Why is ketchup so hard to pour? - George Zaidan

Waarom is het zo moeilijk om ketchup te schenken? - George Zaidan

Vertaald door: F Laffeber Nagekeken door: Christel Foncke

French fries are delicious.

Frietjes zijn heerlijk.

French fries with ketchup are a little slice of heaven.

Frietjes met ketchup zijn hemels.

The problem is it's basically impossible

Het probleem is dat het bijna onmogelijk is

to pour the exactly right amount.

om precies de juiste hoeveelheid te schenken.

We're so used to pouring ketchup that we don't realize

We schenken zo veel ketchup, dat we niet beseffen

how weird its behavior is.

hoe vreemd het zich gedraagt.

Imagine a ketchup bottle filled with a straight up solid like steel.

Stel je een ketchupfles voor die gevuld is met staal.

No amount of shaking would ever get the steel out.

Hoe hard je ook schudt, het staal zal er niet uitkomen.

Now imagine that same bottle full of a liquid like water.

Stel je nu diezelfde fles voor gevuld met water.

That would pour like a dream.

Dat zou er eenvoudig uit komen stromen.

Ketchup, though, can't seem to make up its mind.

Ketchup kan maar niet beslissen.

Is it is a solid? Or a liquid?

Is het een vaste stof? Of is het een vloeistof?

The answer is, it depends.

Het antwoord is: het hangt er van af.

The world's most common fluids like water, oils and alcohols

Gewone vloeistoffen als water, olie en alcohol

respond to force linearly.

reageren lineair op kracht.

If you push on them twice as hard, they move twice as fast.

Als je twee keer zo hard drukt, bewegen ze twee keer zo snel.

Sir Isaac Newton, of apple fame, first proposed this relationship,

Isaac Newton, van de appel, bedacht deze relatie,

and so those fluids are called Newtonian fluids.

dus noemt men dit Newtonse vloeistoffen.

Ketchup, though, is part of a merry band of linear rule breakers

Maar ketchup hoort bij een clubje dat zich niet aan deze regels houdt:

called Non-Newtonian fluids.

niet-Newtonse vloeistoffen.

Mayonnaise, toothpaste, blood, paint, peanut butter

Mayonaise, tandpasta. bloed, verf, pindakaas

and lots of other fluids respond to force non-linearly.

en nog veel meer vloeistoffen reageren niet lineair op kracht.

That is, their apparent thickness changes

Dat houdt in dat hun oppervlakkige dichtheid verandert

depending on how hard you push, or how long, or how fast.

naarmate hoe hard, lang of snel je duwt.

And ketchup is actually Non-Newtonian in two different ways.

Ketchup is eigenlijk niet-Newtons op twee verschillende manieren.

Way number one: the harder you push, the thinner ketchup seems to get.

Ten eerste: hoe harder je duwt, hoe dunner het lijkt te worden.

Below a certain pushing force,

Onder een zekere drukkracht

ketchup basically behaves like a solid.

gedraagt ketchup zich als een vaste stof.

But once you pass that breaking point,

Maar zodra je dat breekpunt voorbij bent,

it switches gears and becomes a thousand times thinner than it was before.

wordt het opeens duizend keer dunner dan het was.

Sound familiar right?

Komt het je bekend voor?

Way number two: if you push with a force below the threshold force

Ten tweede: wanneer je drukt met een kracht onder de drempelkracht

eventually, the ketchup will start to flow.

zal de ketchup uiteindelijk beginnen te stromen.

In this case, time, not force, is the key to releasing ketchup

Tijd, niet kracht, is in dit geval de sleutel

om de ketchup te bevrijden.

from its glassy prison.

Alright, so, why does ketchup act all weird?

Dus, waarom doet ketchup zo vreemd?

Well, it's made from tomatoes, pulverized, smashed, thrashed,

Nou, het is gemaakt van tomaten die zijn verpulverd, platgewalst

utterly destroyed tomatoes.

en compleet vernietigd.

See these tiny particles?

Zie je al die kleine deeltjes?

This is what remains of tomatoes cells

Dat is wat overblijft van tomatencellen

after they go through the ketchup treatment.

nadat er ketchup van is gemaakt.

And the liquid around those particles?

En de vloeistof rond die kleine deeltjes?

That's mostly water and some vinegar, sugar, and spices.

Dat is voornamelijk water, met wat azijn, suiker en kruiden.

When ketchup is just sitting around,

Als ketchup gewoon staat,

the tomato particles are evenly and randomly distributed.

zijn de tomaatdeeltjes gelijk en willekeurig verdeeld.

Now, let's say you apply a weak force very quickly.

Stel dat je nu snel een lichte kracht aanbrengt.

The particles bump into each other,

De deeltjes botsen tegen elkaar,

but can't get out of each other's way,

maar kunnen niet uit elkaars weg.

so the ketchup doesn't flow.

Dus de ketchup stroomt niet.

Now, let's say you apply a strong force very quickly.

Stel dat je nu snel een sterke kracht aanbrengt.

That extra force is enough to squish the tomato particles,

Die extra kracht is voldoende om de tomaatdeeltjes te pletten.

so maybe instead of little spheres,

Dus in plaats van kleine bolletjes,

they get smushed into little ellipses, and boom!

worden ze platgeslagen in kleine ellipsen en boem!

Now you have enough space for one group of particles

Nu heb je genoeg ruimte om een groepje deeltjes

to get passed others and the ketchup flows.

langs elkaar te laten en de ketchup vloeit.

Now let's say you apply a very weak force but for a very long time.

Stel dat je nu een lichte kracht aanbrengt, maar dat lang doet.

Turns out, we're not exactly sure what happens in this scenario.

Het blijkt dat we niet zeker weten wat er dan gebeurt.

One possibility is that the tomato particles near the walls of the container

Eén mogelijkheid is dat de tomaatdeeltjes aan de randen

slowly get bumped towards the middle,

langzaam naar het midden botsen,

leaving the soup they were dissolved in,

waardoor de soep waarin ze opgelost zijn,

which remember is basically water,

wat eigenlijk water is,

near the edges.

naar de randen loopt.

That water serves as a lubricant betwen the glass bottle

Dat water werkt als smeermiddel tussen de glazen fles

and the center plug of ketchup,

en de klodder ketchup in het midden,

and so the ketchup flows.

waardoor de ketchup vloeit.

Another possibility is that the particles slowly rearrange themselves

Een andere mogelijkheid is dat de deeltjes zich langzaam herschikken

into lots of small groups, which then flow past each other.

in kleine groepjes, die dan langs elkaar stromen.

Scientists who study fluid flows are still actively researching

Wetenschappers die vloeistoffen bestuderen zijn nog steeds bezig

how ketchup and its merry friends work.

uit te zoeken hoe ketchup en zijn vriendjes werken.

Ketchup basically gets thinner the harder you push,

Ketchup wordt eigenlijk dunner naarmate je harder drukt,

but other substances, like oobleck or some natural peanut butters,

maar substanties als oobleck of natuurlijke pindakaas

actually get thicker the harder you push.

worden juist dikker naarmate je harder drukt.

Others can climb up rotating rods,

Andere kunnen langs roterende stangen omhoog klimmen,

or continue to pour themselves out of a beeker,

of schenken zichzelf uit een bekerglas

once you get them started.

als je ze een zetje geeft.

From a physics perspective, though,

Vanuit natuurkundig oogpunt

ketchup is one of the more complicated mixtures out there.

is ketchup één van de meer complexe mengsels.

And as if that weren't enough, the balance of ingredients

Alsof dat nog niet genoeg is, de balans van ingrediënten

and the presence of natural thickeners like xanthan gum,

en verdikkingsmiddelen als Xanthaangom,

which is also found in many fruit drinks and milkshakes,

dat ook in veel fruitdrankjes en milkshakes zit,

can mean that two different ketchups

kan betekenen dat twee soorten ketchup

can behave completely differently.

zich totaal anders kunnen gedragen.

But most will show two telltale properties:

Maar de meeste zullen twee duidelijke eigenschappen hebben:

sudden thinning at a threshold force,

plotselinge verdunning bij drempelkracht

and more gradual thinning after a small force

en een meer geleidelijke verdunning als lichte kracht

is applied for a long time.

gedurende een lange tijd wordt aangebracht.

And that means you could get ketchup out of the bottle in two ways:

Dat betekent dat je op twee manieren ketchup uit een fles kan halen:

either give it a series of long, slow languid shakes

ofwel een paar keer stevig en langzaam schudden,

making sure you don't ever stop applying force,

terwijl je er voor zorgt dat je steeds kracht blijft geven.

or you could hit the bottle once very, very hard.

Ofwel geef je de fles één harde tik.

What the real pros do is keep the lid on,

Echte profs laten de dop erop,

give the bottle a few short, sharp shakes

schudden dan de fles een paar keer kort en hard

to wake up all those tomato particles,

om de tomaatdeeltjes los te maken,

and then take the lid off

en halen daarna pas de dop eraf

and do a nice controlled pour onto their heavenly fries.

en schenken dan mooi gecontroleerd over die hemelse frietjes.