Would you sacrifice one person to save five? - Eleanor Nelsen

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Kanhaiya Verma

Imagine you're watching a runaway trolley barreling down the tracks

ရှောင်မရတဲ့ အလုပ်သမား ငါးယောက်ဆီ တည့်တည့် ရောက်တဲ့ လမ်းကြောင်းမှာ လှိမ့်ဆင်းလာနေတဲ့

straight towards five workers who can't escape.

တွန်းလှည်းတစ်စီးကို ကြည့်နေတယ်လို့ မြင်ယောင်ကြည့်ပါ။

You happen to be standing next to a switch

ဖြစ်ချင်တော့ သင်ဟာ တွန်းလှည်းကို ဒုတိယ

that will divert the trolley onto a second track.

လမ်းကြောင်းဆီ လမ်းလွဲသွားစေမယ့် ခလုတ်ဘေးမှာ ရပ်နေတယ်။

Here's the problem.

ပြဿနာက ဒီမှာပါ။

That track has a worker on it, too, but just one.

ဒီလမ်းကြောင်းမှာ အလုပ်သမား တစ်ယောက် လည်းရှိပေမဲ့၊ တစ်ယောက်တည်းပါ။

What do you do?

သင် ဘာလုပ်မလဲ။

Do you sacrifice one person to save five?

လူ ငါးယောက်ကို ကယ်တင်ဖို့ လူတစ်ယောက်ကို စတေးမလား။

This is the trolley problem,

ဒါက ၁၉၆၇ ခုနှစ်မှာ အတွေးအခေါ်ပညာရှင်

a version of an ethical dilemma that philosopher Philippa Foot devised in 1967.

Philippa Foot က ကြံဆတဲ့ ကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ အကျပ်ရိုက်မှုရဲ့ ပုံစံ၊ တွန်းလှည်းပြဿနာပါ။

It's popular because it forces us to think about how to choose

လူကြိုက်များတာက ရွေးချယ်မှုကောင်းတွေ မရှိတဲ့အခါ

when there are no good choices.

ရွေးချယ်ပုံကို စဉ်းစားဖို့ တွန်းအားပေးတာကြောင့်ပါ။

လူတွေက အကောင်းဆုံးရလဒ်ပါတဲ့ လုပ်ဆောင်မှုကို ရွေးလား၊

Do we pick the action with the best outcome

or stick to a moral code that prohibits causing someone's death?

တစ်ယောက်ယောက် သေဆုံးစေတာကို တားမြစ်တဲ့ ကိုယ်ကျင့်ဆိုင်ရာ ကျင့်ဝတ်ကို ရပ်တည်လား။

In one survey, about 90% of respondents said that it's okay to flip the switch,

စစ်တမ်းတစ်ခုမှာ ဖြေဆိုသူ ၉၀%ခန့်က ငါးယောက် ကို ကယ်ဖို့ အလုပ်သမားတစ်ယောက် သေဆုံးစေတဲ့၊

letting one worker die to save five,

ခလုတ်ကို လှည့်လိုက်တာက ကောင်းတယ်လို့ ဖြေပြီး၊

and other studies, including a virtual reality simulation of the dilemma,

အကျပ်အတည်းရဲ့ အဖြစ်မှန် တုပမှုတစ်ခု အပါအဝင်၊ အခြားလေ့လာမှုတွေက

have found similar results.

အလားတူ ရလဒ်တွေကို တွေ့ရှိခဲ့တယ်။

These judgments are consistent with the philosophical principle of utilitarianism

ဒီဆုံးဖြတ်ချက်တွေက ကိုယ်ကျင့်အရ မှန်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်က လူအများဆုံးအတွက်

which argues that the morally correct decision

ကောင်းကျိုး အများဆုံးဖြစ်စေတယ်လို့ စောဒကတက်တဲ့

is the one that maximizes well-being for the greatest number of people.

လက်တွေ့အသုံးကျမှုဝါဒရဲ့ မူဝါဒနဲ့ ကိုက်ညီတယ်။

The five lives outweigh one,

ဒီရလဒ်ကိုရရှိတာက တစ်ယောက်ယောက်ကို

even if achieving that outcome requires condemning someone to death.

သေဒဏ်ချမှတ်ဖို့ လိုအပ်တာတောင်၊ အသက် ငါးချောင်းက တစ်ချောင်းထက် အလေးသာတယ်။

But people don't always take the utilitarian view,

ဒါပေမဲ့ လူတွေက တွန်းလှည်း ပြဿနာကို နည်းနည်း ပြောင်းလိုက်တာနဲ့

which we can see by changing the trolley problem a bit.

မြင်နိုင်တဲ့ လက်တွေ့အသုံကျမှု အမြင်ကို အမြဲ လက်မခံကြဘူး၊

This time, you're standing on a bridge over the track

ဒီတစ်ကြိမ်မှာတော့ သင်က လွတ်လာတဲ့ တွန်းလှည်း ချဉ်းကပ်လာစဉ်မှာ

as the runaway trolley approaches.

လမ်းကြောင်းပေါ်က တံတားပေါ်မှာ ရပ်နေတာပါ။

Now there's no second track,

အခု ဒုတိယ လမ်းကြောင်းမရှိပေမဲ့၊

but there is a very large man on the bridge next to you.

သင့်ဘေးက တံတားပေါ်မှာ ဧရာမ လူကြီးတစ်ယောက် ရှိတယ်။

If you push him over, his body will stop the trolley,

သင် သူ့ကို တွန်းလိုက်ရင်၊ သူ့ခန္ဓာကိုယ်က တွန်းလှည်းကို တားဆီးပြီး

saving the five workers,

လုပ်သား ငါးယောက်ကို ကယ်တင်မယ်။

but he'll die.

ဒါပေမဲ့ သူ သေမယ်။

To utilitarians, the decision is exactly the same,

လက်တွေ့သမားတွေအတွက်တော့ ဆုံးဖြတ်ချက်က အတိအကျ တူညီပြီး

lose one life to save five.

ငါးယောက်ကို ကယ်တင်ဖို့ အသက်တစ်ချောင်း ဆုံးၡုံးတာပါ။

But in this case, only about 10% of people

ဒါပေမဲ့ ဒီအဖြစ်မှာ၊ လူ ၁၀% လောက်ကပဲ

say that it's OK to throw the man onto the tracks.

ဒီလူကို လမ်းကြောင်းပေါ်ကို ပစ်ချတာက ကောင်းတယ်လို့ ပြောကြတယ်။

Our instincts tell us that deliberately causing someone's death

လူတွေရဲ့ ပင်ကိုအသိစိတ်တွေက တစ်စုံတစ်ယောက်ကို တမင်တကာ သေစေတာက

is different than allowing them to die as collateral damage.

မတော်တဆ ထိခိုက်မှုတစ်ခုအဖြစ် သူတို့ကို သေဆုံးစေတာနဲ့ မတူတာကို ပြောတာပါ။

It just feels wrong for reasons that are hard to explain.

ရှင်းပြဖို့ခက်တဲ့ အကြောင်းရင်းတွေကြောင့် မှားတယ်လို့ ခံစားရတယ်။

This intersection between ethics and psychology

ကျင့်ဝတ်နဲ့ စိတ်ပညာကြား ဆုံရပ်က

is what's so interesting about the trolley problem.

တွန်းလှည်းပြဿနာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အတော် စိတ်ဝင်စားစရာပါ။

The dilemma in its many variations reveal that what we think is right or wrong

ဒါရဲ့ မူကွဲတွေထဲက အကျပ်ရိုက်မှုက မှန်တယ်၊ မှားတယ်လို့ ယူဆတာတွေက

depends on factors other than a logical weighing of the pros and cons.

အကျိုး၊ အပြစ် ဆီလျော်စွာ ချိန်ဆတာထက် အခြား အကြောင်းခံတွေအပေါ် မူတည်တာကို ဖော်ပြတယ်။

For example, men are more likely than women

ဥပမာ၊ ဒီလူကို တံတားပေါ်ကို တွန်းချဖို့

to say it's okay to push the man over the bridge.

အမျိုးသမီးတွေထက်၊ အမျိုးသားတွေက ပိုပြောနိုင်ခြေရှိတယ်။

So are people who watch a comedy clip before doing the thought experiment.

အတွေးအခေါ် စမ်းသပ်မှု မလုပ်ခင် ဟာသ ဗီဒီယိုကို ကြည့်ရှုသူတွေလည်း အလားတူပါပဲ။

And in one virtual reality study,

အသွင်တု လေ့လာမှုတစ်ခုမှာ

people were more willing to sacrifice men than women.

လူတွေက အမျိုးသမီးတွေထက် အမျိုးသားတွေကို စတေးဖို့ ပိုလိုလားကြတယ်။

Researchers have studied the brain activity

သုတေသီတွေက ဖြစ်ရိုးဖြစ်စဉ်နဲ့ တံတား မူကွဲတွေကနေ

of people thinking through the classic and bridge versions.

စဉ်းစားနေသူတွေရဲ့ ဦးနှောက် လုပ်ဆောင်မှုကို လေ့လာခဲ့ကြတယ်။

Both scenarios activate areas of the brain involved in conscious decision-making

ဖြစ်ရပ် နှစ်ခုစလုံးက သတိရှိတဲ့ ဆုံးဖြတ် ချက်နဲ့ ခံစားမှုပိုင်း တုံ့ပြန်မှုတွေမှာ

and emotional responses.

ပါဝင်တဲ့ ဦးနှောက်ရဲ့ နယ်ပယ်တွေကို လှုံ့ဆော်ပေးတယ်။

But in the bridge version, the emotional response is much stronger.

ဒါပေမဲ့ တံတား မူကွဲမှာ ခံစားမှုပိုင်း တုံ့ပြန်မှုက ပိုပြင်းထန်တယ်။

So is activity in an area of the brain

အတွင်း ပဋိပက္ခ လုပ်ဆောင်တာနဲ့ ဆက်နွှယ်နေတဲ့

associated with processing internal conflict.

ဦးနှောက် ဒေသတစ်ခုအတွင်းက လုပ်ဆောင်မှုက အလားတူပါ။

Why the difference?

ဘာကြောင့် ကွာခြားတာလဲ။

One explanation is that pushing someone to their death feels more personal,

ရှင်းပြချက်တစ်ခုက ပိုပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆန်တဲ့၊ တစ်ယောက်ယောက်ကို သေဖို့ တွန်းအားပေးတာ၊

activating an emotional aversion to killing another person,

တခြားသူကို သတ်ဖို့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ မုန်းတီးမှုကို လှုံ့ဆော်တာဆိုပေမဲ့

but we feel conflicted because we know it's still the logical choice.

ဒါဟာ ယုတ္တိရှိတဲ့ ရွေးချယ်မှု ဖြစ်နေသေးတာ သိတဲ့အတွက် ပဋိပက္ခဖြစ်နေတယ်လို့ခံစားရတာပါ။

"Trolleyology" has been criticized by some philosophers and psychologists.

“တွန်းလှည်းပြဿနာ” ကို အတွေးအခေါ်ပညာရှင် တချို့နဲ့ စိတ်ပညာရှင်အချို့က ဝေဖန်ခဲ့တယ်။

They argue that it doesn't reveal anything because its premise is so unrealistic

ဒီအဆိုက လေ့လာမှုမှာ ပါဝင်သူတွေ အလေးအနက် မထားလောက်အောင် လက်တွေ့မကျလွန်းတာကြောင့်

that study participants don't take it seriously.

ဒါက ဘာကိုမှ ဖော်မပြဘူးလို့ သူတို့က စောဒကတက်ကြတယ်။

But new technology is making this kind of ethical analysis

ဒါပေမဲ့ နည်းပညာအသစ်က ဒီကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုမျိုးကို

more important than ever.

အရင်ကထက် ပိုအရေးပါအောင် ဖန်တီးနေတယ်။

For example, driver-less cars may have to handle choices

ဥပမာ၊ မောင်းသူမဲ့ကားတွေဟာ ပိုကြီးမားတဲ့ မတော်တဆမှုကို တားဆီဖို့

like causing a small accident to prevent a larger one.

သေးငယ်တာတစ်ခု ဖြစ်စေတာလို ရွေးချယ်မှုတွေကို ကိုင်တွယ်ရလောက်တယ်။

တစ်ချိန်တည်းမှာ၊ အစိုးရတွေက တန်ဖိုးမြင့် ပစ်မှတ်တစ်ခုကို တိုက်ခိုက်ဖို့

Meanwhile, governments are researching autonomous military drones

that could wind up making decisions of whether they'll risk civilian casualties

အရပ်သား ထိခိုက်မှု အန္တရာယ်တွေ ရှိမလားဆိုတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ချနိုင်တဲ့

to attack a high-value target.

စစ်ရေး ဒရုန်းတွေကို သုတေသနလုပ်နေကြတယ်။

If we want these actions to be ethical,

ဒီလုပ်ရပ်တွေကို ကျင့်ဝတ်ညီစေချင်ရင်၊

we have to decide in advance how to value human life

လူ့အသက်ကို တန်ဖိုးထားပြီး အများကောင်းကျိုးကို ချင့်ချိန်ပုံကို

and judge the greater good.

ကြိုတင်ဆုံးဖြတ်ရမှာပါ။

So researchers who study autonomous systems

ဒါကြောင့် သီးခြား စနစ်တွေကို လေ့လာတဲ့ သုတေသီတွေဟာ

are collaborating with philosophers

စက်တွေထဲက ပရိုဂရမ် ကျင့်ဝတ်တွေရဲ့

to address the complex problem of programming ethics into machines,

ရှုပ်ထွေးတဲ့ ပြဿနာကို ဖြေရှင်းဖို့ အတွေး အခေါ်ပညာရှင်တွေနဲ့ ပူးပေါင်းနေကြတယ်၊

which goes to show that even hypothetical dilemmas

ဒါက စိတ်ကူးသက်သက်သာရှိတဲ့ အကျပ်အတည်းတွေတောင်

can wind up on a collision course with the real world.

လက်တွေ့ ကမ္ဘာနဲ့ တိုက်မိနိုင်တဲ့ လမ်းကြောင်းမှာ ကျရောက်နိုင်တာကို ပြဖို့ပါ။