Why is ketchup so hard to pour? - George Zaidan

ทำไมซอสมะเขือเทศถึงเทยากนัก - จอร์ช ไซน์เดน (George Zaidan)

Translator: Kelwalin Dhanasarnsombut Reviewer: Unnawut Leepaisalsuwanna

French fries are delicious.

เฟรนซ์ฟรายแสนอร่อย

French fries with ketchup are a little slice of heaven.

เฟรนซ์ฟรายกับซอสมะเขือเทศกินคู่กันยิ่งอร่อยเหาะ

The problem is it's basically impossible

ปัญหาอยู่ที่ว่า มันเป็นไปไม่ได้เลย

to pour the exactly right amount.

ที่จะเทซอสมะเขือเทศให้ได้ปริมาณที่ต้องการ

We're so used to pouring ketchup that we don't realize

เราคุ้นเคยกับการเทซอสมะเขือเทศซะจนไม่ได้คิด

how weird its behavior is.

ว่ามันทำตัวประหลาดขนาดไหน

Imagine a ketchup bottle filled with a straight up solid like steel.

ลองคิดถึงขวดซอสมะเขือเทศที่ถูกบรรจุด้วยของแข็ง อย่างเช่นเหล็กกล้า

No amount of shaking would ever get the steel out.

ไม่ว่าจะเขย่าอย่างไรเหล็กก็ไม่หล่นออกมา

Now imagine that same bottle full of a liquid like water.

ทีนี้ลองคิดถึงขวดอันเดียวกัน ที่บรรจุของเหลวแบบน้ำอยู่เต็ม

That would pour like a dream.

มันคงไหลออกมาอย่างง่ายดาย

Ketchup, though, can't seem to make up its mind.

แต่ทว่า ซอสมะเขือเทศ เหมือนจะไม่สามารถตัดสินใจได้

Is it is a solid? Or a liquid?

ว่ามันจะเป็นของแข็งหรือของเหลวกันแน่

The answer is, it depends.

คำตอบคือ มันก็แล้วแต่

The world's most common fluids like water, oils and alcohols

ของเหลวที่พบได้มากที่สุดอย่างน้ำ น้ำมัน หรือแอลกอฮอล์

respond to force linearly.

ตอบสนองต่อแรงในเชิงเส้น

If you push on them twice as hard, they move twice as fast.

ถ้าคุณผลักมันแรงเป็นสองเท่า พวกมันก็เคลื่อนที่เร็วขึ้นสองเท่า

Sir Isaac Newton, of apple fame, first proposed this relationship,

เซอร์ ไอแซค นิวตัน ที่โด่งดังจากลูกแอปเปิ้ล เป็นคนแรกที่เสนอความสัมพันธ์นี้

and so those fluids are called Newtonian fluids.

และของเหลวเหล่านั้นก็ได้ชื่อว่า ของเหลวแบบนิวตัน (Newtonian fluids)

Ketchup, though, is part of a merry band of linear rule breakers

อย่างไรก็ดี ซอสมะเขือเทศ เป็นเจ้าตัวแหกกฎ

called Non-Newtonian fluids.

ที่เรียกว่า ของเหลวนอกแบบของนิวตัน (Non-Newtonian fluids)

Mayonnaise, toothpaste, blood, paint, peanut butter

มายองเนส ยาสีฟัน เลือด สีทาบ้าน เนยถั่ว

and lots of other fluids respond to force non-linearly.

และของเหลวอื่นๆ ไม่ตอบสนองต่อแรงแบบเส้นตรง

That is, their apparent thickness changes

ซึ่งนั่นทำให้ความเข้มข้นที่สังเกตได้ของมัน

depending on how hard you push, or how long, or how fast.

เปลี่ยนไปตามความแรง หรือระยะเวลา หรือความเร็วที่ผลัก

And ketchup is actually Non-Newtonian in two different ways.

และซอสมะเขือเทศก็เป็นของเหลวนอกแบบของนิวตัน

Way number one: the harder you push, the thinner ketchup seems to get.

อย่างแรก: ยิ่งคุณผลักมันแรงเท่าไร มันยิ่งใสขึ้นมากเท่านั้น

Below a certain pushing force,

ภายใต้แรงผลักระดับหนึ่ง

ketchup basically behaves like a solid.

ซอสมะเขือเทศจะมีพฤติกรรมเหมือนของแข็ง

But once you pass that breaking point,

แต่เมื่อคุณผ่านจุดวิกฤตินั้นไปแล้ว

it switches gears and becomes a thousand times thinner than it was before.

มันจะเปลี่ยนเกียร์และใสกว่าเดิมเป็นพันเท่า

Sound familiar right?

ฟังดูคุ้นๆ ใช่ไหม

Way number two: if you push with a force below the threshold force

อย่างที่สอง: ถ้าคุณผลักมันด้วยแรง ที่ต่ำกว่าแรง ณ จุดวิกฤติ

eventually, the ketchup will start to flow.

ที่สุดแล้ว ซอสมะเขือเทศจะเริ่มไหล

In this case, time, not force, is the key to releasing ketchup

ในกรณีนี้ ไม่ใช่แรง แต่เป็นเวลา ที่เป็นกุญแจสำคัญในการเทซอสมะเขือเทศออกมา

from its glassy prison.

จากคุกแก้วของมัน

Alright, so, why does ketchup act all weird?

เอาล่ะ แล้วทำไมซอสมะเขือเทศทำตัวแปลกแบบนี้

Well, it's made from tomatoes, pulverized, smashed, thrashed,

มันทำมาจากมะเขือเทศ ที่ถูกทุบ โขลก สับ

utterly destroyed tomatoes.

เป็นมะเขือเทศที่ถูกยำซะไม่มีชิ้นดี

See these tiny particles?

เห็นอนุภาคเล็กๆ พวกนี้ไหม

This is what remains of tomatoes cells

นี่คือส่วนที่เหลืออยู่ของเซลล์มะเขือเทศ

after they go through the ketchup treatment.

หลังจากที่พวกมันผ่านกระบวนการทำซอสมะเขือเทศ

And the liquid around those particles?

และของเหลวที่อยู่รอบๆ อนุภาคเหล่านั้น

That's mostly water and some vinegar, sugar, and spices.

ซึ่งส่วนใหญ่เป็นน้ำและน้ำส้มสายชู น้ำตาล และเครื่องเทศ

When ketchup is just sitting around,

เมื่อซอสมะเขือเทศถูกตั้งอยู่เฉยๆ

the tomato particles are evenly and randomly distributed.

อนุภาคของมะเขือเทศกระจายตัวแบบสุ่มทั่วถึงกัน

Now, let's say you apply a weak force very quickly.

ทีนี้ลองใส่แรงอ่อนๆ ลงไปอย่างรวดเร็ว

The particles bump into each other,

อนุภาคจะชนกันและกัน

but can't get out of each other's way,

และไม่สามารถที่จะหลีกทางให้กันและกันได้

so the ketchup doesn't flow.

ดังนั้นซอสมะเขือเทศจึงไม่ไหล

Now, let's say you apply a strong force very quickly.

ทีนี้ลองใส่แรงมากๆ อย่างรวดเร็ว

That extra force is enough to squish the tomato particles,

แรงที่เพิ่มขึ้นมามากพอที่จะบี้อนุภาคมะเขือเทศ

so maybe instead of little spheres,

ดังนั้นแทนที่มันจะเป็นทรงกลมเล็กๆ

they get smushed into little ellipses, and boom!

พวกมันถูกบี้เป็นทรงรีๆ และตู้ม!

Now you have enough space for one group of particles

ทีนี้คุณมีที่ว่างมากพอสำหรับอนุภาคกลุ่มหนึ่ง

to get passed others and the ketchup flows.

ที่จะแซงหน้าอนุภาคอื่นๆ และซอสมะเขือเทศก็จะไหลได้

Now let's say you apply a very weak force but for a very long time.

ทีนี้ถ้าคุณใส่แรงอ่อนๆ เป็นเวลานาน

Turns out, we're not exactly sure what happens in this scenario.

กลายเป็นว่า เราไม่รู้แน่ชัดว่าเกิดอะไรขึ้น ในกรณีนี้

One possibility is that the tomato particles near the walls of the container

เป็นไปได้ว่าอนุภาคมะเขือเทศใกล้ๆ ผนังขวด

slowly get bumped towards the middle,

ถูกชนไปยังตรงกลางอย่างช้าๆ

leaving the soup they were dissolved in,

เคลื่อนออกจากของเหลวที่มันละลายอยู่

which remember is basically water,

ซึ่งส่วนใหญ่แล้วเป็นน้ำ

near the edges.

ใกล้ๆ ขอบ

That water serves as a lubricant betwen the glass bottle

น้ำนั้นทำหน้าที่เป็นตัวหล่อลื่นระหว่างขวดแก้ว

and the center plug of ketchup,

กับใจกลางซอสมะเขือเทศข้นๆ

and so the ketchup flows.

และซอสมะเขือเทศก็ไหลไปได้

Another possibility is that the particles slowly rearrange themselves

อีกอย่างที่น่าจะเป็นไปได้ คือ อนุภาคจะจัดตัวใหม่อย่างช้าๆ

into lots of small groups, which then flow past each other.

เป็นกลุ่มเล็กๆ จำนวนมาก แล้วไหลผ่านซึ่งกันและกัน

Scientists who study fluid flows are still actively researching

นักวิทยาศาสตร์ผู้ศึกษาการไหลของของเหลว ยังคงทำการวิจัยอย่างต่อเนื่อง

how ketchup and its merry friends work.

ว่าซอสมะเขือเทศและเพื่อนผู้ร่าเริงของมัน มีพฤติกรรมอย่างไร

Ketchup basically gets thinner the harder you push,

ซอสมะเขือเทศจะยิ่งใสขึ้นถ้าคุณผลักแรงขึ้น

but other substances, like oobleck or some natural peanut butters,

แต่สารอย่างอูบเล็ค (oobleck) หรือ เนยถั่ว

actually get thicker the harder you push.

จะข้นขึ้นถ้าคุณผลักแรงขึ้น

Others can climb up rotating rods,

สารอื่นๆ สามารถปีนขึ้นไปยังแท่งไม้เกลียวได้

or continue to pour themselves out of a beeker,

หรือไหลออกจากบีกเกอร์ได้เองเรื่อยๆ

once you get them started.

เมื่อคุณเริ่มเทมัน

From a physics perspective, though,

จากมุมมองของฟิสิกส์

ketchup is one of the more complicated mixtures out there.

ซอสมะเขือเทศเป้นหนึ่งในของสารผสมที่ซับซ้อนที่สุด

And as if that weren't enough, the balance of ingredients

และถ้านั่นยังไม่พอ ความสมดุลระหว่างส่วนผสม

and the presence of natural thickeners like xanthan gum,

และความข้นที่ปรากฎตามธรรมชาติอย่าง ยางแซน กัม (xanthan gum)

which is also found in many fruit drinks and milkshakes,

ซึ่งพบได้ในน้ำผลไม้และมิลค์เชคต่างๆ

can mean that two different ketchups

สามารถบอกได้ว่าซอสมะเขือเทศที่ต่างกัน

can behave completely differently.

สามารถที่จะมีพฤติกรรมแตกต่างกันได้อย่างสิ้นเชิง

But most will show two telltale properties:

แต่ส่วนใหญ่จะมีคุณสมบัติร่วมสองประการ

sudden thinning at a threshold force,

คือ จะใสขึ้นในทันที ณ แรงที่จุดวิกฤติ

and more gradual thinning after a small force

และจะใสขึ้นไปเรื่อยๆ เมื่อมีการใส่แรงน้อยๆ

is applied for a long time.

เข้าไปเป็นเวลานานๆ

And that means you could get ketchup out of the bottle in two ways:

และนั่นหมายความว่า คุณสามารถเอาซอสมะเขือเทศ ออกจากขวดได้สองวิธี

either give it a series of long, slow languid shakes

เขย่ามันเป็นช่วงๆ ช้าๆ

making sure you don't ever stop applying force,

เอาให้มั่นใจว่าคุณไม่ได้หยุดให้แรงกับมัน

or you could hit the bottle once very, very hard.

หรือไม่ คุณก็อาจจะเคาะขวดแรงมากๆ

What the real pros do is keep the lid on,

ที่พวกมืออาชีพทำกันคือปิดฝาไว้

give the bottle a few short, sharp shakes

เขย่าขวดกระชากสั้นๆ แรงๆ ครั้งสองครั้ง

to wake up all those tomato particles,

เพื่อที่จะปลุกอนุภาคมะเขือเทศให้ตื่น

and then take the lid off

และจากนั้นเปิดฝา

and do a nice controlled pour onto their heavenly fries.

และทำการเทอย่างระมัดระวังไปบนมันฝรั่งทอด