Why can't some birds fly? - Gillian Gibb

1,984,212 views ・ 2018-10-18

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Agnieszka Fijałkowska Korekta: Sylwia Gliniewicz
00:06
In the lush rainforests of Australia, birds roost
0
6715
3200
W bujnych lasach deszczowych w Australii
00:09
in the low branches and amble across the forest floor,
1
9915
3680
ptaki siedzą na gałęziach, wędrują po dnie lasu,
00:13
enjoying the shade and tropical fruits.
2
13595
2800
ciesząc się z cienia i egzotycznych owoców.
00:16
But the jungle isn’t theirs alone.
3
16395
2230
Jednak nie są w dżungli same.
00:18
A dingo is prowling in the shadows,
4
18625
2380
W cieniu skrada się dingo,
00:21
and fruit won’t satisfy his appetite.
5
21005
3090
a owoce nie poskromią jego apetytu.
00:24
The birds flee to safety
6
24095
2030
Ptaki odlatują w bezpieczne miejsce,
00:26
all but the cassowary,
7
26125
1860
ale nie kazuar,
00:27
who can’t clear the ground on her puny wings.
8
27985
2420
który nie wzbije się na słabych skrzydłach.
00:30
Instead, she attacks, sending the dingo running for cover
9
30405
4000
Ptak atakuje dingo, który ucieka co sił w nogach
00:34
with one swipe of her razor-sharp toe claws.
10
34405
3630
przed ostrymi jak brzytwa pazurami.
00:38
The cassowary is one of approximately 60
11
38035
2680
Kazuar jest jednym z około 60 gatunków nielotnych ptaków.
00:40
living species of flightless birds.
12
40715
2390
00:43
These earthbound avians live all over the world,
13
43105
3190
Nieloty żyją na całym świecie,
00:46
from the Australian outback to the
14
46295
2080
od australijskiego interioru,
00:48
African savanna to Antarctic shores.
15
48375
2650
po afrykańskie sawanny i wybrzeża Antarktyki.
00:51
They include some species of duck and all
16
51025
2400
Należą do nich niektóre kaczki,
00:53
species of penguin, secretive swamp dwellers
17
53425
2770
wszystkie gatunki pingwinów, żyjący w ukryciu mieszkańcy bagien,
00:56
and speedy ostriches, giant emus, and tiny kiwis.
18
56195
4320
szybkie strusie, wielkie emu i malutkie kiwi.
01:00
Though the common ancestor of all modern birds could fly,
19
60515
3810
Pomimo że wspólny przodek dzisiejszych ptaków latał,
01:04
many different bird species have independently
20
64325
2630
wiele z nich w toku ewolucji
01:06
lost their flight.
21
66955
1870
straciło tę zdolność.
01:08
Flight can have incredible benefits,
22
68825
2010
Umiejętność latania ma wiele zalet.
01:10
especially for escaping predators, hunting,
23
70835
2710
Można uciec przed drapieżnikiem, polować
01:13
and traveling long distances.
24
73545
2120
i podróżować na długie dystanse.
01:15
But it also has high costs:
25
75665
2770
Latanie wiąże się też z wysokimi kosztami.
01:18
it consumes huge amounts of energy
26
78435
2160
Wymaga dużo energii.
01:20
and limits body size and weight.
27
80595
3250
Ogranicza wagę i rozmiar ciała.
01:23
A bird that doesn’t fly conserves energy,
28
83845
2250
Nielot gromadzi energię,
01:26
so it may be able to survive on a scarcer
29
86095
2560
żeby przetrwać na skąpym,
01:28
or less nutrient-rich food source than one that flies.
30
88655
3880
ubogim w składniki odżywcze pożywieniu.
01:32
The Takahe of New Zealand, for example,
31
92535
2691
Na przykład takahe południowy z Nowej Zelandii
01:35
lives almost entirely on the
32
95226
1760
odżywia się prawie wyłącznie
01:36
soft base of alpine grasses.
33
96986
3480
miękkimi alpejskimi trawami.
01:40
For birds that nest or feed on the ground,
34
100466
2470
U ptaków, które gniazdują i żywią się na ziemi,
01:42
this predisposition to flightlessness
35
102936
2580
predyspozycja do bycia nielotem
01:45
can be even stronger.
36
105516
2030
jest jeszcze większa.
01:47
When a bird species doesn’t face
37
107546
2430
Gdy dany gatunek nie podlega presji ewolucyjnej, żeby latać,
01:49
specific pressures to fly, it can stop flying
38
109976
3380
może całkowicie tego zaprzestać
01:53
in as quickly as a few generations.
39
113356
2550
w ciągu zaledwie kilku pokoleń.
01:55
Then, over thousands or millions of years,
40
115906
2630
Następnie przez tysiące lub miliony lat
01:58
the birds’ bodies change to match this new behavior.
41
118536
3410
ich organizm przystosowuje się do nowych warunków.
02:01
Their bones, once hollow to minimize weight,
42
121946
2790
Kości, dawniej puste, żeby zmniejszyć wagę, gęstnieją.
02:04
become dense.
43
124736
1290
02:06
Their sturdy feathers turn to fluff.
44
126026
2500
Mocne pióra stają się puchate.
02:08
Their wings shrink,
45
128526
1350
Skrzydła maleją,
02:09
and in some cases disappear entirely.
46
129876
3240
a u niektórych gatunków zanikają.
02:13
And the keel-like protrusion on their sternums,
47
133116
2780
Grzebień na mostku, który przypomina kil statku,
02:15
where the flight muscles attach, shrinks or disappears,
48
135896
3680
stanowiący przyczep dla mięśni piersiowych,
maleje lub całkowicie zanika.
02:19
except in penguins, who repurpose their flight muscles
49
139576
3370
Pingwiny stanowią wyjątek,
bo wykorzystują mięśnie i grzebień na mostku do pływania.
02:22
and keels for swimming.
50
142946
2350
02:25
Most often, flightlessness evolves after
51
145296
2420
Ptaki na ogół przestają latać,
02:27
a bird species flies to an island
52
147716
2260
gdy zadomowią się na wyspach,
02:29
where there are no predators.
53
149976
1940
na których nie ma drapieżników.
02:31
As long as these predator-free circumstances last,
54
151916
3420
W zależności od czasu, ile taki stan się utrzymuje,
02:35
the birds thrive, but they are vulnerable
55
155336
2330
ptaki ewoluują, ale pozostają wrażliwe
02:37
to changes in their environment.
56
157666
1840
na zmiany środowiska.
02:39
For instance, human settlers bring dogs,
57
159506
2240
Osadnicy sprowadzają na wyspy psy,
02:41
cats, and stowaway rodents to islands.
58
161746
3360
koty i pasażerów na gapę, czyli gryzonie.
02:45
These animals often prey on flightless birds
59
165106
2480
Te zwierzęta często polują na nieloty,
02:47
and can drive them to extinction.
60
167586
2350
co może doprowadzić do ich zagłady.
02:49
In New Zealand, stoats introduced by European settlers
61
169936
3480
W Nowej Zelandii gronostaje sprowadzone przez europejskich osadników
02:53
have threatened many native species of flightless bird.
62
173416
3310
zagrażają miejscowym gatunkom nielotów.
02:56
Some have gone extinct while others are endangered.
63
176726
2920
Niektóre całkowicie wymarły, a inne są zagrożone.
02:59
So in spite of the energy-saving advantages
64
179646
2840
Pomimo oszczędności energii płynącej z bycia nielotem,
03:02
of flightlessness, many flightless bird species have
65
182486
3080
wiele gatunków ptaków
03:05
only a short run before going the way of the dodo.
66
185566
4470
wkrótce może podzielić los dodo.
03:10
But a few flightless birds have survived on
67
190036
2360
Jednak kilka nielotów przetrwało na lądzie
03:12
mainlands alongside predators aplenty.
68
192396
2830
i żyje obok wielu drapieżników.
03:15
Unlike most small flightless species that
69
195226
2640
W przeciwieństwie do małych gatunków nielotów,
03:17
come and go quickly, these giants have been
70
197866
2520
które przychodzą i odchodzą,
te giganty są nielotami od dziesiątek milionów lat.
03:20
flightless for tens of millions of years.
71
200386
2870
03:23
Their ancestors appeared around the same time
72
203256
2730
Ich przodkowie pojawili się w tym samym czasie,
03:25
as the first small mammals, and they were probably
73
205986
2580
co pierwsze małe ssaki.
Przetrwały dzięki ewolucji i wzrostowi w tym samym czasie,
03:28
able to survive because they were evolving—
74
208566
2660
03:31
and growing—at the same time
75
211226
2220
03:33
as their mammalian predators.
76
213446
2590
co ich drapieżcy, ssaki.
03:36
Most of these birds, like emus and ostriches,
77
216036
3100
Większość z nich, jak emu i strusie,
03:39
ballooned in size, weighing hundreds of
78
219136
2700
przybrały na masie ciała do tego stopnia,
03:41
pounds more than wings can lift.
79
221836
2120
że skrzydła ich nie uniosą.
03:43
Their legs grew thick, their feet sturdy,
80
223956
2810
Ich nogi są silne, stopy - mocne,
03:46
and newly developed thigh muscles turned
81
226766
2510
a nowo rozwinięte mięśnie ud sprawiły,
03:49
them into formidable runners.
82
229276
2760
że są niedoścignionymi biegaczami.
03:52
Though they no longer use them to fly,
83
232036
2080
Wiele z tych ptaków nie używa skrzydeł do lotu,
03:54
many of these birds repurpose
84
234116
1870
ale do innych celów.
03:55
their wings for other means.
85
235986
1700
03:57
They can be spotted tucking their heads beneath them
86
237686
2540
Chowają pod nie głowę, żeby się ogrzać,
04:00
for warmth, flashing them at prospective mates,
87
240226
2770
popisują się przed wybrankami,
04:02
sheltering eggs with them, or even using them
88
242996
2880
chronią jaja,
a także sterują nimi podczas biegu po równinach.
04:05
to steer as they charge across the plains.
89
245876
2770
04:08
They may be flightless, but they’re still winging it.
90
248646
4000
Nie latają, ale nadal używają skrzydeł.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7