The mysterious science of pain - Joshua W. Pate

1,908,232 views ・ 2019-05-20

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Ola Kamińska Korekta: Agnieszka Fijałkowska
00:07
In 1995, the British Medical Journal
0
7189
2580
W 1995 roku brytyjskie czasopismo medyczne
00:09
published an astonishing report about a 29-year-old builder.
1
9769
4510
opublikowało zadziwiający raport o 29-letnim budowniczym.
00:14
He accidentally jumped onto a 15-centimeter nail,
2
14279
4115
Mężczyzna przez przypadek nadepnął na 15-centymetrowy gwóźdź,
00:18
which pierced straight through his steel-toed boot.
3
18394
3680
który przebił na wylot wzmocniony stalą but.
00:22
He was in such agonizing pain that even the smallest movement was unbearable.
4
22074
5560
Ból był tak ostry,
że nawet najmniejszy ruch był nie do zniesienia.
00:27
But when the doctors took off his boot, they faced a surprising sight:
5
27634
4470
Kiedy lekarze zdjęli mu obuwie, okazało się,
00:32
the nail had never touched his foot at all.
6
32104
3754
że gwóźdź nawet nie dotknął stopy.
00:35
For hundreds of years,
7
35858
1302
Przez setki lat
00:37
scientists thought that pain was a direct response to damage.
8
37160
4350
naukowcy wierzyli, że ból jest bezpośrednią reakcją na uszczerbek,
00:41
By that logic, the more severe an injury is, the more pain it should cause.
9
41510
5148
a więc, im poważniejsze obrażenia, tym odczuwa się większy ból.
00:46
But as we’ve learned more about the science of pain,
10
46658
3249
W miarę poszerzania wiedzy o bólu,
00:49
we’ve discovered that pain and tissue damage don’t always go hand in hand,
11
49907
5203
odkryliśmy, że ból i uszkodzenia tkanek nie zawsze idą w parze,
00:55
even when the body’s threat signaling mechanisms are fully functioning.
12
55110
4619
nawet jeśli mechanizmy obronne organizmu w pełni działają.
00:59
We’re capable of experiencing severe pain out of proportion to an actual injury,
13
59729
5469
Możemy odczuwać intensywny ból niewspółmiernie do faktycznego obrażenia
01:05
and even pain without any injury,
14
65198
2569
oraz ból bez żadnej przyczyny,
01:07
like the builder, or the well-documented cases of male partners
15
67767
4456
tak jak nasz budowniczy, czy jak w przypadkach partnerów kobiet,
01:12
of pregnant women experiencing pain during the pregnancy or labor.
16
72223
5907
odczuwających ból w czasie ciąży lub porodu.
01:18
What’s going on here?
17
78130
1646
O co tu chodzi?
01:19
There are actually two phenomena at play:
18
79776
2842
W grę wchodzą dwa fenomeny:
01:22
the experience of pain, and a biological process called nociception.
19
82618
5175
odczuwanie bólu i biologiczny proces zwany nocycepcją.
01:27
Nociception is part of the nervous system’s protective response
20
87793
3835
Nocycepcja to reakcja ochronna systemu nerwowego
01:31
to harmful or potentially harmful stimuli.
21
91628
3309
na szkodliwy lub potencjalnie szkodliwy bodziec.
01:34
Sensors in specialized nerve endings
22
94937
2431
Receptory znajdujące się w zakończeniach nerwowych
01:37
detect mechanical, thermal, and chemical threats.
23
97368
3621
wykrywają mechaniczne, termiczne i chemiczne bodźce.
01:40
If enough sensors are activated,
24
100989
2353
Jeśli aktywuje się wystarczająco dużo receptorów,
01:43
electrical signals shoot up the nerve to the spine and on to the brain.
25
103342
4623
nerwy strzelają sygnałami elektrycznymi do kręgosłupa i mózgu.
01:47
The brain weighs the importance of these signals
26
107965
2707
Mózg ocenia wagę tych sygnałów
01:50
and produces pain if it decides the body needs protection.
27
110672
4450
i promieniuje bólem, jeśli uzna, że ciało potrzebuje ochrony.
01:55
Typically, pain helps the body avoid further injury or damage.
28
115122
4344
Zazwyczaj ból pomaga ciału w uniknięciu dalszych obrażeń,
01:59
But there are a whole set of factors besides nociception
29
119466
3854
ale istnieje cały zbiór czynników poza nocycepcją,
02:03
that can influence the experience of pain— and make pain less useful.
30
123320
5520
które mają wpływ na odczuwanie bólu i czynią go mniej przydatnym.
02:08
First, there are biological factors that amplify nociceptive signals to the brain.
31
128840
5455
Po pierwsze istnieją biologiczne czynniki, które wzmacniają sygnały nocyceptywne.
02:14
If nerve fibers are activated repeatedly,
32
134295
2881
Jeśli włókna nerwowe aktywują się raz za razem,
02:17
the brain may decide they need to be more sensitive
33
137176
2830
mózg może je uznać za nie dość wrażliwe,
02:20
to adequately protect the body from threats.
34
140006
2947
żeby mogły w pełni chronić ciało przed zagrożeniami.
02:22
More stress sensors can be added to nerve fibers
35
142953
3370
Do włókien nerwowych można dodać więcej receptorów czuciowych,
02:26
until they become so sensitive that even light touches to the skin
36
146323
4170
które tak zwiększą ich wrażliwość, że nawet światło padające na skórę
02:30
spark intense electrical signals.
37
150493
2685
będzie dawać silne sygnały elektryczne.
02:33
In other cases,
38
153178
1207
W innych przypadkach nerwy przystosowują się
02:34
nerves adapt to send signals more efficiently, amplifying the message.
39
154385
5172
do efektywniejszego wysyłania sygnałów, wzmacniając komunikat.
02:39
These forms of amplification
40
159557
1715
Takie formy wzmocnienia
02:41
are most common in people experiencing chronic pain,
41
161272
3593
zazwyczaj występują u pacjentów cierpiących na chroniczny ból,
02:44
which is defined as pain lasting more than 3 months.
42
164865
4001
czyli taki, który trwa ponad 3 miesiące.
02:48
When the nervous system is nudged into an ongoing state of high alert,
43
168866
4320
Kiedy system nerwowy jest ciągle w stanie podwyższonej czujności,
02:53
pain can outlast physical injury.
44
173186
2897
ból może występować po ustąpieniu obrażeń fizycznych.
02:56
This creates a vicious cycle in which the longer pain persists,
45
176083
4037
Tak powstaje błędne koło, w którym im dłużej utrzymuje się ból,
03:00
the more difficult it becomes to reverse.
46
180120
3002
tym trudniej jest się go pozbyć.
03:03
Psychological factors clearly play a role in pain too,
47
183122
3668
Czynniki psychologiczne też odgrywają rolę w odczuwaniu bólu,
03:06
potentially by influencing nociception and by influencing the brain directly.
48
186790
5614
potencjalnie wpływając na nocycepcję i bezpośrednio na mózg.
03:12
A person’s emotional state, memories,
49
192404
2636
Stan emocjonalny, wspomnienia,
03:15
beliefs about pain and expectations about treatment
50
195040
3386
wyobrażenie o bólu czy oczekiwania co do leczenia
03:18
can all influence how much pain they experience.
51
198426
3220
mogą wpływać na stopień odczuwanego bólu.
03:21
In one study,
52
201646
1322
W pewnym badaniu dzieci,
03:22
children who reported believing they had no control over pain
53
202968
4091
które wierzyły, że nie mają kontroli nad bólem,
03:27
actually experienced more intense pain
54
207059
2866
w istocie cierpiały bardziej
03:29
than those who believed they had some control.
55
209925
2876
niż dzieci, które wierzyły, że ból da się kontrolować.
03:32
Features of the environment matter too:
56
212801
2312
Czynniki środowiskowe też nie są bez znaczenia.
03:35
In one experiment,
57
215113
1311
W pewnym eksperymencie
03:36
volunteers with a cold rod placed on the back of their hand
58
216424
4168
badani, którym przyłożono zimny pręt do wierzchu dłoni,
03:40
reported feeling more pain when they were shown a red light than a blue one,
59
220592
4748
doświadczyli większego bólu pod wpływem światła czerwonego niż niebieskiego,
03:45
even though the rod was the same temperature each time.
60
225340
4065
mimo że pręt w obu przypadkach miał tą samą temperaturę.
03:49
Finally, social factors like the availability of family support
61
229405
4188
Aspekty społeczne takie jak wsparcie rodzinny
03:53
can affect perception of pain.
62
233593
2241
też wpływają na doświadczanie bólu.
03:55
All of this means that a multi-pronged approach to pain treatment
63
235834
3320
Ze wszystkich środków wieloaspektowe podejście do leczenia bólu,
03:59
that includes pain specialists, physical therapists, clinical psychologists, nurses
64
239154
5850
dostęp do specjalistów, fizjoterapeutów,
psychologów klinicznych, personelu medycznego
04:05
and other healthcare professionals is often most effective.
65
245004
4402
i pozostałe składowe opieki zdrowotnej przynoszą najlepsze rezultaty.
04:09
We’re only beginning to uncover the mechanisms behind the experience of pain,
66
249406
4579
Dopiero zaczynamy odkrywać mechanizmy powodujące odczuwanie bólu,
04:13
but there are some promising areas of research.
67
253985
2654
ale badania zapowiadają się obiecująco.
04:16
Until recently,
68
256639
1110
Do niedawna myśleliśmy,
04:17
we thought the glial cells surrounding neurons were just support structures,
69
257749
5084
że komórki glejowe otaczające neurony są wsparciem strukturalnym.
04:22
but now we know they have a huge role in influencing nociception.
70
262833
4386
Teraz wiemy, że odgrywają ogromną rolę, wpływając na nocycepcję.
04:27
Studies have shown that disabling certain brain circuits in the amygdala
71
267219
4408
Badania wykazały, że uszkodzenie pewnych połączeń mózgowych w ciele migdałowatym
04:31
can eliminate pain in rats.
72
271627
2582
eliminuje odczuwanie bólu u szczurów.
04:34
And genetic testing in people with rare disorders
73
274209
2924
Badania genetyczne u osób cierpiących na rzadkie schorzenie
04:37
that prevent them from feeling pain
74
277133
2114
uniemożliwiające im odczuwanie bólu,
04:39
have pinpointed several other possible targets for drugs
75
279247
3613
wskazują na kilka rozwiązań farmakologicznych,
04:42
and perhaps eventually gene therapy.
76
282860
3410
a może nawet terapię genową.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7