How did South African Apartheid happen, and how did it finally end? - Thula Simpson

Translator: Thái Hưng Trần Reviewer: 24 Anh

On June 16th 1976,

Vào ngày 16 tháng 6 năm 1976,

over 10,000 student protesters flooded the streets of Soweto, South Africa.

hơn 10.000 sinh viên biểu tình tràn ra đường phố Soweto, Nam Phi.

For 28 years, South Africans had been living under Apartheid,

Trong 28 năm, người Nam Phi đã sống dưới chế độ A-pác-thai,

a strict policy of segregation that barred the country’s Black majority

một chính sách phân biệt nghiêm ngặt cấm đa số người Da đen của đất nước

from skilled, high-paying jobs, quality education, and much more.

tiếp cận công việc cần tay nghề, có lương cao,

giáo dục chất lượng và nhiều hơn nữa.

And in 1974, the government announced schools would be forced to teach

Và vào năm 1974, chính phủ tuyên bố

các trường học sẽ buộc phải dạy nhiều môn học bằng tiếng Afrikaans—

many subjects in Afrikaans—

a language used primarily by the nation’s white ruling elites.

một ngôn ngữ được sử dụng chủ yếu bởi giới tinh hoa cầm quyền da trắng.

But when protesters rose up to fight this injustice,

Nhưng khi những người biểu tình đứng lên chống lại bất công này,

the government's response was swift.

phản ứng của chính phủ rất nhanh chóng.

Armed police officers turned their weapons onto the crowd,

Các sĩ quan cảnh sát vũ trang đã chĩa vũ khí của họ vào đám đông,

and over the following days they killed over 150 students,

và trong những ngày tiếp theo, họ đã giết chết hơn 150 học sinh,

including victims as young as 13.

trong đó có nạn nhân chỉ mới 13 tuổi.

Even before Apartheid, South Africa’s long history of racial violence

Ngay cả trước A-pác-thai, lịch sử lâu đời của bạo lực chủng tộc ở Nam Phi

had already cost countless Black Africans their jobs, homes, and lives.

đã khiến vô số người châu Phi da đen mất việc làm, nhà cửa và mạng sống.

Beginning in the 1600s,

Bắt đầu từ những năm 1600, đầu tiên là những người định cư Hà Lan

first Dutch and later British settlers colonized the nation,

và sau đó là người Anh đã thuộc địa hóa quốc gia này,

displacing local populations from their ancestral lands.

xua đuổi dân cư bản địa ra khỏi vùng đất tổ tiên của họ.

Over the following centuries,

Trong những thế kỷ tiếp theo,

Black Africans were segregated onto so-called native reserves;

người châu Phi da đen được tách ra thành những khu bảo tồn bản địa;

and by the 20th century, that meant 70% of the population

và đến thế kỷ 20,

tức là 70% dân số sống trên khoảng 13% diện tích đất nước.

was living on roughly 13% of the country’s land.

Deprived of their traditional livelihoods

Bị tước đi sinh kế truyền thống

and seeking to escape these overpopulated regions,

và tìm cách thoát khỏi những khu vực quá đông dân này,

Black Africans began migrating to white-controlled areas.

người châu Phi da đen bắt đầu di cư đến các vùng do người da trắng kiểm soát .

There, they worked for low wages on white-owned farms and mines,

Ở đó, họ làm việc với mức lương thấp tại trang trại và hầm mỏ của người da trắng,

alongside the descendants of enslaved and indentured workers

cùng với hậu duệ của những người lao động bị bắt làm nô lệ và ký hợp đồng

from across Africa and Asia.

từ khắp châu Phi và châu Á.

By 1948, this exploited labor force was a primary driver

Đến năm 1948, lực lượng lao động bị lạm dụng này là động lực chính

of South Africa’s booming economy.

thúc đẩy nền kinh tế bùng nổ của Nam Phi.

But economists argued that continued growth required a stable, educated,

Nhưng các nhà kinh tế lập luận rằng tăng trưởng liên tục đòi hỏi

lực lượng lao động người châu Phi ổn định, có học thức và được đô thị hóa.

and urbanized African labor force.

The ruling United Party accepted this logic,

Đảng Thống nhất cầm quyền chấp nhận logic này,

but the rival National Party argued such a workforce

nhưng Đảng Quốc gia đối lập cho rằng

lực lượng lao động như vậy sẽ đe dọa giai cấp thống trị da trắng.

would threaten the white ruling class.

Naming their campaign Apartheid, the Afrikaans word for “separateness,”

Đặt tên chiến dịch của họ là A-pác-thai, một từ Afrikaans với nghĩa “sự ly khai”,

the National Party won the 1948 elections.

Đảng Quốc gia đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 1948.

And once in power, they began forcibly relocating millions of Africans

Và khi nắm quyền lực, họ bắt đầu cưỡng chế di dời hàng triệu người châu Phi

back to the reserves.

trở lại các khu bảo tồn.

Under Apartheid, Black workers were considered temporary visitors

Dưới chế độ A-pác-thai, công nhân da đen được coi là khách vãng lai

in white areas.

ở các khu vực da trắng.

They were restricted to specific zones,

Họ bị giới hạn trong các khu vực cụ thể,

and their trade unions received no official recognition.

và công đoàn của họ không nhận được sự công nhận chính thức.

The government also abolished mixed race universities,

Chính phủ cũng dẹp bỏ các trường đại học đa chủng tộc,

outlawed mixed marriages, segregated recreational spaces,

cấm hôn nhân dị chủng, tách biệt các không gian giải trí

and purged the non-white population from the voters’ roll.

và loại những người không phải da trắng ra khỏi danh sách cử tri.

Within parliament at this time,

Trong quốc hội vào thời điểm này,

Apartheid only had a small group of outspoken opponents.

chỉ có một nhóm nhỏ những người thẳng thắn phản đối A-pác-thai.

But outside the government,

Nhưng bên ngoài chính phủ,

three political groups were leading a popular resistance against the regime:

ba nhóm chính trị đang lãnh đạo cuộc kháng chiến phổ biến chống lại chế độ:

the Communist Party, which was then legally banned in 1950,

Đảng Cộng sản, bị pháp luật cấm vào năm 1950,

their allies in the African National Congress,

đồng minh của họ trong Đại hội Dân tộc Phi,

and later, a splinter group called the Pan-Africanist Congress.

và sau đó là một nhóm riêng lẻ gọi là Đại hội Chủ nghĩa Liên Phi.

Despite some ideological differences,

Dù có vài khác biệt về ý thức hệ tư tưởng,

all three groups worked to mobilize the masses

cả ba nhóm đều nỗ lực huy động quần chúng

against Apartheid by non-violent methods.

chống lại A-pác-thai bằng các phương pháp phi bạo lực.

But the National Party wasn’t as restrained.

Nhưng Đảng Quốc gia không ôn hòa như họ.

On March 21st, 1960, policemen massacred demonstrators at a PAC rally,

Ngày 21 tháng 3 năm 1960,

cảnh sát tàn sát người biểu tình tại cuộc biểu tình ĐHCNLP,

and within weeks, the ANC and PAC were outlawed.

và trong vòng vài tuần, ĐHDTP và ĐHCNLP bị cấm theo luật.

These events radicalized anti-Apartheid leaders,

Những sự kiện này đã cực đoan hóa các nhà lãnh đạo chống A-pác-thai,

and in December of 1961,

và vào tháng 12 năm 1961,

Nelson Mandela and other ANC and Communist Party activists

Nelson Mandela và các nhà hoạt động ĐHDTP và Đảng Cộng sản khác

established the resistance’s armed wing.

đã thành lập cánh vũ trang của phe kháng chiến.

While the conflict grew increasingly violent,

Trong khi cuộc xung đột ngày càng thêm bạo lực,

the 1960s saw consistent economic growth throughout South Africa.

tăng trưởng kinh tế ổn định vẫn tiếp tục trên khắp Nam Phi trong những năm 1960.

The National Party attributed this to the success of Apartheid,

Đảng Quốc gia cho rằng điều này là do sự thành công của A-pác-thai,

but it was actually due to further exploitation.

nhưng thực chất là do bóc lột quá mức.

Employers were illegally hiring Black laborers

Người sử dụng lao động đã thuê lao động da đen một cách bất hợp pháp

for positions affluent white workers didn’t want to fill.

vào các vị trí mà công nhân da trắng giàu có không muốn vào làm.

And since this prosperity was flowing disproportionately

Và vì sự thịnh vượng này đang đổ về thiểu số người da trắng cầm quyền

to the ruling white minority,

một cách không cân xứng,

the government happily turned a blind eye.

chính phủ sẵn lòng nhắm mắt làm ngơ.

Meanwhile, the National Party leveraged global anti-communist sentiment

Trong khi đó, Đảng Quốc gia đã tận dụng quan điểm chống cộng toàn cầu

to demonize its adversaries.

để bôi xấu các đối thủ của mình.

In 1963, they tried Mandela and ten others for advancing communism

Năm 1963, họ xét xử Mandela và mười người khác

vì đã thúc đẩy chủ nghĩa cộng sản

and training recruits in guerrilla warfare.

và đào tạo các tân binh trong chiến tranh du kích.

Eight of the defendants were sentenced to life in prison,

Tám trong số các bị cáo bị kết án tù chung thân,

and many remaining anti-Apartheid leaders were forced into exile.

và nhiều nhà lãnh đạo chống A-pác-thai còn lại bị buộc phải lưu vong.

Over the next decade,

Trong thập kỷ tiếp theo,

a generation of student activists rose up to continue the fight,

một thế hệ các nhà hoạt động sinh viên đã đứng lên để tiếp tục đấu tranh,

led in part by Steve Biko and the South African Students Organization.

một phần do Steve Biko và Hội Sinh viên Nam Phi lãnh đạo.

Following the Soweto Massacre, student protesters spread nationwide.

Sau vụ thảm sát Soweto, sinh viên biểu tình lan rộng trên toàn quốc.

But police violently smothered these demonstrations,

Nhưng cảnh sát đã thô bạo đàn áp các cuộc biểu tình này,

killing over 600 protesters by early 1977.

giết chết hơn 600 người biểu tình vào đầu năm 1977.

That same year, Biko was taken into police custody

Cùng năm đó, Biko bị cảnh sát giam giữ

and killed in a brutal assault.

và hành hung tàn bạo tới chết.

In response to this violence,

Để đối phó với tình trạng bạo lực này,

the international community finally called for an end to Apartheid,

cộng đồng quốc tế cuối cùng đã kêu gọi chấm dứt chế độ A-pác-thai,

with some countries enacting trade embargoes against South Africa.

với một số quốc gia ban hành lệnh cấm vận thương mại đối với Nam Phi.

The state attempted to launch a reform process,

Nhà nước đã cố gắng khởi động một quá trình cải cách,

creating separate parliaments for the country's white,

tạo ra các nghị viện riêng biệt cho người dân da trắng,

non-white, and Indian populations.

không da trắng và Ấn Độ của đất nước.

But the exclusion of the African majority led to more nationwide rioting.

Nhưng việc loại trừ đa số người da đen đã gây thêm bạo loạn trên toàn quốc.

So when F.W. de Klerk, a long-time supporter of Apartheid,

Vì vậy, khi F.W. de Klerk, một người ủng hộ lâu năm của A-pác-thai,

came to power in 1989,

lên nắm quyền vào năm 1989,

he concluded the only way to ensure white survival was to end the policy.

ông kết luận cách duy nhất để đảm bảo sự sống còn cho người da trắng

là chấm dứt chính sách này.

On February 2nd, 1990,

Vào ngày 2 tháng 2 năm 1990,

de Klerk shocked the world by unbanning the ANC,

de Klerk đã đã gây chấn động thế giới khi dỡ bỏ lệnh cấm ĐHDTP,

releasing Mandela,

trả tự do cho Mandela

and calling for constitutional negotiations.

và kêu gọi đàm phán hiến pháp.

Four years later, in the nation’s inaugural all-inclusive elections,

Bốn năm sau, trong cuộc bầu cử toàn diện đầu tiên của quốc gia,

Mandela became South Africa’s first Black president.

Mandela trở thành tổng thống da đen đầu tiên của Nam Phi.

But today, the national trauma of Apartheid can still be keenly felt,

Nhưng ngày nay, nỗi đau quốc gia do chế độ A-pác-thai vẫn còn hằn sâu

and many wounds from this period have yet to fully heal.

và nhiều tổn thương từ thời kỳ này vẫn chưa lành hẳn.