How did South African Apartheid happen, and how did it finally end? - Thula Simpson

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

On June 16th 1976,

၁၉၇၆ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁၆ ရက်မှာ

over 10,000 student protesters flooded the streets of Soweto, South Africa.

ကျောင်းသားဆန္ဒပြသူ ၁၀,၀၀၀ ကျော်ဟာ တောင် အာဖရိက၊ ဆိုဝက်တိုလမ်းတွေကို လွမ်းသွားတယ်။

For 28 years, South Africans had been living under Apartheid,

တောင်အာဖရိကသားတွေဟာ နိုင်ငံရဲ့ လူမည်း အများစုကို ကျွမ်းကျင်၊လစာမြင့်တဲ့အလုပ်တွေ၊

a strict policy of segregation that barred the country’s Black majority

အရည်အသွေးရှိတဲ့ ပညာရေး၊ မဲပေးတာနဲ့ နောက်ထပ် အများအပြားကို တားမြစ်ထားတဲ့

from skilled, high-paying jobs, quality education, and much more.

ခွဲခြားမှုရဲ့ တင်းကျပ်တဲ့မူဝါဒ၊ လူမျိုးရေး ခွဲခြားမှုအောက်မှာ နေထိုင်ခဲ့တာပါ။

And in 1974, the government announced schools would be forced to teach

၁၉၇၄ ခုနှစ်မှာ အစိုးရက ကျောင်းတွေကို ဘာသာရပ်တွေကို အာဖရိကန်ဘာသာနဲ့ သင်ကြားဖို့

many subjects in Afrikaans—

ဖိအားပေးရမယ်လို့ ကြေညာခဲ့တယ်၊

a language used primarily by the nation’s white ruling elites.

နိုင်ငံရဲ့ လူဖြူ အုပ်ချုပ်ရေး အထက်တန်းလွှာ တွေ အဓိက အသုံးပြုတဲ့ ဘာသာစကားတစ်ခုပါ။

But when protesters rose up to fight this injustice,

ဒါပေမဲ့ ဆန္ဒပြသူတွေက ဒီမတရားမှုကို တိုက်ခိုက်ဖို့ ထကြွလာတဲ့အခါ

the government's response was swift.

အစိုးရရဲ့ တုံ့ပြန်မှုက လျင်မြန်ပါတယ်။

Armed police officers turned their weapons onto the crowd,

လက်နက်ကိုင် ရဲအရာရှိတွေက လက်နက်တွေကို လူစုလူဝေးဘက်ကို လှည့်ခဲ့ပြီး၊

and over the following days they killed over 150 students,

နောက်ရက်တွေမှာ အသက် ၁၃ နှစ်သာရှိတဲ့ သားကောင်တွေ အပါအဝင်၊

including victims as young as 13.

ကျောင်းသား ၁၅၀ ကျော်ကို သတ်ခဲ့တယ်။

Even before Apartheid, South Africa’s long history of racial violence

လူမျိုးရေးခွဲခြားမှု မတိုင်မီကတောင် တောင် အာဖရိက လူမျိုးရေးအကြမ်းဖက်မှု သမိုင်းရှည်က

had already cost countless Black Africans their jobs, homes, and lives.

မရေမတွက်နိုင်သော လူမည်း အာဖရိကသားတွေရဲ့ အလုပ်အကိုင်၊အိမ်တွေနဲ့ ဘဝတွေ ရင်းခဲ့ရတာပါ။

Beginning in the 1600s,

၁၆၀၀ ပြည်လွန်နှစ်တွေက စတင်ပြီး

first Dutch and later British settlers colonized the nation,

ပထမ ဒတ်ခ်ျနဲ့ နောက်ပိုင်း ဗြိတိသျှ အခြေချ နေထိုင်သူတွေက နိုင်ငံကို ကိုလိုနီပြုပြီး

displacing local populations from their ancestral lands.

ဒေသခံလူထူကို ဘိုးဘေးမြေတွေကနေ ဖယ်ရှားပစ်ခဲ့တာပါ။

Over the following centuries,

နောက်ပိုင်း ရာစုနှစ်တွေတစ်လျှောက်

Black Africans were segregated onto so-called native reserves;

လူမည်း အာဖရိကန်တွေကို ဇာတိ သီးသန့်မြေလို့ ခေါ်တာတွေမှာ သီးခြားခွဲထားတယ်။

and by the 20th century, that meant 70% of the population

၂၀ ရာစု အရောက်မှာ လူဦးရေ ၇၀% ဟာ နိုင်ငံမြေရဲ့

was living on roughly 13% of the country’s land.

၁၃% လောက်မှာ နေထိုင်နေတာကို ဆိုလိုတာပါ။

Deprived of their traditional livelihoods

ရိုးရာ အသက်မွေးမှုတွေ ပိတ်ပင်ခံရပြီး

and seeking to escape these overpopulated regions,

လူဦးရေများလွန်းတဲ့ ဒီဒေသတွေကနေ လွတ်မြောက်ဖို့ ကြိုးစားနေတဲ့

Black Africans began migrating to white-controlled areas.

လူမည်းအာဖရိကန်တွေဟာ လူဖြူ ထိန်းချုပ်တဲ့ ဒေသတွေဆီ စတင်ပြောင်းရွှေ့လာခဲ့ကြတယ်။

There, they worked for low wages on white-owned farms and mines,

အဲဒီမှာ အာဖရိကနဲ့ အာရှတစ်လွှားက ကျွန်ပြု၊ စာချုပ်ချုပ်ထားတဲ့ အလုပ်သမားတွေရဲ့

alongside the descendants of enslaved and indentured workers

မျိုးဆက်တွေနဲ့အတူ လူဖြူတွေ ပိုင်တဲ့ လယ်ယာတွေနဲ့ မိုင်းတွင်းတွေမှာ

from across Africa and Asia.

လုပ်ခနည်းနည်းနဲ့ အလုပ်လုပ်ကြတယ်။

By 1948, this exploited labor force was a primary driver

၁၉၄၈ ခုနှစ်အရောက်မှာ အမြတ်ထုတ်ခံရတဲ့ ဒီအလုပ်အင်အားက တောင်အာဖရိကရဲ့ တိုးတက်နေတဲ့

of South Africa’s booming economy.

စီးပွားရေးရဲ့ အဓိက တွန်းအားဖြစ်ခဲ့တယ်။

But economists argued that continued growth required a stable, educated,

ဒါပေမဲ့ ဆက်လက် တိုးတက်မှုက တည်ငြိမ်၊ပညာတတ် မြို့ပြပုံစံကျတဲ့ အလုပ်အင်အားလိုအပ်တယ်လို့

and urbanized African labor force.

စီးပွားရေးပညာရှင်တွေက က ဆင်ခြေပေးခဲ့တယ်။

The ruling United Party accepted this logic,

အာဏာရ United Party က ဒီဆင်ခြင်မှုကို လက်ခံခဲ့ပေမဲ့၊

but the rival National Party argued such a workforce

ပြိုင်ဘက် National Party က ဒီလို အလုပ်အင်အားက လူဖြူအုပ်ချုပ်ရေးလူတန်းစားကို

would threaten the white ruling class.

ခြိမ်းခြောက်မယ်လို့ စောဒကတက်တယ်။

Naming their campaign Apartheid, the Afrikaans word for “separateness,”

အာဖရိကန် စကားအရ “ခွဲခြားမှု“ဖြစ်တဲ့ Apartheid လို့ လှုံ့ဆော်မှုကို အမည်တပ်ရင်း

the National Party won the 1948 elections.

National Party က ၁၉၄၈ ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာ အနိုင်ရခဲ့တယ်။

And once in power, they began forcibly relocating millions of Africans

သူတို့ အာဏာရလာတာနဲ့ သန်းချီတဲ့ အာဖရိကန်တွေကို သီးသန့်နယ်မြေတွေဆီ

back to the reserves.

အတင်းအကျပ် ပြန်နေရာချခဲ့တယ်။

Under Apartheid, Black workers were considered temporary visitors

လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုအောက်မှာ လူမည်းလုပ်သား တွေကို လူဖြူဒေသတွေမှာ ယာယီဧည့်သည်တွေအဖြစ်

in white areas.

မှတ်ယူခဲ့ကြတယ်။

They were restricted to specific zones,

သူတို့ကို သတ်မှတ် ဇုန်တွေမှာ ကန့်သတ်ထားပြီး၊

and their trade unions received no official recognition.

သူတို့ရဲ့ ကုန်သွယ်ရေး သမဂ္ဂတွေဟာ တရားဝင် အသိအမှတ်ပြုမှု မရရှိခဲ့ဘူး။

The government also abolished mixed race universities,

အစိုးရက လူမျိုး ရောနှောနေတဲ့ တက္ကသိုလ်တွေကိုလည်း ဖျက်သိမ်းခဲ့တယ်၊

outlawed mixed marriages, segregated recreational spaces,

လူမျိုခြား လက်ထပ်တာတွေကို ပိတ်ပင်ပြီး အပန်းဖြေနေရာတွေကို သီးခြားခွဲကာ၊

and purged the non-white population from the voters’ roll.

မဲဆန္ဒရှင် စာရင်းကနေ လူဖြူ မဟုတ်သူတွေကို ထုတ်ပယ်ခဲ့တယ်။

Within parliament at this time,

ဒီအချိန်က လွှတ်တော်အတွင်းမှာ

Apartheid only had a small group of outspoken opponents.

လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုမှာ မကွယ်မဝှက် ပြောတဲ့ ပြိုင်ဘက် အုပ်စုငယ်လေးပဲရှိခဲ့တယ်။

But outside the government,

ဒါပေမဲ့ အစိုးရရဲ့အပြင်မှာတော့

three political groups were leading a popular resistance against the regime:

နိုင်ငံရေးအစု၃ စုက အစိုးရကို ဆန့်ကျင်တဲ့ အများကြိုက် ခုခံမှုတစ်ခုကို ဦးဆောင်နေတယ်။

the Communist Party, which was then legally banned in 1950,

အဲဒီတုန်းက ၁၉၅၀ ခုနှစ်မှာ တရားဥပဒေအရ ပိတ်ပင်ခံခဲ့ရတဲ့ ကွန်မြူနစ်ပါတီ၊

their allies in the African National Congress,

အာဖရိက အမျိုးသား ကွန်ဂရက်အတွင်းက မဟာမိတ်တွေနဲ့

and later, a splinter group called the Pan-Africanist Congress.

နောက်ပိုင်း Pan-Africanist Congress လို့ခေါ်တဲ့ သင်းကွဲ ဂိုဏ်းတစ်စုပါ။

Despite some ideological differences,

အတွေးအခေါ်ပိုင်း ကွဲပြားမှုအချို့ရှိပေမဲ့၊

all three groups worked to mobilize the masses

သုံးစုစလုံးက အကြမ်းမဖက် နည်းတွေနဲ့

against Apartheid by non-violent methods.

လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုကို ဆန့်ကျင်ကာ လူထုကို ဆော်ဩခဲ့ကြတယ်။

But the National Party wasn’t as restrained.

ဒါပေမဲ့ National Party က ထိန်းချုပ်ထားတာမျိုးမဟုတ်ဘူး။

On March 21st, 1960, policemen massacred demonstrators at a PAC rally,

၁၉၆၀ ခုနှစ် မတ်လ ၂၁ ရက်မှာ ရဲတွေက PAC လူထု စည်းဝေးပွဲမှာ ဆန္ဒပြသူတွေကို သတ်ဖြတ်ပြီး

and within weeks, the ANC and PAC were outlawed.

ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်အတွင်း ANC နဲ့ PAC တို့ကို ပိတ်ပင်ခဲ့တယ်။

ဒီအဖြစ်တွေက လူမျိုးခွဲခြားမှု ဆန့်ကျင်ရေး ခေါင်းဆောင်တွေကို အစွန်းရောက်စေပြီး

These events radicalized anti-Apartheid leaders,

and in December of 1961,

၁၉၆၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလမှာ

Nelson Mandela and other ANC and Communist Party activists

နယ်လ်ဆင် မန်ဒဲလားနဲ့ အခြား ANC နဲ့ ကွန်မြူနစ်ပါတီ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေက

established the resistance’s armed wing.

ခုခံတိုက်ခိုက်မှု လက်နက်ကိုင် ဂိုဏ်းကို တည်ထောင်ခဲ့ကြတယ်။

While the conflict grew increasingly violent,

ဒီပဋိပက္ခက ပိုပြင်းထန်လာပေမဲ့

the 1960s saw consistent economic growth throughout South Africa.

၁၉၆၀ နှစ်တွေအတွင်း တောင်အာဖရိကတစ်လွှား စီးပွားရေးတိုးတက်မှု တစ်သမတ်ဖြစ်ခဲ့တယ်။

The National Party attributed this to the success of Apartheid,

National Party က လူမျိုးရေး ခွဲခြားမှုရဲ့ အောင်မြင်မှုကြောင့်လို့

but it was actually due to further exploitation.

မှတ်ယူပေမဲ့၊ တကယ်တော့ ဒါက နောက်ထပ် အမြတ်ထုတ်မှုကြောင့်ပါ။

Employers were illegally hiring Black laborers

အလုပ်ရှင်တွေက ချမ်းသာတဲ့ လူဖြူတွေ မဖြည့်ချင်တဲ့

for positions affluent white workers didn’t want to fill.

ရာထူးတွေအတွက် လူမည်း အလုပ် သမားတွေကို တရားမဝင် အလုပ်ခန့်ခဲ့တယ်။

And since this prosperity was flowing disproportionately

ဒီကြွယ်ဝချမ်းသာမှုက အာဏာရ လူဖြူလူနည်းစုဆီ

to the ruling white minority,

အချိုးမညီ စီးဆင်းတာကြောင့်

the government happily turned a blind eye.

အစိုးရက ပျော်ပျော်ကြီ’ မျက်ကွယ်ပြုခဲ့တယ်။

Meanwhile, the National Party leveraged global anti-communist sentiment

ဒီအတောအတွင်း National Partyက ရန်ဘက်တွေကို မကောင်းပြောဖို့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာကွန်မြူနစ်

to demonize its adversaries.

ဆန့်ကျင်ရေး သဘောထားကို အားပေးခဲ့တယ်။

In 1963, they tried Mandela and ten others for advancing communism

၁၉၆၃ မှာ မန်ဒဲလားနဲ့ တခြား ၁၀ ယောက်ကို ကွန်မြူနစ် တိုးတက်ရေးနဲ့ ပြောက်ကျားစစ်မှာ

and training recruits in guerrilla warfare.

တပ်သားသစ်တွေကို လေ့ကျင့်ပေးဖို့ ကြိုးစားခဲ့ကြတယ်။

Eight of the defendants were sentenced to life in prison,

တရားခံ ၈ ယောက်ကို ထောင်ဒဏ် တစ်သက်တစ်ကျွန်း ချမှတ်ခဲ့ပြီး

and many remaining anti-Apartheid leaders were forced into exile.

ကျန်တဲ့ လူမျိုးရေးခွဲခြားမှု ဆန့်ကျင်ရေး ခေါင်းဆောင်များစွာကို ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးတယ်။

Over the next decade,

နောက်ဆယ်စုနှစ်အတွင်း

a generation of student activists rose up to continue the fight,

စတိဗ် ဘီကိုနဲ့ တောင်အာဖရိက ကျောင်းသားအဖွဲ့ အစည်း ဦးဆောင်တဲ့ ကျောင်းသား လှုပ်ရှားသူ

led in part by Steve Biko and the South African Students Organization.

မျိုးဆက်တစ်ဆက်က ဆက်တိုက်ပွဲဝင်ဖို့ ပေါ်ထွက်လာခဲ့တယ်။

Following the Soweto Massacre, student protesters spread nationwide.

Soweto Massacre နောက်မှာ ကျောင်းသား ဆန္ဒပြသူတွေ တစ်နိုင်ငံလုံးပျံ့နှံ့သွားတယ်။

But police violently smothered these demonstrations,

ဒါပေမဲ့ ၁၉၇၇ ခုနှစ် အစောပိုင်းမှာ ဆန္ဒပြသူ ၆၀၀ ကျော် သေဆုံးတဲ့၊

killing over 600 protesters by early 1977.

ဒီဆန္ဒပြမှုတွေကို ရဲတွေက ပြင်းပြင်းထန်ထန် ငြှိမ်းသတ်ခဲ့တယ်။

That same year, Biko was taken into police custody

တစ်နှစ်တည်းမှာပဲ ဘီကိုကို ရဲက ဖမ်းသွားခဲ့ပြီး

and killed in a brutal assault.

ရက်စက်တဲ့ ကျုးလွန်မှုတစ်ခုမှာ အသတ်ခံရတယ်။

In response to this violence,

ဒီအကြမ်းဖက်မှုကို တုံ့ပြန်တဲ့အနေနဲ့

the international community finally called for an end to Apartheid,

နောက်ဆုံး နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက တောင်အာဖရိကကို ကုန်သွယ်ရေး ပိတ်ပင်မှုတွေ

with some countries enacting trade embargoes against South Africa.

ပြဋ္ဌာန်းတဲ့နိုင်ငံတချို့နဲ့အတူ လူမျိုးရေး ခွဲခြားမှုကိုအဆုံးသတ်ဖို့ တောင်းဆိုခဲ့တယ်။

The state attempted to launch a reform process,

နိုင်ငံရဲ့ လူဖြူတွေ၊ လူဖြူမဟုတ်သူတွေ၊ အိန္ဒိယ လူထုတွေအတွက်

creating separate parliaments for the country's white,

သီးခြား လွှတ်တော်တွေ ဖန်တီးရင်း နိုင်ငံက ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး

non-white, and Indian populations.

လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခု စတင်ဖို့ ကြိုးပမ်းခဲ့တယ်။

But the exclusion of the African majority led to more nationwide rioting.

ဒါပေမဲ့ အာဖရိကန် လူများစုကို ချန်လှပ်တာက နိုင်ငံအနှံ အဓိကရုဏ်းတွေ ဖြစ်ပွားစေခဲ့တယ်။

So when F.W. de Klerk, a long-time supporter of Apartheid,

ဒါကြောင့် လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုကို ကြာမြင့်စွာ ထောက်ခံသူ အက်ဖ် ဒဗလျူ ဒီ ကလပ်

came to power in 1989,

၁၉၈၉ ခုနှစ်မှာ အာဏာရလာတဲ့အခါ လူဖြူ ရှင်ကျန်မှု

he concluded the only way to ensure white survival was to end the policy.

သေချာဖို့ တစ်ခုတည်းသော နည်းလမ်းက မူဝါဒကို အဆုံးသတ်ဖို့လို့ ကောက်ချက်ချတယ်။

On February 2nd, 1990,

၁၉၉၀၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂ ရက်နေ့မှာ

de Klerk shocked the world by unbanning the ANC,

ဒီ ကလပ်ဟာ ANC ကို ပိတ်ပင်တာကို ရုတ်သိမ်းပြီး၊ မန်ဒဲလားကို လွှတ်ပေးကာ

releasing Mandela,

အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ

and calling for constitutional negotiations.

ညှိနှိုင်းမှုတွေအတွက် တောင်းဆိုတာက ကမ္ဘာကို တုန်လှုပ်စေခဲ့တယ်။

Four years later, in the nation’s inaugural all-inclusive elections,

လေးနှစ်အကြာမှာ နိုင်ငံရဲ့ ကနဦး အားလုံးပါဝင်တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာ

Mandela became South Africa’s first Black president.

မန်ဒဲလားဟာ တောင်အာဖရိကရဲ့ ပထမဆုံး လူမည်း သမ္မတ ဖြစ်လာခဲ့တယ်။

But today, the national trauma of Apartheid can still be keenly felt,

ဒါပေမဲ့ဒီနေ့ လူမျိုးခွဲခြားမှုရဲ့အမျိုးသား စိတ်ဒဏ်ရာကို ပြင်းပြပြစွာ ခံစားရဆဲဖြစ်ပြီး

and many wounds from this period have yet to fully heal.

ဒီကာလက ဒဏ်ရာများစွာက အပြည့်အဝမပျောက်ကင်းသေးဘူး။