, the likelihood of A occurring

Trong mọi trường hợp khả thi,

khả năng A xảy ra luôn cao hơn

will always be greater than the likelihood of A and B both occurring.

khả năng cả A và B cùng xảy ra.

If we took a random sample of a million people who majored in math,

Nếu chọn ngẫu nhiên một trong một triệu người học chuyên ngành Toán,

the subset who are portrait artists might be relatively small.

tập hợp con những họa sĩ chân dung sẽ tương đối ít.

But it will necessarily be bigger

Nhưng nhất định vẫn nhiều hơn

than the subset who are portrait artists and play poker.

tập hợp con của những người là họa sĩ chân dung và cả cao thủ poker.

Anyone who belongs to the second group will also belong to the first–

Những người thuộc nhóm thứ hai cũng thuộc nhóm thứ nhất,

but not vice versa.

nhưng ngược lại thì không.

The more conditions there are, the less likely an event becomes.

Điều kiện đi kèm càng nhiều, khả năng sự việc xảy ra càng thấp,

So why do statements with more conditions sometimes seem more believable?

Vì sao nhận định có nhiều điều kiện hơn đôi khi lại có vẻ đáng tin hơn?

This is a phenomenon known as the conjunction fallacy.

Hiện tượng được gọi là nghịch lý liên hợp.

When we’re asked to make quick decisions, we tend to look for shortcuts.

Khi phải đưa ra quyết định nhanh, ta thường tìm lối tắt.

In this case, we look for what seems plausible

Trong trường hợp này, ta tìm kiếm điều trông có vẻ hợp lí

rather than what is statistically most probable.

thay vì điều có khả năng xảy ra cao nhất.

On its own, Lucy being an artist doesn’t match the expectations

Về bản chất, việc Lucy là nghệ sĩ không phù hợp với

những kỳ vọng được hình thành từ thông tin trước đó.

formed by the preceding information.

The additional detail about her playing poker

Chi tiết bổ sung là cô chơi poker

gives us a narrative that resonates with our intuitions—

cung cấp cho ta mô tả phù hợp với trực giác của mình,

it makes it seem more plausible.

khiến nó có vẻ hợp lí hơn.

And we choose the option that seems more representative of the overall picture,

Ta chọn đáp án có vẻ biểu thị tổng thể bức tranh rõ hơn,

regardless of its actual probability.

bất kể xác suất thực tế của nó.

This effect has been observed across multiple studies,

Hiệu ứng này được quan sát trong nhiều nghiên cứu,

including ones with participants who understood statistics well–

kể cả với những người hiểu rõ về thống kê,

from students betting on sequences of dice rolls,

từ học sinh đặt cược vào những con xúc xắc,

to foreign policy experts predicting the likelihood of a diplomatic crisis.

cho đến chuyên gia chính sách đối ngoại

dự đoán khả năng xảy ra khủng hoảng ngoại giao.

The conjunction fallacy isn’t just a problem in hypothetical situations.

Nghịch lý liên hợp không chỉ là vấn đề trên lí thuyết.

Conspiracy theories and false news stories

Thuyết âm mưu và tin tức giả

often rely on a version of the conjunction fallacy to seem credible–

thường dựa trên nghịch lý liên hợp để khiến nó đáng tin hơn,

the more resonant details are added to an outlandish story,

càng nhiều chi tiết hợp lí thêm vào câu chuyện kì lạ,

the more plausible it begins to seem.

chuyện lại càng có vẻ hợp lý hơn.

But ultimately, the likelihood a story is true

Nhưng sau cùng, khả năng có thật của một câu chuyện

can never be greater than the probability that its least likely component is true.

không bao giờ lớn hơn xác suất xảy ra thành tố ít khả thi nhất của nó.