Romance and revolution: The poetry of Pablo Neruda - Ilan Stavans

Tłumaczenie: Justyna Rosiak Korekta: Ola Królikowska

Pablo Neruda published his first collection of poems at age 19.

Pablo Neruda opublikował pierwszy tomik wierszy w wieku 19 lat.

He went on to win the Nobel Prize in Literature—

Otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury,

and also rescue 2,000 refugees,

uratował dwa tysiące uchodźców,

spend three years in political exile,

spędził trzy lata na politycznym wygnaniu

and run for president of Chile.

i kandydował na urząd prezydenta Chile.

A romantic and a revolutionary,

Jako romantyk i rewolucjonista

Neruda was one of the most celebrated poets of the 20th century,

Neruda był jednym z najsłynniejszych poetów XX wieku,

but also one of the most accessible and controversial.

jednym z najbardziej przystępnych, ale też kontrowersyjnych.

Originally written in Spanish,

Jego wiersze, pisane po hiszpańsku,

his poems often use straightforward language and everyday experience

używają prostego języka i bazują na codziennych doświadczeniach,

to create lasting impact.

wywierając trwały wpływ na czytelnika.

Neruda was born Ricardo Eliezer Neftalí Reyes Basoalto

Neruda urodził się jako Ricardo Eliécer Neftalí Reyes Basoalto

in a small Chilean town in 1904.

w małym chilijskim miasteczku w 1904 roku.

His father didn’t want him to be a poet,

Jego ojciec nie chciał, żeby został poetą,

so at sixteen he began to write under the pen name “Pablo Neruda.”

więc w wieku 16 lat Basoalto zaczął pisać pod pseudonimem “Pablo Neruda”.

The poems in his early collection "Twenty Love Poems and a Song of Despair"

Utwory z wczesnego zbioru “Dwadzieścia wierszy o miłości i jedna pieśń rozpaczy”

were tender and perceptive,

były czułe i wnikliwe,

illuminating the subtleties of love and enchantment.

ujawniały subtelności miłości i zauroczenia.

In "Poem VI," for example, he writes:

W “Wierszu VI” pisze na przykład:

“Tu recuerdo es de luz, de humo, de estanque en calma!/

(Hiszpański) “Twoje wspomnienie jest ze światła, z dymu, ze spokojnego stawu!

Más allá de tus ojos ardían los crepúsculos.”

Tuż za twoimi oczami rozpłomieniał się półmrok wieczorów”.

Later, he poured this attention to detail into poems of appreciation

Później skupił się na wierszach wyrażających podziw

for everyday objects.

wobec obiektów codziennego użytku.

Many of the 225 short poems in his collection "All the Odes"

Wiele z 225 krótkich wierszy w zbiorze “Wszystkie Ody”

are dedicated to the assortment of small,

opisuje niewielkie,

apparently insignificant items that surround us,

pozornie nieistotne przedmioty, które nas otaczają,

from a pair of shoelaces to a watermelon.

od sznurowadeł do arbuza.

An onion is más hermosa que un ave/ de plumas cegadoras,

Cebula jest “piękniejsza niż ptak o oślepiających piórach”,

while a tuna in the market is a bala del profundo/

natomiast tuńczyk jest jak “pocisk z głębin oceanu,

océano, proyectil natatorio, te vi, muerto.

przecinający wody, teraz martwy”.

Despite this early literary success,

Mimo wczesnego sukcesu literackiego

Neruda struggled financially,

Neruda miał problemy finansowe

and took a series of diplomatic jobs in places such as Burma, Indonesia,

i podejmował się pracy dyplomaty w takich miejscach jak Birma, Indonezja,

Singapore and Spain.

Singapur czy Hiszpania.

In 1936, while Neruda was working at the consulate in Madrid,

W 1936 roku, kiedy Neruda pracował w madryckim konsulacie,

civil war broke out

wybuchła wojna domowa,

and the government was overthrown by a fascist military dictatorship.

a rząd obaliła faszystowska dyktatura militarna.

Neruda organized an evacuation of refugees from Spain to Chile,

Neruda zorganizował ewakuację uchodźców z Hiszpanii do Chile,

saving 2,000 lives.

ratując dwa tysiące ludzkich żyć.

Over a period of twenty years,

Po dwudziestu latach

Neruda captured his experiences abroad in a three volume poetry collection

Neruda opisał doświadczenia z życia za granicą w trzytomowym zbiorze poezji

titled "Residence on Earth."

zatytułowanym “Pobyt na ziemi”.

Many of these poems were experimental and surreal,

Wiele wierszy było eksperymentalnych i surrealistycznych,

merging epic landscapes, supernatural themes,

łącząc epickie krajobrazy, fantastyczne motywy,

and feelings of longing with discussion of political strife

odczucie tęsknoty z dyskusją o konfliktach na tle politycznym

and a poet’s responsibility to speak out against injustice.

i obowiązkiem poety do wyrażania sprzeciwu wobec niesprawiedliwości.

In “I Explain a Few Things”

W “Trzeba wyjaśnić niektóre rzeczy”

he lingers on haunting details of the destruction of the Spanish Civil War.

mówi o prześladujących go zniszczeniach, jakie przyniosła wojna domowa w Hiszpanii.

For the rest of his life,

Przez resztę życia

Neruda remained committed to revolutionary ideals.

Neruda pozostał oddany rewolucyjnym ideałom.

His politics led to several years of exile

Jego poglądy doprowadziły go na wygnanie.

before he was able to return to Chile in 1952.

Dopiero po wielu latach w 1952 roku mógł wrócić do Chile.

While in exile,

Na wygnaniu

he published his influential "Canto General."

opublikował bardzo ważną ”Pieśń powszechną“.

The book attempts to retell the entire history of Latin America through poetry,

Dzieło próbuje przedstawić historię Ameryki Łacińskiej za pomocą poezji,

touching on everything from its flora and fauna

poruszając liczne zagadnienia, takie jak florę i faunę

to its politics and wars,

czy politykę i wojny,

but above all paying homage to the common people

ale przede wszystkim składając hołd zwykłym ludziom

behind its civilizations’ achievements.

stojącym za osiągnięciami cywilizacyjnymi.

Choć nadal podróżował,

Although he continued to travel,

after returning from exile

po powrocie z wygnania

Neruda lived in Chile for the rest of his life.

Neruda żył w Chile aż do śmierci.

In 1970, at age 66,

W 1970 roku, w wieku 66 lat,

Neruda ran for president of Chile before yielding to Salvador Allende

Neruda kandydował na prezydenta Chile, jednak ustąpił na rzecz Salvadora Allende

and becoming his close advisor.

i został jego bliskim doradcą.

But in 1973, Allende was overthrown in a military coup by General Augusto Pinochet.

W 1973 roku Allende został obalony wskutek zamachu stanu generała Augusto Pinocheta.

Neruda died in the hospital a couple of weeks later.

Neruda zmarł w szpitalu kilka tygodni później.

Because of the timing of his death so soon after the coup,

Ponieważ umarł wkrótce po puczu,

rumors swirled that he had died of sadness or even been assassinated,

krążyły plotki, że zmarł ze smutku, a nawet że został zamordowany,

but the hospital recorded his cause of death as cancer.

jednak w szpitalnych aktach napisano, że zmarł na raka.

Today, Neruda’s lines are recited at protests and marches worldwide.

Dziś wiersze Nerudy są recytowane na protestach i marszach na całym świecie.

Much like his life,

Podobnie jak jego życie,

Neruda’s poems bridged romance and revolution

poezja Nerudy połączyła romantyzm i rewolucję,

by emphasizing the everyday moments worth fighting for.

akcentując zwykłe codzienne chwile, za które warto walczyć.