Can you outsmart this logical fallacy? - Alex Gendler

Tłumaczenie: Paulina Kaniewska Korekta: Ola Królikowska

Meet Lucy.

Oto Lucy.

Lucy studiowała matematykę,

She was a math major in college,

and aced all her courses in probability and statistics.

a rachunek prawdopodobieństwa i statystykę zdała śpiewająco.

Which do you think is more likely: that Lucy is a portrait artist,

Co jest bardziej prawdopodobne: że Lucy jest portrecistką,

or that Lucy is a portrait artist who also plays poker?

czy to, że Lucy jest portrecistką, która gra też w pokera?

In studies of similar questions, up to 80 percent of participants

W badaniach, w których zadawano podobne pytania, nawet 80% uczestników

chose the equivalent of the second statement:

wybierało drugą odpowiedź,

że Lucy maluje portrety i gra też w pokera.

that Lucy is a portrait artist who also plays poker.

After all, nothing we know about Lucy suggests an affinity for art,

W końcu nic z tego, co wiemy o Lucy, nie wskazuje, że ma słabość do sztuki.

but statistics and probability are useful in poker.

Tymczasem rachunek prawdopodobieństwa i statystyka przydają się w pokerze.

And yet, this is the wrong answer.

A jednak ta odpowiedź jest błędna.

Look at the options again.

Przyjrzyjmy się obu opcjom ponownie.

How do we know the first statement is more likely to be true?

Skąd wiemy, że pierwsze ze stwierdzeń jest bardziej prawdopodobne?

Because it’s a less specific version of the second statement.

Wiemy to, bo stanowi mniej szczegółowy wariant drugiego stwierdzenia.

Saying that Lucy is a portrait artist doesn’t make any claims

Mówiąc, że Lucy jest portrecistką, nie twierdzimy,

about what else she might or might not do.

że robi – lub nie – cokolwiek jeszcze.

But even though it’s far easier to imagine her playing poker than making art

Ale choć znacznie łatwiej wyobrazić ją sobie przy pokerze niż przy sztalugach,

based on the background information,

na podstawie opisu drugie twierdzenie

the second statement is only true if she does both of these things.

jest prawdziwe tylko wtedy, gdy Lucy i maluje, i gra.

However counterintuitive it seems to imagine Lucy as an artist,

Choć wizja Lucy jako artystki może się wydawać sprzeczna z intuicją,

the second scenario adds another condition on top of that, making it less likely.

dodatkowy warunek w drugiej opcji czyni ją jeszcze mniej prawdopodobną.

For any possible set of events, the likelihood of A occurring

Dla dowolnych zdarzeń szansa, że zajdzie A,

will always be greater than the likelihood of A and B both occurring.

zawsze będzie większa niż szansa, że A i B zajdą naraz.

If we took a random sample of a million people who majored in math,

Gdybyśmy wylosowali milion osób, które studiowały matematykę,

the subset who are portrait artists might be relatively small.

podzbiór tych, które malują portrety, mógłby być stosunkowo mniejszy,

But it will necessarily be bigger

ale i tak liczniejszy

than the subset who are portrait artists and play poker.

niż podzbiór tych, którzy są portrecistami grającymi w pokera.

Anyone who belongs to the second group will also belong to the first–

Ten, kto należy do drugiej grupy, należy też do pierwszej,

ale nie odwrotnie.

but not vice versa.

The more conditions there are, the less likely an event becomes.

Im więcej warunków, tym zdarzenie staje się mniej prawdopodobne.

So why do statements with more conditions sometimes seem more believable?

Dlaczego więc w stwierdzenia zawierające więcej warunków czasem łatwiej uwierzyć?

This is a phenomenon known as the conjunction fallacy.

Zjawisko to jest znane jako błąd koniunkcji.

When we’re asked to make quick decisions, we tend to look for shortcuts.

Kiedy mamy podjąć decyzję w pośpiechu, szukamy drogi na skróty.

In this case, we look for what seems plausible

W przypadku Lucy szukamy bardziej wiarygodnej opcji,

rather than what is statistically most probable.

a nie opcji bardziej prawdopodobnej w sensie statystycznym.

On its own, Lucy being an artist doesn’t match the expectations

Lucy jako artystka nie odpowiada naszym oczekiwaniom

formed by the preceding information.

ukształtowanym na początku.

The additional detail about her playing poker

Dodatkowa informacja o graniu w pokera

gives us a narrative that resonates with our intuitions—

tworzy opowieść pasującą do naszych intuicji.

it makes it seem more plausible.

To czyni ten scenariusz bardziej wiarygodnym.

And we choose the option that seems more representative of the overall picture,

Wybieramy opcję, która jest lepszym odbiciem ogólnego obrazu

regardless of its actual probability.

niezależnie od jej prawdopodobieństwa.

This effect has been observed across multiple studies,

Ten efekt zaobserwowano w wielu badaniach,

including ones with participants who understood statistics well–

także takich, których uczestnicy mieli solidną wiedzę statystyczną,

from students betting on sequences of dice rolls,

jak studenci obstawiający wyniki rzutu kostką

to foreign policy experts predicting the likelihood of a diplomatic crisis.

czy eksperci od spraw zagranicznych oceniający ryzyko kryzysu dyplomatycznego.

The conjunction fallacy isn’t just a problem in hypothetical situations.

Błąd koniunkcji pojawia się nie tylko w sytuacjach hipotetycznych.

Conspiracy theories and false news stories

W teoriach konspiracyjnych i fake newsach

often rely on a version of the conjunction fallacy to seem credible–

często wykorzystuje się błąd koniunkcji dla podbicia wiarygodności.

the more resonant details are added to an outlandish story,

Im bardziej przekonujące szczegóły w historii nie z tej ziemi,

the more plausible it begins to seem.

tym bardziej wiarygodna wydaje się sama historia.

But ultimately, the likelihood a story is true

Ostatecznie jednak szanse na to, że historia jest prawdziwa,

can never be greater than the probability that its least likely component is true.

nigdy nie będą większe niż szansa, że prawdziwa jest największa w niej bujda.