Why is it so hard to cure the common cold?

832,665 views ・ 2022-10-20

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Krystian Dorożyński Korekta: Ola Królikowska
00:06
In 2000, a company called ViroPharma ran clinical trials of pleconaril,
0
6961
4421
W 2000 roku firma ViroPharma zrobiła próby kliniczne na leku pleconaril,
00:11
a new pill designed to treat the common cold.
1
11382
2503
nowej tabletce na przeziębienie.
00:13
In many patients, the pill helped.
2
13968
1794
Wielu pacjentom lek pomógł.
00:15
But in 7 of them, just a few days into the treatment,
3
15845
2794
Ale kilka dni po kuracji u 1 pacjenta na 7
00:18
researchers found mutated virus variants that were almost completely resistant
4
18765
4296
badacze odkryli mutację wirusa, całkowicie odporną na pleconaril.
00:23
to pleconaril.
5
23061
1042
00:24
Viruses are always mutating, but this one mutated so quickly that it managed
6
24395
3879
Wirusy zawsze mutują, ale ten zmutował się tak szybko,
00:28
to outmaneuver years of research and development in just a few days.
7
28274
4213
że przechytrzył lata badań w zaledwie kilka dni.
Gdybyśmy nie mieli systemu odpornościowego i się przeziębili,
00:33
If you didn't have an immune system and caught a cold,
8
33237
2545
00:35
the infection would quickly spread deep into your lungs.
9
35782
3003
infekcja szybko rozprzestrzeniłaby się w naszych płucach.
00:38
Rampant viral replication would destroy tissue there,
10
38785
3003
Gwałtowna replikacja wirusowa zniszczyłaby tkankę płuc,
00:41
until your lungs couldn’t supply your body with enough oxygen
11
41788
3086
aż w końcu płuca nie mogłyby zapewnić wystarczającej ilości tlenu,
00:44
and you’d asphyxiate.
12
44874
1460
co spowodowałoby uduszenie.
00:46
Unfortunately, for millions of people around the world who live
13
46459
2961
Niestety dla milionów ludzi na świecie, którzy mają
00:49
with a less-than-fully-functional immune system
14
49420
2336
nie w pełni zdrowy system odpornościowy,
00:51
or who are on immunosuppressant drugs,
15
51756
2085
lub dla tych na lekach immunosupresyjnymi
00:53
this is a real risk:
16
53841
1460
sprawa jest poważna.
00:55
“minor” infections can turn serious or even deadly.
17
55426
4505
“Błacha” infekcja może okazać się poważna, a nawet śmiertelna.
01:00
But if you're fortunate enough to have a fully functional immune system,
18
60014
3420
Ale jeśli jesteś szczęśliwcem z silnym systemem odpornościowym,
01:03
a cold will probably give you a few relatively mild symptoms.
19
63434
3087
przeziębienie będzie się wiązać ze względnie łagodnymi objawami.
01:07
On average, adults catch more than 150 colds throughout their lives.
20
67146
3587
Dorośli łapią przeziębienie średnio 150 razy w ciągu życia.
01:10
And despite the fact that the symptoms are similar,
21
70817
2460
Mimo że objawy są podobne,
01:13
the cause could be different each time.
22
73277
2837
przyczyna za każdym razem może być inna.
01:16
Common colds are caused by at least 8 different families of virus,
23
76614
4213
Zwykłe przeziębienie powoduje co najmniej 8 różnych rodzin wirusa.
01:20
each of which can have its own species and subtypes.
24
80952
2878
Każda ma swój własny rodzaje i podtypy.
01:24
How can so many different viruses cause the same illness?
25
84413
3170
Jak to możliwe, że tak wiele różnych wirusów może powodować tę samą chorobę?
01:27
Well, viruses can only invade our bodies in a few ways:
26
87834
3169
Wirusy mogą zainfekować nasze ciało na kilka sposobów.
01:31
one is to come in on a breath.
27
91087
1835
Pierwszy - przez drogę oddechową.
01:32
We have to breathe, so our immune system sets up a bunch of frontline defenses
28
92922
4296
Przy oddychaniu nasz system odpornościowy uaktywnia pierwsze mechanizmy obronne
01:37
and these are actually what produce many of the symptoms of a cold.
29
97218
3795
i to właśnie one są odpowiedzialne za tak wiele objawów przeziębienia.
01:41
Your mucus-y, dripping nose is your immune system trapping and flushing out virus.
30
101514
4504
Płynna wydzielina z nosa to system odpornościowy spłukujący wirusa.
01:46
Your fever is your immune system raising your body temperature
31
106018
3129
Gorączka to system odpornościowy podnoszący temperaturę ciała,
01:49
to slow down viral replication.
32
109147
2002
żeby spowolnić replikację wirusową.
01:51
And your inflamed, well, everything,
33
111149
2585
A całe rozpalone ciało
01:53
that’s your immune system widening your blood vessels
34
113734
2503
to system odpornościowy rozszerzający naczynia krwionośne,
01:56
and recruiting its white blood cell army to help kill the virus.
35
116237
3712
który rekrutuje armię leukocytów, żeby unicestwić wirusa.
02:00
So, if the common cold is caused by many different viruses,
36
120283
3420
Jeśli zwykłe przeziębienie powoduje tak wiele różnych wirusów,
02:03
is a cure even possible?
37
123911
1752
czy stworzenie leku jest możliwe?
02:06
Here’s one fact in our favor:
38
126122
1585
Oto sprzyjający nam fakt.
02:07
a single family of viruses causes 30 to 50% of all colds:
39
127790
4671
Jedna rodzina wirusów, która powoduje od 30% do 50% wszystkich przeziębień,
02:12
rhinovirus.
40
132545
1126
to rinowirus.
02:13
If we could eliminate all rhinovirus infections,
41
133754
2628
Gdybyśmy mogli wyeliminować wszystkie infekcje rinowirusem,
02:16
we’d be a long way towards curing the common cold.
42
136382
2586
bardzo zbliżylibyśmy się do wyleczenia przeziębienia.
02:19
There are two main ways to fight a virus: vaccines and antiviral drugs.
43
139468
4463
Są dwa sposoby walki z wirusem: szczepienia i leki przeciwwirusowe.
02:24
The first attempt to create a rhinovirus vaccine was a success—
44
144390
4004
Pierwsza próba wyprodukowania szczepionki przeciw rinowirusom była sukcesem.
02:28
but a short-lived one.
45
148394
1251
Ale tylko przez chwilę.
02:29
In 1957, William Price vaccinated 50 kids with inactivated rhinovirus
46
149729
5130
W 1957 roku William Price zaszczepił 50 dzieci nieaktywnym rinowirusem,
02:34
and gave 50 others a placebo.
47
154859
2127
a 50 innym dzieciom podał placebo.
02:37
Soon afterwards, a rhinovirus outbreak spread throughout the kids.
48
157069
3254
Wirus rozprzestrzenił się wkrótce między dziećmi.
02:40
In the vaccinated group, only 3 got sick.
49
160323
2794
W grupie zaszczepionych tylko 3 badanych zachorowało.
02:43
In the placebo group, 23 did— almost 8 times as many.
50
163242
4171
W grupie placebo aż 23, czyli niemal 8 razy więcej.
02:47
And despite the small numbers, this was promising:
51
167538
2753
Mimo niewielkiej liczby wyniki były obiecujące.
02:50
the immune systems of vaccinated kids were successfully
52
170291
2711
Systemy odpornościowe zaszczepionych z sukcesem
rozpoznawały i zwalczały rinowirusa.
02:53
recognizing and responding to rhinovirus.
53
173002
2544
02:55
But later trials of the vaccine showed no protection at all— none.
54
175671
4129
Ale późniejsze próby szczepień nie dały żadnej ochrony.
02:59
This wasn’t Price’s fault—
55
179884
1543
To nie była wina Price’a.
03:01
no one at the time knew that rhinovirus had multiple subtypes.
56
181427
3504
Wtedy nikt nie zdawał sobie sprawy, że rinowirus ma wiele podtypów.
03:06
Price’s vaccine, for reasons we don’t fully understand,
57
186057
2961
Szczepionka Pirce’a z powodów, których nie do końca rozumiemy,
03:09
didn't provide broad protection,
58
189018
2169
nie zapewniła szerszej ochrony.
03:11
meaning it was only effective against one or maybe a few subtypes of rhinovirus—
59
191187
4713
Przeciwdziałała jednemu czy dwóm podtypom rinowirusa...
03:15
out of 169 subtypes and counting.
60
195900
3170
z co najmniej 169 rodzajów.
03:19
Sometimes, when we make a vaccine, we get lucky.
61
199779
2669
Czasami produkcji szczepionki dopisuje szczęscie.
03:22
The mRNA COVID vaccines, for example,
62
202448
1877
Na przykład szczepionka mRNA COVID
03:24
effectively protect us against severe disease and death
63
204325
3378
skutecznie chroni przed ciężką chorobą i śmiercią,
03:27
across the original virus and variants too.
64
207703
2753
nie tylko przed pierwotnym wirusem, ale także przed jego wariantami.
03:30
But we have yet to create a broadly protective vaccine against rhinovirus,
65
210706
3963
Wciąż jednak nie mamy kompleksowej szczepionki ochronnej przed rinowirusem
03:34
or any other virus that causes the common cold.
66
214669
2961
lub innymi wirusami powodującymi przeziębienie.
03:38
Okay, what about antiviral drugs?
67
218172
2002
A co z lekami antywirusowymi?
03:40
Viruses hijack human cellular machinery to replicate and spread,
68
220258
4212
Wirusy opanowują machinerię komórkową w celu replikacji i rozprzestrzenienia,
03:44
so it’s hard to make a molecule that’s toxic to the virus
69
224637
3086
więc ciężko wytworzyć cząsteczkę toksyczną dla wirusa,
03:47
without also being toxic to the human.
70
227723
2378
która nie byłaby toksyczna dla ludzkiego organizmu.
03:50
And even if you manage to do that,
71
230309
1710
Nawet jeśli udałoby się tego dokonać,
03:52
the virus could mutate out of reach of the drug.
72
232019
2753
wirus wciąż mógłby mutować i pozostać poza zasięgiem leku.
03:55
Viruses are slippery beasts.
73
235439
1752
Wirusy to cwane bestie.
03:57
We have, though, had some incredible successes:
74
237316
2419
Mimo to odnieśliśmy pewne sukcesy.
03:59
we eradicated smallpox thanks to an effective vaccine,
75
239735
3420
Pokonaliśmy ospę dzięki efektywnej szczepionce,
04:03
the fact that it can’t hide out in other species,
76
243155
2336
jej niemożności schronienia się w innych gatunkach
04:05
and its relatively low mutation rate.
77
245491
2085
oraz niskiej częstotliwości mutacji.
04:07
HIV, on the other hand, mutates so quickly that in an untreated individual,
78
247743
4463
HIV z kolei mutuje tak szybko, że u osoby nieleczonej
04:12
every possible single-letter mutation in the virus’s genetic code
79
252206
3879
każda możliwa późniejsza mutacja w kodzie genetycznym wirusa
04:16
could, in theory, be produced in a single day.
80
256085
2878
mogłaby teoretycznie nastąpić w ciągu jednego dnia.
04:19
Despite trying for decades, we still don’t have a vaccine.
81
259088
3462
Mimo wieloletnich prób wciąż nie mamy szczepionki.
04:22
But we do have an effective cocktail of HIV drugs
82
262550
2919
Ale mamy skuteczną mieszankę leków przeciw HIV,
04:25
that the virus can’t easily mutate away from.
83
265469
2419
która znacząco utrudnia wirusowi mutacje.
04:28
Unfortunately, we are stuck with colds for now.
84
268306
2544
Niestety na razie utknęliśmy w martwym punkcie.
04:30
But the last few decades have featured some entirely game-changing
85
270850
3128
Ale ostatnie dekady przyniosły
04:33
medical breakthroughs, like mRNA vaccines and CRISPR.
86
273978
2919
przełomowe odkrycia medyczne, jak szczepionki mRNA lub CRISPR.
04:37
CRISPR could be particularly promising as an antiviral agent,
87
277189
3295
CRISPR wydaje się obiecujący jako środek atywirusowy,
04:40
because it originally evolved in bacteria as an immune defense against viruses.
88
280484
4797
bo wyewoluował w bakteriach jako obrona przed wirusami.
04:45
In fact, early in the COVID-19 pandemic,
89
285448
2335
Na początku pandemii COVID-19
04:47
a research team showed that a CRISPR system could degrade
90
287783
2795
zespół badawczy dowiódł, że system CRISPR mógłby degradować
04:50
coronavirus and influenza genomes in our lung cells.
91
290578
3086
genomy koronawirusa i grypy w komórkach płucnych.
04:53
They called their system prophylactic antiviral CRISPR in human cells.
92
293831
4463
System nazwano
“Profilaktyczny Antywirususowy CRISPR w komórkach ludzkich”.
04:58
Or, for short, PAC-MAN.
93
298419
2044
W skrócie PAC-MAN.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7