Can you spot the problem with these headlines? (Level 1) - Jeff Leek & Lucy McGowan

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

"New drug may cure cancer."

“ဆေးအသစ်က ကင်ဆာကို ကုသနိုင်တယ်။”

"Aspirin may reduce risk of heart attacks."

“အက်စပရင်က နှလုံးဖောက်ပြန်မှု ဘေးကို လျှော့ချနိုင်တယ်။”

"Eating breakfast can help you lose weight."

“မနက်စာ စားတာက ကိုယ်အလေးချိန်ကျဖို့ ကူညီနိုငိတယ်။”

Health headlines like these flood the news,

သတင်းကို ဖုံးလွှမ်းတဲ့ ဒီလို ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ

often contradicting each other.

ခေါင်းစီးတွေက မကြာခဏ ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်နေတတ်တယ်။

So how can you figure out what’s a genuine health concern

ဒီတော့ ကျန်းမာရေး စိုးရိမ်စရာ အစစ် (သို့) အလားအလာရှိတဲ့

or a truly promising remedy,

ကုထုံးက ဘာဆိုတာကို ဘယ်လိုရှာဖွေနိုင်သလဲ၊

and what’s less conclusive?

ခိုင်လုံမှုနည်းတာက ဘာလဲ။

ဆေးပညာမှာ

In medicine,

there’s often a disconnect between news headlines

သတင်းခေါင်းစီးတွေနဲ့ ၎င်းတို့က ဖော်ပြတဲ့ သိပ္ပံသုတေသနကြားမှာ

and the scientific research they cover.

အဆက်အစပ်ပြတ်တောက်နေလေ့ရှိတာက

That’s because a headline is designed to catch attention—

ခေါင်းစီးတစ်ခုဟာ အာရုံစိုက်စေဖို့ ပုံစံထုတ်ထားတာကြောင့်ပါ။

it’s most effective when it makes a big claim.

ဒါက ကြီးမားတဲ့ အဆိုတစ်ခု လုပ်တဲ့အခါ အထိရောက်ဆုံးပါ။

By contrast,

ဆန့်ကျင်ဘက်အနေနဲ့

many scientific studies produce meaningful results

ကျဉ်းမြောင်းပြီး တိကျတဲ့ မေးခွန်းတစ်ခုကို အာရုံစိုက်တဲ့အခါ

when they focus on a narrow, specific question.

သိပ္ပံနည်းကျ လေ့လာမှုများစွာက အဓိပ္ပါယ်ရှိတဲ့ ရလဒ်တွေကို ထုတ်ပေးပါတယ်။

The best way to bridge this gap

ဒီကွာဟချက်ကို ပေါင်းကူးဖို့

is to look at the original research behind a headline.

အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းက ခေါင်းစီး နောက်ကွယ်က မူရင်းသုတေသနကို ကြည့်ဖို့ပါ။

We’ve come up with a simplified research scenario

ကျွမ်းကျင်မှုတွေေကို စမ်းသပ်ဖို့ ဒီခေါင်းစီးသုံးခုထဲက

for each of these three headlines to test your skills.

တစ်ခုစီအတွက် ရိုးရှင်းတဲ့ သုတေသန ဖြစ်နိုင်ခြေ တစ်ခုကို ဖန်တီးထားပါတယ်။

Keep watching for the explanation of the first study;

ပထမ လေ့လာမှုရဲ့ ရှင်းလင်းချက်ကို ဆက်ကြည့်နေပါ။

then pause at the headline to figure out the flaw.

ဒီနောက် အားနည်းချက်ကို အဖြေရှာဖို့ ခေါင်းစီးမှာ ခဏရပ်ပါ။

Assume all the information you need to spot the flaw is included.

ချို့ယွင်းချက်ပါ၀င်တာကို ရှာဖို့ လိုအပ်တဲ့ အချက်အလက် အားလုံးကို တာဝန်ယူပါ။

Let’s start with this hypothetical scenario:

ဒီယူဆချက် ဖြစ်နိုင်ခြေနဲ့ စလိုက်ရအောင်။

a study using mice to test a new cancer drug.

ကင်ဆာဆေးသစ်ကို စမ်းသပ်ဖို့ ကြွက်တွေကို အသုံးပြုတဲ့ လေ့လာမှုတစ်ခုပါ။

The study includes two groups of mice,

လေ့လာမှုမှာ ကြွက်အုပ်စုနှစ်စု ပါဝင်ပြီး

one treated with the drug, the other with a placebo.

တစ်စုကို ဆေးဝါးနဲ့ ကုပြီး နောက်တစ်စုကို ဆေးတုနဲ့ ကုတယ်။

At the end of the trial,

စမ်းသပ်မှုအဆုံးမှာ

the mice that receive the drug are cured,

ဆေး လက်ခံရရှိတဲ့ကြွက်တွေက ပျောက်ကင်းသွားပေမဲ့

while those that received the placebo are not.

ဆေးတုကို လက်ခံရရှိတာတွေ မပါဘူး။

Can you spot the problem with this headline:

ဒီခေါင်းစီးနဲ့ ပြဿနာကို တွေ့ရှိနိုင်လား။

"Study shows new drug could cure cancer"

" ဆေးအသစ်က ကင်ဆာကို ကုသနိုင်တာကို လေ့လာမှုက ပြသတယ်။”

Since the subjects of the study were mice,

လေ့လာမှုရဲ့အစမ်းသပ်ခံတွေက ကြွက်တွေဖြစ်တာကြောင့်

we can’t draw conclusions about human disease based on this research.

ဒီသုတေသနကို အခြေခံကာ လူသားရောဂါကို ကောက်ချက်မဆွဲနိုင်ဘူး။

In real life, early research on new drugs and therapies is not conducted on humans.

လက်တွေ့မှာ ဆေးဝါးနဲ့ ကုထုံးသစ်ဆိုင်ရာ အစောပိုင်းသုတေသနက လူသားတွေမှာ မလုပ်ဘူး။

အစောပိုင်းရလဒ်တွေက အလားအလာကောင်းရင်

If the early results are promising,

clinical trials follow to determine if they hold up in humans.

ဒါတွေက လူတွေမှာ ထောက်ပံ့လား ဆုံးဖြတ်ဖို့ လက်တွေ့စမ်းသပ်မှုတွေအတိုင်း လုပ်ဆောင်တယ်။

Now that you’ve warmed up,

အခု သင် နွှေးပြီးသွားပါပြီ။

let’s try a trickier example:

ပိုခက်ခဲတဲ့ ဥပမာကို စမ်းကြည့်ရအောင်။

a study about the impact of aspirin on heart attack risk.

အက်စပရင်ရဲ့ နှလုံးဖောက်ပြန်နိုင်ခြေအပေါ် သက်ရောက်မှုအကြောင်း လေ့လာချက်ပါ။

The study randomly divides a pool of men into two groups.

လေ့လာမှုက အမျိုးသားတွေကို အုပ်စု နှစ်စုအဖြစ် ကျပန်းခွဲထားတယ်။

The members of one group take aspirin daily,

တစ်ဖွဲ့ရဲ့အဖွဲ့ဝင်တွေက အက်စပရင်ကို နေ့စဉ်သောက်ပြီး

while the others take a daily placebo.

ကျန်အုပ်စုက လူတွေက နေ့စဉ် ဆေးတုကို သောက်ကြတယ်။

By the end of the trial,

စမ်းသပ်မှုအပြီးမှာ

the control group suffered significantly more heart attacks

ထိန်းချုပ် အဖွဲ့ဟာ အက်စပရင်သောက်တဲ့ အုပ်စုထက် နှလုံးဖောက်ပြန်မှုတွေ

than the group that took aspirin.

သိသိသာသာ ခံစားခဲ့ရတယ်။

Based on this situation, what’s wrong with the headline:

ဒီအခြေအနေကို အခြေခံတဲ့ “အက်စပရင်က နှလုံးဖောက်ပြန်မှုဘေးကို

"Aspirin may reduce risk of heart attacks"

လျှော့ချနိုင်တယ်” ဆိုတဲ့ခေါင်းစီးက မှားယွင်းနေတယ်။

In this case, the study shows evidence that aspirin reduces heart attacks in men,

ဒီအဖြစ်မှာ ပါဝင်သူအားလုံးက အမျိုးသားတွေ ဖြစ်တော့ အက်စပရင်က အမျိုးသားတွေမှာ

because all the participants were men.

နှလုံးဖောက်ပြန်မှု လျော့စေတာကို လေ့လာမှုက ပြတယ်။

ဒါပေမဲ့ “အက်စပရင်က နှလုံးဖောက်ပြန်မှုဘေး ကို လျော့စေတယ်”ဆိုတာက ကျယ်ပြန့်လွန်းတယ်။

But the conclusion “aspirin reduces risk of heart attacks” is too broad;

we can’t assume that results found in men would also apply to women.

အမျိုးသားတွေမှာ တွေ့တဲ့ ရလဒ်တွေက အမျိုး သမီးတွေနဲ့ပါ သက်ဆိုင်မယ်လို့ မယူဆနိုင်ပါ။

Studies often limit participants based on geographic location, age, gender,

လေ့လာမှုတွေက ပထဝီဝင် တည်နေရာ၊ အသက်၊ ကျား၊မ သို့မဟုတ် အခြားအချက်များစွာအပေါ်

or many other factors.

အခြေခံတဲ့ ပါဝင်သူတွေကို ကန့်သတ်လေ့ရှိတယ်။

Before these findings can be generalized,

ဒီတွေ့ရှိချက်တွေကို ယေဘုယျ မဖော်ပြခင်

similar studies need to be run on other groups.

အလားတူလေ့လာမှုတွေကို အခြားအုပ်စု တွေမှာ လုပ်ဆောင်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

If a headline makes a general claim,

ခေါင်းစီးတစ်ခုက ယေဘုယျလုပ်ထားရင်

it should draw its evidence from a diverse body of research, not one study.

ဒါက လေ့လာမှုတစ်ခုမဟုတ်ဘဲ ကွဲပြားတဲ့သုတေသန အဖွဲ့တစ်ခုကနေ အထောက်အထားတွေ ထုတ်ယူသင့်တယ်။

Can you take your skills from the first two questions to the next level?

ပထမမေးခွန်းနှစ်ခုကနေ နောက်တစ်ဆင့်ဆီ ကျွမ်းကျင်မှုတွေကို ယူသွားနိုင်လား။

Try this example about the impact of eating breakfast on weight loss.

မနက်စာစားတာရဲ့ အကျိုးသက်ရောက်မှု အကြောင်း ဒီဥပမာကို စမ်းကြည့်ပါ။

သုတေသီတွေက မနက်စာ အမြဲတမ်း မစားဖူးတဲ့ လူတစ်စုကို စုပြီး

Researchers recruit a group of people who had always skipped breakfast

နေ့စဉ် နံနက်စာ စတင်စားခိုင်းတယ်။

and ask them to start eating breakfast everyday.

The participants include men and women of a range of ages and backgrounds.

ပါဝင်သူတွေမှာ အသက်နဲ့ နောက်ခံအမျိုးမျိုး ရှိတဲ့ အမျိုးသား၊အမျိုးသမီးတွေ ပါဝင်တယ်။

Over a year-long period,

တစ်နှစ်တာကာလအတွင်း

participants lose an average of five pounds.

ပါဝင်သူတွေဟာ ပျမ်းမျှအနေနဲ့ ငါးပေါင်ကျတယ်။

So what’s wrong with the headline:

ဒါကြောင့် “မနက်စာစားတာက

"Eating breakfast can help you lose weight"

ကိုယ်အလေးချိန်ကို လျှော့ ချနိုင်တယ်” ဆိုတဲ့ ခေါင်းစီးမှာ ဘာမှားနေလဲ။

The people in the study started eating breakfast and lost weight—

လေ့လာမှုထဲက လူတွေဟာ နံနက်စာစားပြီး ကိုယ်အလေးချိန် ကျသွားပေမဲ့

but we don’t know that they lost weight because they started eating breakfast;

နံနက်စာစားတာကြောင့် ကိုယ်အလေးချိန် ကျသွားတာကို ကျွန်တော်တို့ မသိဘူး။

perhaps having their weight tracked

ကိုယ်အလေးချိန်ကို ခြေရာခံကာ

inspired them to change their eating habits in other ways.

စားသောက်မှု အလေ့အထကို တခြားနည်းနဲ့ ပြောင်းဖို့လှုံ့ဆော်တာ ဖြစ်လောက်တယ်။

To rule out the possibility that some other factor caused weight loss,

အခြားအကြောင်းရင်းက ကိုယ်အလေး ချိန်ကျစေတဲ့ ဖြစ်နိုင်ခြေကို ဖယ်ထုတ်ဖို့

we would need to compare these participants

မလေ့လာခင် ပါဝင်သူတွေကို နံနက်စာ မစားတဲ့

to a group who didn’t eat breakfast before the study

အုပ်စုနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ကာ လေ့လာမှုအတွင်း

and continued to skip it during the study.

နံနက်စာ ဆက်မစားခိုင်းဖို့ လိုတယ်။

A headline certainly shouldn’t claim the results of this research

ခေါင်းစီးတစ်ခုက ဒီသုတေသန ရလဒ်တွေကို ယေဘူယျ သက်ဆိုင်တယ်လို့

are generally applicable.

အခိုင်အမာမဆိုသင့်ဘူး။

And if the study itself made such a claim without a comparison group,

နှိုင်းယှဉ် အုပ်စုမပါဘဲ လေ့လာမှု ကိုယ်၌က ဒီလို အခိုင်အမာပြောရင်

then you should question its credibility.

ဒါရဲ့ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို သင် မေးခွန်းထုတ်သင့်တယ်။

Now that you’ve battle-tested your skills

အခု သင်ဟာ ဒီယူဆချက်နဲ့ ခေါင်းစီးပိုင်း

on these hypothetical studies and headlines,

လေ့လာမှုတွေမှာ သင့် အရည်အချင်း တွေကို စမ်းသပ်ထားပြီး

you can test them on real-world news.

ဒါတွေကို လက်တွေ့ ကမ္ဘာ့ သတင်းတွေမှာစမ်းသပ်နိုင်တယ်။

Even when full papers aren’t available without a fee,

စာရွက်စာတမ်းအပြည့်အစုံကို အခမဲ့ မရနိုင်တဲ့အခါမှာတောင်၊

you can often find summaries of experimental design and results

စမ်းသပ်မှု ပုံစံရဲ့ အကျဉ်းချုပ်တွေကို မကြာခဏတွေ့နိုင်ပြီး

in freely available abstracts,

လွတ်လပ်စွာ ရနိုင်တဲ့ ကောက်နှုတ်ချက်တွေ

or even within the text of a news article.

(သို့) သတင်းဆောင်းပါး စာသားအတွင်းမှာတောင်ပါ။

Individual studies have results

တစ်ဦးချင်း လေ့လာမှုတွေမှာ အာရုံကို

ဖမ်းစားတဲ့ သတင်းခေါင်းစီးနဲ့ လုံးဝ မကိုက်ညီတဲ့ ရလဒ်တွေရှိတယ်။

that don’t necessarily correspond to a grabby headline.

Big conclusions for human health issues

လူ့ကျန်းမာရေးပြဿနာတွေအတွက် ဧရာမ ကောက်ချက်ချမှုက

require lots of evidence accumulated over time.

အချိန်နဲ့အမျှ စုဆောင်းထားတဲ့ အထောက်အထားများစွာ လိုအပ်ပါတယ်။

But in the meantime,

ဒါပေမဲ့ ဒီအတောအတွင်း

we can keep on top of the science, by reading past the headlines.

ခေါင်းစီးတွေ ဖတ်ခြင်းကနေ သိပ္ပံပညာရဲ့ ထိပ်ဆုံးမှာ ဆက်ရှိနေနိုင်တယ်။