Why are blue whales so enormous? - Asha de Vos

Dlaczego płetwale błękitne są tak ogromne? - Asha de Vos

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Tłumaczenie: Marta Konieczna (Kliber) Korekta: Rysia Wand

Płetwale błękitne to największe zwierzęta

Blue whales are the largest animals that have ever roamed the planet.

kiedykolwiek istniejące na Ziemi,

They’re at least two times as big as the biggest dinosaurs—

dwa razy większe od największych dinozaurów.

"Jaki on ogromny!"

“that’s big!“—

the length of a basketball court,

Długie jak boisko do koszykówki,

and as heavy as 40 African elephants.

a ciężkie jak 40 afrykańskich słoni.

If that’s not enough to make you marvel, here’s something that will.

Jeśli to za mało, by was zadziwić,

posłuchajcie tego.

They’ve grown to this enormous size

Płetwale rosną do niesamowitych rozmiarów,

by feeding exclusively on tiny shrimp-like creatures called krill—

żywiąc się jedynie maleńkim, podobnym do krewetek krylem,

that are no bigger than your little finger.

wielkości małego palca.

In many ways, the sheer size of krill

Wydaje się, że sam rozmiar kryla

seems to have driven the evolution of the blue whale.

pokierował ewolucją płetwala błękitnego.

See, krill are so small but are found in dense patches.

Kryl jest bardzo mały,

ale występuje w gęstych ławicach.

For increased efficiency,

By zwiększyć skuteczność,

blue whales have evolved to use a feeding strategy called lunge feeding.

płetwale wyewoluowały

strategię żywienia związaną z nurkowaniem.

Basically, the whale accelerates towards a prey patch

Wieloryby pędzą w stronę ławicy

and opens its mouth wide.

i otwierają szeroko paszczę,

która rozszerza się, żeby zwiększyć pojemność.

To increase the capacity, its mouth expands.

The special, accordion-like blubber layer

Specjalna warstwa tłuszczu rozciąga się od paszczy po pępek jak akordeon,

that extends from its snout to its belly button

enables the whale to engulf large quantities of prey-laden water.

pozwalając pochłaniać masę wody nasyconej pokarmem.

With each giant gulp,

Z każdym gigantycznym łykiem,

the whale takes in 125% of its body weight in water and krill.

wieloryb pochłania wodę i kryle

ważące 125% masy jego ciała.

The whale must then expel the water while retaining the yummy krill.

Wieloryb musi wypluć wodę, zatrzymując smakowitego kryla.

To do this, it uses its baleen,

Używa do tego fiszbinów, grzebieniowatych tworów,

the comb-like structure made of the same stuff our nails and hair are made of,

zrobionych z tego samego budulca, co nasze włosy i paznokcie,

and its tongue.

oraz języka.

It’s pretty crazy that the blue whale’s heart is as big as a small car,

To niesamowite, ale serce płetwala błękitnego

jest rozmiarów małego samochodu.

a child could crawl through its arteries,

Dziecko mogłoby swobodnie raczkować przez jego arterie.

its tongue weighs as much as an elephant,

Jego język waży tyle, co słoń,

but its esophagus is so small,

ale przełyk ma tak mały,

the whale could choke on a loaf of bread.

że mógłby zadławić się bochenkiem chleba.

These whales are really not designed to feed on anything larger than krill.

Wieloryby nie są stworzone,

by żywić się czymś większym od kryla.

It’s estimated that blue whales eat four tons of krill per day.

Płetwal zjada jakieś 4 tony kryla dziennie.

Because of their incredible design,

Przez ten niezwykły mechanizm

each dive provides the blue whale with 90 times as much energy as is used.

każde zanurzenie dostarcza wielorybowi

90 razy więcej energii niż przy tym jej zużywa.

Every mouthful of krill provides almost 480,000 calories,

Każdy łyk kryla dostarcza mu prawie 480 000 kalorii.

the same amount you get from eating 1,900 hamburgers.

Tyle uzyskalibyśmy jedząc 1900 hamburgerów.

But, why are blue whales so big?

Ale czemu płetwale są tak ogromne?

Blue whales are considerably larger than the largest living land animal,

Są znacznie większe

od największych zwierząt lądowych - słoni.

the elephant.

The heavier an animal is,

Im cięższe jest zwierzę,

the greater its relative surface area.

tym większa jest jego powierzchnia.

As weight increases,

W miarę wzrostu wagi

there’s a point at which the legs of that animal would simply collapse.

w pewnym momencie nogi zwierzęcia

nie mogą utrzymać jego ciężaru.

That explains why elephants don’t stand on the delicate legs of a horse.

To wyjaśnia, dlaczego słonie

nie mają smukłych końskich nóg.

They need legs shaped like stout pedestals

Ich nogi przypominają solidne filary,

to hold their bodies up against gravity.

by utrzymać je w pionie.

In water, the situation is quite different.

W wodzie sytuacja jest całkiem inna.

Buoyancy counteracts the gravitational pull on the body

Wyporność przeciwstawia się grawitacji oddziałującej na ciało,

and their great bulk is therefore partially supported by the water.

więc ogromne cielsko wielorybów jest częściowo wypierane przez wodę.

So, the ocean is a great place for species that want to grow bigger.

Ocean jest wspaniałym miejscem dla gatunków,

które chcą być duże.

The other secret to their size is their diet.

Inna tajemnica ich rozmiaru kryje się w diecie.

By evolving such a huge mouth,

Przez wyewoluowanie tak ogromnej paszczy

the whale’s have specialized to catch enormous quantities

wieloryby wyspecjalizowały się w pochłanianiu ogromnych ilości

of highly abundant and nutritious prey,

wysoko kalorycznego i odżywczego pożywienia,

which provides the energy needed to grow so big.

które dostarcza im energii do osiągnięcia takiego rozmiaru.

But, now maybe you’re wondering why blue whales aren’t any bigger?

Być może zastanawiacie się,

dlaczego płetwale nie są jeszcze większe?

After all, the ocean sounds like nirvana for any growing beast.

Ocean brzmi niczym nirwana

dla ogromnych zwierząt.

Well, while lunge feeding may have allowed blue whales

Choć ten sposób odżywiania pozwolił płetwalom błękitnym

to become the biggest animal to have ever roamed the planet,

stać się największymi zwierzętami na ziemi,

by enabling them to feed efficiently in dense prey patches,

pozwalając skutecznie żywić się ławicami kryla,

it isn't cost free.

wiąże się to też z pewnymi kosztami.

Scientists compared all the costs involved with lunge feeding

Naukowcy porównali koszt takiego odżywiania

to the energy gained from the krill they eat.

do ilości energii uzyskanej z kryla.

What they found is that when the whale’s body increases in size,

Odkryli, że w miarę rozrostu ciała

the energy that body demands rises faster

zapotrzebowanie na energię przekracza

than the extra energy they get from their food.

dodatkową energię z pożywienia.

Feeding whales needs 15 times the energy required to remain still

Żerowanie pochłania 15 razy więcej energii niż odpoczynek,

and 5 times more energy than used when swimming.

a 5 razy więcej niż pływanie.

Calculations show that the largest a lunge feeder can grow is 33 meters,

Jedząc w ten sposób

osobniki mogą urosnąć do 33 metrów.

pretty much blue whale size.

Takie są ich rozmiary.

Turns out blue whales have a lot to thank krill for:

Czyli płetwale mają za co dziękować krylowi.

neat, evolutionary adaptations that would not have been possible

Efektywne przystosowania ewolucyjne

nie wykształciłyby się, gdyby kryl nie był tak mały.

if krill were not so small.

It’s incredible that these tiny creatures have allowed blue whales

To niesamowite, że te małe żyjątka

pozwoliły płetwalom przekroczyć granice

to really push the limits of size on our planet.

przeciętnego rozmiaru na naszej planecie.

Makes you wonder if that old adage, “you are what you eat,”

Nie zastanawia was, czy stara maksyma:

"Jesteś tym, co jesz"

really does apply in blue whale world.

faktycznie pasuje do świata płetwali błękitnych?