The origins of ballet - Jennifer Tortorello and Adrienne Westwood

Tłumaczenie: Agnieszka Fijałkowska Korekta: Rysia Wand

Can you imagine a party where every movement,

Wyobraź sobie przyjęcie na którym każdy ruch,

from the slightest gesture to walking across the room,

najmniejszy gest, przejście przez pokój,

and every visual detail,

każdy widoczny detal,

from furniture to hemline length,

od mebli do długości sukni

were governed by a complex system of rules and procedures?

podlegają skomplikowanemu zbiorowi zasad i procedur.

For centuries, such rituals were commonplace for European nobility.

Przez stulecia takie rytuały były normą wśród europejskiej arystokracji.

And while they've gone out of fashion,

Choć wyszły już z mody,

we recognize the components under a familiar label:

ich elementy ciągle można rozpoznać pod znajomą nazwą:

ballet.

balet,

Ballet, from Italian "balletto," or little dance,

z włoskiego "baletto", czyli mały taniec.

originated in Renaissance Italy as a combination of social dance

Narodził się w renesansowych Włoszech jako połączenie tańca dworskiego

and choreographed display at aristocratic gatherings.

i pokazów choreografii na arystokratycznych przyjęciach.

In many aspects, it was a way of controlling people in court

W wielu aspektach była to forma kontroli nad ludźmi dworu,

with acceptable forms of behavior,

którzy musieli zachowywać się w akceptowalny sposób,

such as the manner in which people stepped, bowed, or took someone's hand.

chodzić, kłaniać się, podawać rękę w określony sposób.

It also involved rules governing everything from attire

Zasady obejmowały wszystko od ubioru

to where one could walk or sit in relation to the King.

do miejsc, w których można było przebywać w odniesieniu do króla.

Over time, the study of ballet became a central element of court life,

Z biegiem czasu balet stał się głównym elementem dworskiego życia,

and proper grasp of the etiquette could make or break one's success as a courtier.

był wyznacznikiem rozstrzygającym o sukcesie dworzan.

Many of these court gestures can still be seen in modern ballet techniques.

Wiele dworskich gestów wciąż obserwujemy w obecnym balecie.

Ballet was brought to France in the 16th century

Balet został sprowadzony do Francji w XVI wieku

by Catherine de' Medici,

przez Katarzynę Medycejską,

the Italian wife of King Henry II.

włoską żonę króla Henryka II.

As celebrations became more lavish, so did the dance,

Przyjęcia odbywały się z coraz większą pompą,

a razem z nimi taniec.

with dancing masters teaching elaborate steps to young nobles

Mistrzowie uczyli młodych szlachciców wyszukanych kroków,

and story elements providing a unifying theme.

elementów tańca zapewniających spójną całość.

The focus shifted from participation to performance,

Nacisk kładziono nie na uczestnictwo, lecz na sam występ.

and the form acquired more theatrical trappings,

Wymagał teatralnego stroju,

such as professionally designed sets

profesjonalnie zaprojektowanych dekoracji,

and a slightly raised platform or stage with curtains and wings.

oraz platformy na podwyższeniu lub sceny z kurtyną.

But it was in the 17th century court of Louis XIV

W XVII wieku na dworze Ludwika XIV

that ballet was refined into the art we know today.

balet przemienił się w sztukę, którą znamy dziś.

Louis himself had been trained in ballet from childhood.

Sam Ludwik uczył się baletu od dziecka.

His early role as the sun god Apollo at age fifteen

Jego pierwszy występ w wieku 15 lat w roli Apolla, boga słońca,

cemented the central role ballet would play during his reign.

ugruntowała centralną rolę baletu na dworze za jego rządów.

It also earned him the title of Sun King,

Dzięki temu zyskał przydomek Króla Słońce

with his splendid golden costume and choreography

a złoty kostium i z choreografia

that promoted the idea of the king as a divinely ordained ruler.

promowały ideę króla jako boskiego władcy.

Louis would go on to perform 80 roles in 40 major ballets,

Ludwik zagrał rolę 80 postaci w 40 ważnych przedstawieniach.

either as a majestic lead,

Był majestatycznym przywódcą,

or sometimes playing minor or comedic parts

czasem drugoplanową postacią lub zgrywusem

before emerging in the lead role as the end.

żeby pod koniec zagrać główną rolę.

He trained daily in ballet,

Trenował balet codziennie,

as well as fencing and riding,

zaraz obok szermierki i jazdy konnej.

and through his example,

Świecił przykładem, dzięki czemu

dancing became an essential skill for all gentlemen of the era.

taniec stał się podstawową umiejętnością wszystkich dżentelmenów tamtych czasów.

But Louis XIV's main contribution to ballet was not as a performer.

Jednak to nie występy były jego główną zasługą dla baletu.

His founding of the Royal Academy of Dance in 1661

W 1661 Ludwik XIV założył Narodową Akademię Muzyki i Tańca,

shifted control of ballet from local guilds to the royal court.

dzięki czemu balet trafił z małych stowarzyszeń na królewski dwór.

As director,

Jako dyrektor

he appointed his personal ballet master and frequent performance partner

wyznaczył swojego mistrza baletu, a zarazem kolegę ze sceny,

Pierre Beauchamp,

Pierre'a Beauchampa,

who codified the five main positions of the body still used today.

który ustalił pięć głównych pozycji, które występują w balecie do dziś.

Through is collaborations with Jean-Baptiste Lully,

Dzięki współpracy z Jean-Baptiste Lullym,

the director of the Royal Music Academy,

dyrektorem Narodowej Akademii Muzyki i Tańca

and famed playwright Molière,

oraz sławnym dramaturgiem Molierem,

Beauchamp helped establish ballet as a grand spectacle.

Beauchamp sprawił, że balet stał się wielkim spektaklem.

And in 1669, a separate ballet academy was founded.

W 1669 roku założono inną szkołę baletową.

The Paris Opera Ballet survives today as the oldest ballet company in the world.

Opera Paryska działa do dziś

i jest najstarszą szkołą baletową na świecie.

Ballet moved away from the royal court to the theater

Balet przeniósł się z dworów do teatru,

and survived the democratic revolutions and reforms

przetrwał rewolucje demokratyczne i reformy,

that followed over the next century.

które trwały przez kolejne stulecie.

With the advent of the romantic movement,

Gdy nadszedł Romantyzm

fantasy and folklore themes became common motifs.

fantastyka i folklor były popularnymi motywami.

And though the influence of ballet in France would decline,

Choć wpływ baletu we Francji zmalał,

other countries, such as Russia,

to inne kraje, w tym Rosja,

odegrały ważną rolę w jego dalszym rozwoju.

would play a major role in its further development.

Fortunately, today most of us don't have to learn a complicated set of steps

Na szczęście dziś nie musimy uczyć się skomplikowanych kroków tanecznych

just to socialize at a wedding.

żeby móc się bawić na weselu.

Instead, we can go to the theater to see professionals

Na balet idziemy do teatru żeby podziwiać profesjonalistów,

who spend their lives training rigorously

którzy poświęcają treningom całe życie,

to perform feats that would have been unimagineable in Louis XIV's day.

dokonując wyczynów, których by się nie spodziewał sam Ludwik XIV.