Can you spot the problem with these headlines? (Level 1) - Jeff Leek & Lucy McGowan

Çeviri: Gülsüm Kuzulu Gözden geçirme: Nevaz Mescioğlu

"New drug may cure cancer."

"Yeni ilaç, kanseri tedavi edebilir."

"Aspirin may reduce risk of heart attacks."

"Aspirin kalp krizi riskini azaltabilir."

"Eating breakfast can help you lose weight."

"Kahvaltı yapmak, kilo vermenize yardımcı olabilir."

Health headlines like these flood the news,

Bu tür sağlık haber manşetleri haberleri istila eder

often contradicting each other.

ve genelde birbirleri ile çelişirler.

So how can you figure out what’s a genuine health concern

Peki neyin tam olarak sağlıkla alakalı

or a truly promising remedy,

veya gerçekten umut veren bir çare olduğunu

and what’s less conclusive?

ve neyin daha inandırıcı olduğunu nasıl bilebilirsiniz?

In medicine,

there’s often a disconnect between news headlines

Tıpta haber manşetleri ile konu edindikleri bilimsel araştırma

and the scientific research they cover.

arasında genelde bir tutarsızlık vardır.

That’s because a headline is designed to catch attention—

Çünkü bir manşet, dikkat çekmek üzere tasarlanmıştır--

it’s most effective when it makes a big claim.

ortaya büyük bir iddia attığında en etkili hâline bürünür.

By contrast,

Buna karşın çoğu bilimsel çalışma sınırlı, net bir soruya odaklandığında

many scientific studies produce meaningful results

when they focus on a narrow, specific question.

anlamlı sonuçlar elde ederler.

The best way to bridge this gap

Bu boşluğu doldurmak için

is to look at the original research behind a headline.

manşetin ardındaki esas araştırmaya bakmak gereklidir.

We’ve come up with a simplified research scenario

Becerilerinizi test etme adına bu üç başlığın

for each of these three headlines to test your skills.

her biri için basitleştirilmiş bir araştırma senaryosu oluşturduk.

Keep watching for the explanation of the first study;

İlk çalışmanın açıklaması için izlemeye devam edin

then pause at the headline to figure out the flaw.

sonra kusur bulmak için başlıkta durdurun.

Assume all the information you need to spot the flaw is included.

Kusuru bulmak için gereken tüm bilgilerin olduğunu varsayın.

Let’s start with this hypothetical scenario:

Bu varsayımsal senaryo ile başlayalım,

a study using mice to test a new cancer drug.

yeni kanser ilacını test etmek için fareleri kullanan bir çalışma.

The study includes two groups of mice,

Çalışma; biri ilaçla, diğeri plasebo ile

one treated with the drug, the other with a placebo.

tedavi edilen iki grup fareyi içeriyor.

At the end of the trial,

Testin sonunda

the mice that receive the drug are cured,

ilacı alan fareler tedavi olurken

while those that received the placebo are not.

plasebo alan fareler tedavi olmuyor.

Can you spot the problem with this headline:

Bu başlıktaki sorunu tespit edebilir misiniz:

"Study shows new drug could cure cancer"

"Çalışma, yeni ilacın kanseri tedavi edebileceğini gösteriyor"

Since the subjects of the study were mice,

Çalışmanın konusu fareler olduğundan

we can’t draw conclusions about human disease based on this research.

bu araştırmaya dayanarak insan hastalığı hakkında bir sonuç çıkaramayız.

In real life, early research on new drugs and therapies is not conducted on humans.

Gerçek hayatta, ilaç ve tedaviyle ilgili araştırmalar insanlar üzerinde yapılmaz.

If the early results are promising,

İlk sonuçlar ümit vericiyse

clinical trials follow to determine if they hold up in humans.

insanlarda da geçerli olup olmadığını görmek için klinik deneyler yapılır.

Now that you’ve warmed up,

Artık ısındığınıza göre

let’s try a trickier example:

daha zorlu bir örnek deneyelim:

a study about the impact of aspirin on heart attack risk.

aspirinin kalp krizi riski üzerindeki etkisi hakkında bir çalışma.

The study randomly divides a pool of men into two groups.

Çalışma, erkekleri rastgele iki gruba ayırıyor.

The members of one group take aspirin daily,

Bir grubun üyeleri günlük aspirin,

while the others take a daily placebo.

diğerleri günlük plasebo alıyor.

By the end of the trial,

Testin sonunda

the control group suffered significantly more heart attacks

kontrol grubu, aspirin alan gruba göre

than the group that took aspirin.

çok daha fazla kalp krizi geçirdi.

Based on this situation, what’s wrong with the headline:

Bu duruma göre bu başlıkta yanlış olan ne:

"Aspirin may reduce risk of heart attacks"

"Aspirin kalp krizi riskini azaltabilir"

In this case, the study shows evidence that aspirin reduces heart attacks in men,

Çalışma, katılımcılar erkek olduğu için aspirinin erkeklerde kalp krizlerini

because all the participants were men.

azalttığına dair kanıtlar göstermektedir.

But the conclusion “aspirin reduces risk of heart attacks” is too broad;

Ancak “aspirin kalp krizi riskini azaltıyor” sonucu çok kapsamlı,

we can’t assume that results found in men would also apply to women.

erkeklerde bulunan sonuçların kadınlara da uygulanacağını varsayamayız.

Studies often limit participants based on geographic location, age, gender,

Çalışmalar çoğu zaman katılımcıları coğrafya, yaş, cinsiyet

veya diğer birçok faktöre bağlı olarak sınırlamaktadır.

or many other factors.

Before these findings can be generalized,

Bu bulgular genelleştirilmeden önce

similar studies need to be run on other groups.

benzer çalışmaların diğer gruplar üzerinde de yapılması gerekir.

If a headline makes a general claim,

Bir başlık genel bir iddiada bulunuyorsa

it should draw its evidence from a diverse body of research, not one study.

kanıtını tek bir çalışmadan değil, çeşitli araştırma gruplarından almalıdır.

Can you take your skills from the first two questions to the next level?

Becerilerinizi bir sonraki seviyeye taşıyabilir misiniz?

Try this example about the impact of eating breakfast on weight loss.

Kahvaltı yapmanın kilo vermeye etkisi hakkındaki bu örneği deneyin.

Researchers recruit a group of people who had always skipped breakfast

Araştırmacılar kahvaltıyı sürekli atlayan bir grup insanı topluyor

and ask them to start eating breakfast everyday.

ve onlardan her sabah kahvaltı yapmalarını istiyor.

The participants include men and women of a range of ages and backgrounds.

Katılımcılar, çeşitli yaş ve geçmişlerden kadın ve erkekleri içeriyor.

Over a year-long period,

Bir yıl boyunca

participants lose an average of five pounds.

katılımcılar ortalama iki buçuk kilo kaybediyor.

So what’s wrong with the headline:

Başlıktaki sorun ne?

"Eating breakfast can help you lose weight"

"Kahvaltı yapmak kilo vermenize yardımcı olabilir"

The people in the study started eating breakfast and lost weight—

Çalışmadaki insanlar kahvaltı yapmaya ve kilo vermeye başladı--

but we don’t know that they lost weight because they started eating breakfast;

ama kahvaltı yapmaya başladıkları için mi

yoksa kilo takibi onlara beslenme alışkanlıklarını

perhaps having their weight tracked

inspired them to change their eating habits in other ways.

değiştirmeleri için ilham verdiği için mi kilo verdiklerini bilmiyoruz.

To rule out the possibility that some other factor caused weight loss,

Diğer bazı faktörlerin kilo kaybına neden olma olasılığını kaldırmak için

we would need to compare these participants

bu katılımcıları çalışmadan önce kahvaltı yapmamış

to a group who didn’t eat breakfast before the study

ve çalışma sırasında atlamaya devam eden bir grupla karşılaştırmamız gerekir.

and continued to skip it during the study.

A headline certainly shouldn’t claim the results of this research

Bir başlık kesinlikle bu araştırmanın sonuçlarının

are generally applicable.

genellikle uygulanabilir olduğunu iddia etmemelidir.

And if the study itself made such a claim without a comparison group,

Eğer çalışma, kıyas grubu olmadan böyle bir iddiada bulunmuşsa

then you should question its credibility.

güvenilirliğini sorgulamanız gerekir.

Now that you’ve battle-tested your skills

Şimdi, bu varsayımsal çalışmalar

on these hypothetical studies and headlines,

ve başlıklardaki becerilerinizi test ettikten sonra

you can test them on real-world news.

gerçek dünya haberlerinde de test edebilirsiniz.

Even when full papers aren’t available without a fee,

Tüm evraklar ücretsiz olarak uygun olmadığında bile

you can often find summaries of experimental design and results

sıklıkla deneysel tasarım kısa özetlerini ve sonuçlarını

in freely available abstracts,

kapsamlı özet hâlinde

or even within the text of a news article.

ya da haber başlıklarının metinlerinin içinde bulabilirsiniz.

Individual studies have results

Bireysel çalışmaların mutlaka

that don’t necessarily correspond to a grabby headline.

dikkat çekici bir manşete karşılık gelmeyen sonuçları vardır.

Big conclusions for human health issues

İnsan sağlığı sorunları için büyük sonuçlar

require lots of evidence accumulated over time.

zamanla biriken çok fazla kanıt gerektirir.

But in the meantime,

Ama bu süre içinde

we can keep on top of the science, by reading past the headlines.

başlıkların ötesini okuyarak bilimin zirvesinde kalabiliriz.