The fish that walk on land - Noah R. Bressman

Translator: Kay Khaing Aung Reviewer: Sanntint Tint

This pond is the only home this fish has ever known.

ဒီရေအိုင်ငယ်လေးဟာ ဒီငါးလေးသိထားတဲ့ တစ်ခုတည်းသော အိမ်ပါပဲ

But lately, it’s gotten crowded and food is scarce.

ဒါပေမဲ့ မကြာခင်အချိန်မှာပဲ ကျပ်တည်းလာပြီး အစာရေစာလည်း ရှားပါလာပါတယ်

Luckily, it has an option many don’t:

ကံကောင်းစွာနဲ့ပဲ Wakling Catfish မျိုးစိတ်အနေနဲ့

as a walking catfish, it can dance its way out of the water

ငါးအများစုမရွေးချယ်နိုင်တဲ့ ပိုကြီးမားပြီး ပိုကောင်းမွန်တဲ့နေရာတွေကိုသွားဖို့

and onto bigger and better things.

ရေထဲကနေ ပျော်ပျော်ကြီးထွက်လာနိုင်ခဲ့ပါတယ်

However, it faces many challenges on its terrestrial journey:

ဒါပေမဲ့လည်း ခရီးကြမ်းကြီးတစ်လျှောက်မှာ စိန်ခေါ်မှုတွေနဲ့ ကြုံတွေ့ရပြန်တာပေါ့

it’s now in danger of suffocating, drying up,

သူဟာ ခန်းခြောက်ခြင်း မွန်းကျပ်ခြင်းတွေနဲ့‌ ရင်ဆိုင်နေရတယ်

suffering physical damage from rough terrain,

ကြမ်းတမ်းတဲ့မြေပြင်ကြောင့် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာထိခိုက်ရတယ်

and being hunted by land predators.

အသားစားကုန်းမြေသတ္တဝါတွေရဲ့ အမဲလိုက်ခြင်းကိုလည်းခံရတယ်

We think of fish as completely aquatic animals.

ငါးတွေကို ရေနေသတ္တဝါတွေလို့ပဲ ထင်မှတ်ထားကြတာပါ

But the walking catfish is just one of hundreds of fish species

ဒါပေမဲ့ Walking Catfish မျိုးစိတ်ဟာ ကုန်းပေါ်မှာ အသက်ရှင်ရပ်တည်နိုင်မယ့်

that are actually amphibious,

အခြေအနေကိုပိုင်ဆိုင်ထားကြတဲ့

meaning that they possess adaptations that enable them to survive on land.

ရာချီရှိတဲ့ ကုန်းနေရေနေငါးမျိုးစိတ်တွေထဲက တစ်မျိုးပဲဖြစ်ပါတယ်

Fish amphibiousness is a spectrum.

ငါးတွေရဲ့ ကုန်းရေအလိုက်သင့်နေနိုင်မှုဟာ ကျယ်ပြန့်ပါတယ်

At one end are species like the mosquitofish

တစ်ဖက်မှာ တွန်းအားပေးမှ ကုန်းပေါ်မှာလှုပ်ရှားတဲ့

that’ll only move on land when forced.

Mosquitofish လို မျိုးစိတ်တွေရှိပါတယ်

And at the other end are species like mudskippers

နောက်တစ်ဖက်မှာတော့ ညွှန်တောတွေထဲမှာနေပြီး

that nonchalantly hop around mudflats for days at a time.

ရက်ပေါင်းများစွာမှ တစ်ကြိမ်သာ ခုန်ထွက်လေ့ရှိတဲ့ ငါးဖျံမျိုးစိတ်ရှိပါတယ်

But why do fish make the exodus from water to land?

ဒါပေမဲ့ ငါးတွေက ရေထဲကနေကုန်းပေါ်ကို ဘာကြောင့်တက်လာကြတာလဲ

And how do they cope with this drastic transition?

ဒီလို ပြင်းထန်တဲ့ရွှေ့ပြောင်းမှုမျိုးကို ဘယ်လိုဆောင်ရွက်နိုင်ပါသလဲ

If temperatures get too high for the mangrove rivulus

သူနေထိုင်တဲ့ အပူပိုင်းရေတိမ်ကန်တွေထဲက

in the shallow tropical pools it inhabits,

ငါးတွေအတွက် အပူချိန်မြင့်လွန်းနေရင်

it’ll flip itself onto a bank and cool off in the shade.

မြစ်ကမ်းပါးပေါ် ၎င်းဘာသာ လှန်မြှောက် လိုက်ပြီး အရိပ်ထဲမှာခိုလှုံပါတော့တယ်

During the dry period,

ခြောက်သွေ့တဲ့ရာသီမှာတော့

it can survive for two months out of the water

စိုထိုင်းတဲ့ဝန်းကျင်ဒေသတွေမှာ နေထိုင်တာကြောင့်

by staying in moist environments.

ကုန်းပေါ်မှာ ၂ လအထိရှင်သန်နိုင်ပါတယ်

Meanwhile, the eel catfish makes its onshore voyage

တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ ငါးခူငါးရှဉ့်ဟာ သူ့ရဲ့ ပိတုန်းကောင်စားချင်တဲ့ဆန္ဒကိုဖြည့်ဆည်းဖို့

to satisfy its hearty craving for beetles.

ကုန်းမြေခရီးရှည်ကြီးကို ခြေဆန့်ပါတော့တယ်

And for others, the terrestrial draw is more ritualistic.

တခြားငါးတွေအတွက်ကတော့ ကုန်းမြေပေါ်ပုံမှန်တက်လာလေ့ရှိတာပါ

Every year under the cover of night,

နှစ်တိုင်းလိုလို ညအမှောင်လွှမ်းချိန်ဆိုရင်

masses of California grunion flop their way onto sandy beaches,

ကယ်လီဖိုးနီးယားငါးမျိုးစိတ်အပြုံလိုက်ဟာ သဲသောင်ပြင်ပေါ် တရုတ်ရုတ်တက်လာကြပြီး

where females deposit thousands of eggs into the sand

ငါးအမတွေက သမုဒ္ဒရာထဲကိုပြန်မဆင်းခင် ထောင်ပေါင်းများစွာသော ဥတွေကို

before re-entering the ocean.

သဲတွေထဲမှာ ဥချခဲ့ပါတယ်

Underwater, fish breathe with gills,

ရေအောက်မှာဆိုရင် ငါးတွေဟာ ရေထဲမှာပျော်ဝင်တဲ့အောက်ဆီဂျင်ကို စုပ်ယူတဲ့

which are feathery organs packed with blood vessels

သွေးကြောမျှင်တွေနဲ့ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ အမွှေးအတောင်အင်္ဂါတွေဖြစ်တဲ့

that absorb dissolved oxygen from the water.

ပါးဟက်တွေနဲ့ အသက်ရှူပါတယ်

But in the open air, their gills collapse and are rendered useless,

ဒါပေမဲ့ လေထဲမှာဆိုရင်တော့ ပါးဟက်တွေဟာ ပျက်စီးကုန်ပြီး အသုံးမဝင်တော့တာကြောင့်

so amphibious fishes need other ways to breathe.

ကုန်းနေရေနေငါးမျိုးစိတ်တွေဟာ အသက်ရှူ နိုင်မယ့်တခြားနည်းလမ်းတွေကို လိုအပ်တာပါ

The armored catfish’s stomach is packed with blood vessels,

သံချပ်ကာငါးခူတစ်ကောင်ရဲ့အစာအိမ်ဟာ သွေးကြောမျှင်တွေနဲ့ဖွဲ့စည်းထားတာကြောင့်

so it can gulp down air and breathe through its stomach lining.

လေတွေကိုမျိုချနိုင်ပြီး အစာအိမ်နံရံကနေ တစ်ဆင့် အသက်ရှူနိုင်ပါတယ်

And lungfish, being related to the ancestors of all tetrapods,

Tetrapods ခေါ် ခြေလေးချောင်းပါ ကျောရိုးရှိသတ္တဝါတွေနဲ့ ဆက်နွယ်နေတဲ့

or four-limbed vertebrates, are equipped with true lungs.

Lungfish မျိုးစိတ်ကတော့ အဆုတ်တွေနဲ့ ဖြည့်တင်းထားတာ အမှန်ပါပဲ

They’ll actually drown if they’re kept underwater too long.

သူတို့ဟာ ရေအောက်မှာအနေကြာသွားရင် လုံးဝကိုနစ်မြှုပ်သွားပါတယ်

Fish have thin, permeable skin that allows for essential compounds

ငါးတွေမှာ သူတို့ရေထဲမှာရှိနေစဉ် မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ ဒြပ်ပေါင်းတွေကို

to diffuse into and out of their bodies while they’re underwater.

ခန္ဒာကိုယ်ကနေ စိမ့်ဝင်စိမ့်ထွက်နိုင်တဲ့ အရေပြားလွှာတွေကို ပိုင်ဆိုင်ထားတယ်

But this works against them on land as their bodily moisture

ဒါပေမဲ့ ငါးတွေရဲ့အစိုဓာတ်ဟာ လေထဲမှာပျံ့လွင့်လွယ်တာကြောင့်

diffuses into the air.

သူတို့ရဲ့အရေပြားဟာ ကုန်းပေါ်မှာဆို အသုံးမဝင်ပါ။

To dodge dehydration, mudskippers roll in the mud like puppies.

ရေဓာတ်ခမ်းခြောက်မှုကို ရှောင်ဖို့ ငါးဖျံ တွေဟာ ရွှံ့ထဲမှာ ခွေးလေးတွေသဖွယ်လှိမ့်တယ်

But the lungfish takes the cake:

ဒါပေမဲ့ Lungfish တွေကလည်း မခေပါဘူး

the rivers it inhabits disappear during dry seasons,

ခြောက်သွေ့ရာသီတွေမှာ သူတို့နေထိုင်တဲ့ မြစ်ချောင်းတွေက ပျောက်ကွယ်သွားတတ်ကြတော့

so it buries itself in the earth and coats its body in a mucus cocoon.

သူတို့ကိုယ်သူတို့ မြေကြီးထဲမှာမြုပ်နှံပြီး အချွဲအိတ်တွေနဲ့ ကာရံလိုက်ပါတော့တယ်

It can survive like this for years until being resuscitated

ဒီလိုလုပ်ဆောင်ခြင်းဖြင့် မုန်တိုင်းကျပြီး ပြန်ထွက်လာနိုင်တဲ့အချိန်အထိ

by the next big rainstorm.

နှစ်ပေါင်းများစွာ ရှင်သန်နိုင်ပါတယ်

Amphibious fishes use powerful fins to move on land

ကုန်းနေရေနေငါးမျိုးစိတ်တွေဟာ ကုန်းပေါ်မှာ သွားဖို့ အားကောင်းတဲ့ဆူးတောင်တွေကို သုံးကာ

and clever tools to navigate as they go.

သွားစဉ် အာရုံခံဖို့ ပြောင်မြောက်တဲ့ ကိရိယာလေးတွေကို အသုံးပြုပါတယ်

The Nopoli rock-climbing goby, no bigger than a few centimeters,

စင်တီမီတာအနည်းငယ်လောက်သာရှည်လျားတဲ့ Nopoli rock-climbing goby မျိုးစိတ်ကတော့

scales hundred-meter-tall Hawaiian waterfalls,

ဟာဝိုင်အီက တစ်ရာမီတာရှည်လျားတဲ့ ရေတံခွန်တွေပေါ်ကို

inching its way up by alternately attaching the suction cups

သူ့ရဲ့တင်ပါးဆုံက ဆူးတောင်တွေနဲ့ ပါးစပ်က စုပ်ခွက်တွေကို အသုံးပြုပြီး

on its mouth and pelvic fins.

တရွေ့ရွေ့တက်သွားလေ့ရှိပါတယ်

To find water while on land, the mummichog,

ကုန်းနေရေနေငါးမျိုးစိတ်အသွင်ရှိတဲ့ Mummichog မျိုးစိတ်တွေကတော့

like most amphibious fishes, is on the lookout for reflective surfaces.

ကုန်းမြေပေါ်မှာ ရေရလို့ရငြား ရောင်ပြန်မျက်နှာပြင်တွေကို ထွက်ရှာပါတယ်

Other species, like mosquitofish,

Mosquitofish လိုတခြားမျိုးစိတ်တွေကတော့

exercise their inner ear to determine where they’re oriented on a slope,

ဆင်ခြေလျှောတွေကိုပြောင်းရွှေ့ရင် ရေရှာတွေ့ နိုင်မယ်ဆိုတဲ့ ဖြစ်နိုင်ခြေကိုအားကိုးပြီး

relying on the probability that they’ll find water by moving downhill.

လျှောက်စောက်ပေါ်မှာဦးတည်နေတဲ့အရပ်ကို ဆုံးဖြတ်ဖို့ နားအတွင်းပိုင်းကို သုံးပါတယ်

Our walking catfish, meanwhile,

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ Walking Catfish မျိုးစိတ်ကတော့

uses the taste buds that coat its body for navigation.

ခန္ဒာကိုယ်ကိုဖုံးအုပ်ထားတဲ့ အာရုံခံအဖု တွေကို လမ်းကြောင်းရှာဖို့ အသုံးပြုပါတယ်

These taste buds are concentrated in its whiskers,

လေထဲကနေတဆင့် အနီးနားမှာရှိတဲ့ ရေနဲ့သားကောင်ရဲ့အနီးဆုံးရှိနိုင်မယ့်

which whip through the air,

အနေအထားနဲ့ အရည်အသွေးကိုအချက်ပြတဲ့

sensing compounds that signal the proximity and quality

အစိတ်အပိုင်းတွေကို အာရုံခံနိုင်တဲ့ နှုတ်ခမ်းမွှေးတွေထဲမှာ

of nearby water— and prey.

ဒီအာရုံခံအဖုတွေကို စုစည်းထားပါတယ်

The walking catfish will shimmy towards attractive volatile amino acids

Walking Catfish ဟာ ဟိုက်ဒရိုဂျင်ဆာလဖိုက် ဓာတ်ကို ထွက်စေတဲ့ရေပုပ်တွေကို ရှင်းနေတဲ့

while steering clear of foul waters emanating hydrogen sulfide.

အငွေ့ပျံသွားတဲ့ အမိုင်နိုအက်စစ်တွေဆီကို ဖျတ်ဖျတ်လူးသွားပါတယ်

While amphibious fishes face a multitude of new challenges upon leaving the water,

ကုန်းနေရေနေငါးမျိုးစိတ်တွေဟာ ပြောင်းရွှေ့ ချိန်မှာကြုံတွေ့ရတဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေကို

they’ve evolved ingenious ways to overcome them.

နည်းလမ်းကောင်းတွေကို ထုတ်သုံးပြီး ဖြေရှင်းလေ့ရှိကြပါတယ်

They’re resilient in the face of droughts and floods

သူတို့ဟာ မိုးခေါင်တာ ရေကြီးတာတွေကိုတောင် ခံနိုင်ရည်ရှိတော့

and have access to new prey as well as a plan B

သားကောင်အသစ်တွေကိုပါ ရှာနိုင်တဲ့အပြင်

if they need to escape competitive, polluted, or unhealthy environments.

ပြိုင်ဆိုင်မှုများပြီး မသန့်တဲ့ဝန်းကျင်တွေ ကနေလွတ်ဖို့ ဒုတိယအစီအစဉ်ကိုပါထားတတ်တယ်

While being a “fish out of water” is generally regarded as a bad thing,

ရေထဲမှာမနေတဲ့ငါး ဆိုတဲ့ဆိုရိုးစကားဟာ မကောင်းတဲ့အရာအဖြစ်သတ်မှတ်ခံထားရပေမဲ့

for these species, it offers an undisputed edge.

ဒီမျိုးစိတ်တွေအတွက်ကတော့ ဆန့်ကျင်ဘက် သဘောတရားကို ဆောင်နေပါတယ်