A day in the life of an ancient Babylonian business mogul - Soraya Field Fiorio

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

As dawn breaks in the Babylonian city of Sippar,

ဆစ်ပါရဲ့ဘေဘီလုံမြို့တော်မှာ အရုဏ်ကျင်းချိန်မှာ

Beltani receives an urgent visit from her brother.

ဘယ်လ်တာနီက သူ့အစ်ကိုဆီက အရေးတကြီး လာရောက်လည်ပတ်မှုကို လက်ခံနေတယ်။

It’s 1762 B.C.E., during the reign of King Hammurabi.

အချိန်က ဘီစီ ၁၇၆၂ ခုနှစ်၊ ဟမ်မူရာဘီ ဘုရင် နန်းတက်စဉ်ကာလအတွင်း

Beltani is a naditu— a priestess and businesswoman,

ဘယ်လ်တာနီက မွေးစကတည်းက ဗိမာန်တော်မှာ ကတိပြုထားတဲ့ နာဒီတူး၊

promised to the temple at birth.

ယဇ်နတ်ဆရာမနဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်ပါ။

At puberty, she changed her name

အပျိုဖော်ဝင်စမှာ သူက နာမည်ပြောင်းကာ

and gained her elevated naditu status in a ceremony where a priest

ယဇ်နတ်ဆရာတစ်ဦးက နိမိတ်အတွက် ယဇ်ပူဇော်ထား တဲ့ တိရစ္ဆာန် အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းတွေကို

စစ်ဆေးတဲ့အခမ်းအနားတစ်ခုမှာ သူ့ရဲ့ မြင့်မြတ်တဲ့ နာဒီတူး ရာထူးကို ရခဲ့တယ်။

examined the entrails of a sacrificed animal for omens.

The naditu are an esteemed group drawn from Babylonia’s most affluent families.

နာဒီတူးတွေက ဘေဘီလုံရဲ့အချမ်းသာဆုံး မိသားစု တွေကနေခေါ်ထားတဲ့ လေးစားဖွယ် အုပ်စုတစ်စုပါ။

Though the rules are different for naditu in each city,

မြို့အသီးသီးမှာ နာဒီတူး အတွက် စည်းမျဉ်းတွေ ကွဲပြားပေမဲ့

in Sippar they are celibate and never marry.

ဆစ်ပါမှာတော့ သူတို့ဟာ ဗြဟ္မစာရီ၊ ဘယ်တော့မှ အိမ်ထောင်မပြုသူတွေပါ။

They live inside the gagum, a walled area inside the temple complex,

သူတို့ဟာ ဘုရားကျောင်းအတွင်း တံတိုင်း ခတ်ထားတဲ့ ဂါဂမ်အတွင်းမှာ နေထိုင်ပေမဲ့

but are free to come and go, and receive visitors.

လွတ်လပ်စွာ ဝင်ထွက်ကာ ဧည့်သည်တွေကို လက်ခံကြတယ်။

Beltani owns barley fields and a tavern.

ဘယ်လ်တာနီဟာ သည် မုယောစပါးခင်းတွေနဲ့ စားသောက်ဆိုင်တစ်ဆိုင် ပိုင်ဆိုင်တယ်။

Her brother manages these businesses while she fulfils her duties as a priestess.

သူက ယဇ်နတ်ဆရာမအဖြစ် တာဝန်ကျေပွန်စဉ်မှာ

သူ့အစ်ကိုက ဒီလုပ်ငန်းတွေကို စီမံခန့်ခွဲတယ်။

This morning, he makes a troubling accusation:

ဒီမနက် သူက စိတ်အနှောင့်အယှက် ဖြစ်စေတဲ့ စွပ်စွဲချက် လုပ်တယ်၊

her tavern keeper has been diluting wine with water.

သူ့ စားသောက်ဆိုင်စောင့်က စပျစ်ရည်ကို ရေရောထားတာပါ။

If true, this means she’s been undermining the business Beltani relies on

အမှန်တော့ဒါက ဘယ်လ်တာနီ အိုမင်းလာတဲ့အခါ သူ့ကို ထောက်မဖို့ အားကိုးတဲ့

to sustain her in old age.

စီးပွားရေးကို ထိပါးစေတယ်လို့ ဆိုလိုတာပါ။

But the consequences would be even higher for the tavern keeper:

ဒါပေမဲ့ စားသောက်ဆိုင် အစောင့်အတွက် အကျိုးဆက်က ပိုတောင် မြင့်မားမှာပါ။

the punishment of diluting wine is death by drowning.

စပျစ်ရည်ကို ရေရောခြင်းရဲ့ ပြစ်ဒဏ်က ရေနစ် သေဆုံးစေတာပါ၊

The temple court is meeting this afternoon.

ဗိမာန်တော် တရားရုံး ဒီနေ့မွန်းလွဲပိုင်းက တွေ့ဆုံတယ်။

Beltani has just a few short hours

ဘယ်လ်တာနီက ဒီစွပ်စွဲချက်တွေအတွက်

to find out whether there’s any truth to these allegations.

အမှန်တရားရှိမရှိကို ရှာဖွေဖို့ နာရီအနည်းငယ်ပဲ့ ကျန်ရှိတော့တယ်။

But she can’t go to the tavern to investigate.

ဒါပေမဲ့ စုံစမ်းဖို့ ဆိုင်ကို သူ သွားလို့မရဘူး။

Taverns are off limits for priestesses, even priestesses who own them.

စားသောက်ဆိုင်တွေက ယဇ်နတ်ဆရာမတွေအတွက် ဒါတွေ ပိုင်ဆိုင်တာတောင် သတ်မှတ်ချက်ရှိတယ်။

She could be burned to death for entering.

သူ ဝင်ရောက်တာအတွက် မီးရှို့အသတ်ခံရနိုင်တယ်။

So she sends for the tavern keeper to meet her at the temple of Shamash,

ဒါကြောင့် ဆစ်ပါရဲ့ နာယက နတ်ဘုရား ရှားမားရှ်က ဘုရားကျောင်းမှာ သူကို တွေ့ဖို့

စားသောက်ဆိုင်စောင့်ကို သူစေလွှတ်လိုက်တယ်။

the patron god of Sippar.

The temple is a stepped pyramid called a ziggurat,

ဘုရားကျောင်းက မြို့တော် အလယ်ဗဟိုမှာ ရှိပြီး မိုင်နှစ်ဆယ်အကွာကနေ

in the heart of the city and visible from twenty miles away.

မြင်နိုင်တဲ့ ziggurat လို့ခေါ်တဲ့ အဆင့်အဆင့်ရှိတဲ့ ပိရမစ်တစ်ခုပါ။

It symbolically connects heaven and earth

ဒါက ကောင်းကင်နဲ့ မြေကြီးကို ပုံဆောင်သဘောအရ ချိတ်ဆက်ထားပြီး

and is viewed as the literal home of the god Shamash,

လူသားတွေကို ဥပဒေ စည်းမျဉ်းတွေ ပေးကာ

who gave humanity the code of laws

ဘေဘီလုံ ဗိမာန်ရဲ့တရားသူကြီး

and is the judge of the Babylonian pantheon.

နတ်ဘုရား ရှားမားရှ်ရဲ့ ပကတိအိမ်အဖြစ် ရှုမြင်တယ်။

Beltani leaves an offering of bread and sesame oil in a private room.

ဘယ်လ်တာနီဟာ သီးသန့်အခန်းမှာ ပေါင်မုန့်နဲ့ နှမ်းဆီ ကပ်ထားတယ်။

She never enters the inner chamber of the temple where the god lives,

သူဟာ နတ်ဘုရားနေထိုင်ရာ ကျောင်းတော် အတွင်းခန်းကို ဘယ်တော့မှ မ၀င်ဘူး။

a place so holy only high priestesses and kings visit.

ဒါကြောင့် မြင့်မြတ်တဲ့ ယဇ်နတ်ဆရာမတွေနဲ့ ဘုရင်တွေသာ လည်ပတ်တဲ့ သန့်ရှင်းတဲ့ နေရာပါ။

Outside, worshippers play music and leave gifts,

အပြင်ဘက်မှာ ဝတ်ပြုသူတွေေဟာ တေးဂီတ ဖွင့်ကာ လက်ဆောင်ပစ္စည်းတွေ ထားခဲ့ကြတယ်။

which are later collected and used to feed temple workers, including the naditu.

နောက်ပိုင်း နာဒီတူး အပါအဝင် ဗိမာန်လုပ်သား တွေကို ကျွေးမွေးဖို့ အသုံးပြုကြတယ်။

The tavern keeper is waiting with grim news.

စားသောက်ဆိုင်စောင့်က သတင်းဆိုးနဲ့အတူ စောင့်နေတယ်။

She says Beltani’s brother has been altering the weights

ဘယ်လ်တာနီရဲ့ အစ်ကိုက ဖောက်သည်တွေကို လှည့်ဖြားဖို့ ငွေပေးချေမှုတွေကို

used to measure payments to cheat customers.

တိုင်းတာဖူးတဲ့ အလေးတွေကို ပြောင်းလဲနေတယ်လို့ သူက ပြောတယ်။

When the tavern keeper confronted him,

စားသောက်ဆိုင်စောင့်က သူ့ကို

he falsely accused her of watering down the wine.

ထိပ်တိုက်တွေ့တော့ စပျစ်ရည်ကို ရေရောတယ်လို့ လိမ်ညာစွပ်စွဲတယ်။

If true, Beltani’s brother is the dishonest one—

အမှန်က ဘယ်လ်တာနီဲရဲ့အစ်ကိုက မရိုးသားသူပါ၊

and altering weights is another crime punishable by death.

အလေးတွေပြောင်းလဲတာက သေဒဏ်ထိုက်တဲ့ နောက်ထပ်ရာဇ၀တ်မှုပါ။

Beltani is running out of time to get to the bottom of this.

ဘယ်လ်တာနီဟာ ဒါရဲ့အောက်ခြေကို ရောက်ဖို့ အချိန်မကျန်တော့ပါ။

Though she can’t go to the tavern,

စားသောက်ဆိုင်ကို မသွားနိုင်ပေမဲ့

she can check on the barley fields her brother manages

သူ့အစ်ကို ရိုးသားလားသိဖို့ သူ စီမံတဲ့ မုယောစပါးခင်းတွေကို

to see if he’s been honest there.

လိုက်ကြည့်နိုင်ပါတယ်။

In the granary, she sees much more grain than he reported to her.

စပါးကျီမှာ သူ့ကို အကြောင်းကြားထာထက် အများကြီးပိုများတာကို သူ မြင်တယ်။

He’s been cheating her out of her share.

သူ့ဝေစုထဲကနေ သူ့ကို လှည့်စားနေတာပါ။

Like all naditu in Sippar,

ဆစ်ပါက နာဒီတူး အားလုံးလိုပဲ

Beltani inherited the same portion of her father’s property as her brother.

ဘယ်လ်တာနီဟာ သူ့ဖခင်ရဲ့ပိုင်ဆိုင်မှုကို သူ့အစ်ကိုလိုပဲ အမွေဆက်ခံခဲ့တယ်။

These were rare circumstances for women in a time and place

ဒါတွေက အမျိုးသားတွေကတဆင့် ပစ္စည်းဥစ္စာကို လက်ပြောင်းတဲ့ အချိန်နဲ့ နေရာတစ်ခုက

where property passed through men.

အမျိုးသမီးတွေအတွက် ရှားပါးတဲ့ အခြေအနေတွေပါ။

Still, their families didn’t always honor their rights.

ဒါပေမဲ့ သူတို့ရဲ့မိသားစုတွေ သူတို့ရဲ့ ရပိုင်ခွင့်တွေကို အမြဲ မလိုက်နာခဲ့ဘူး။

Although naditu traditionally went into business with male relatives,

နာဒီတူးဟာ ရှေးအစဥ်အလာအရ အမျိုးသား ဆွေမျိုးတွေနဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ပေမဲ့

the law stated they can choose someone else

အစ်ကိုတွေ သို့မဟုတ် ဦးလေးတွေက အလုပ်တာဝန်မကျေရင်

if their brothers or uncles weren’t up to the task.

အခြားသူကို ရွေးချယ်နိုင်တယ်လို့ ဥပဒေမှာ ဖော်ပြထားတယ်။

With the evidence she needs, she hurries to court.

လိုအပ်တဲ့ အထောက်အထားနဲ့အတူ သူဟာ တရားရုံးကို အမြန်သွားခဲ့တယ်။

A judge presides over the temple court along with two naditu—

တရားသူကြီးတစ်ဦးက နာဒီတူး နှစ်ဦးနဲ့ အတူ ဗိမာန်တော် တရားရုံးကို ဦးစီးတယ်။

the overseer of the gagum and a scribe.

ဂါဂမ်ရဲ့ကြီးကြပ်မှူးနဲ့ စာရေးပါ။

Beltani asks to remove her brother as her business manager,

ဘယ်လ်တာနီဟာ သူ့ပိုင်ဆိုင်မှုတွေကို လွဲမှားစွာ စီမံနေတဲ့ သက်သေအဖြစ်

citing the granary as evidence that he is mismanaging her properties.

စပါးကျီကို ကိုးကားပြီး အစ်ကိုကိုလုပ်ငန်း မန်နေဂျာအဖြစ်ကနေ ဖယ်ရှားဖို့ တောင်းဆိုတယ်။

The judge grants her request.

တရားသူကြီးက သူ့တောင်းဆိုချက်ကို ခွင့်ပြုတယ်။

The scribe records the new contract in cuneiform into a wet clay tablet,

စာရေးက စာချုပ်အသစ်ကို ကျူနီဖောင်းနဲ့ စိုစွတ်တဲ့အုတ်ခွက်တစ်ခုအဖြစ် မှတ်တမ်းတင်ကာ

and the matter is settled.

ကိစ္စကို ပြေလည်စေတယ်။

She's protected her income and spared her brother’s life

သူက သူ့ ၀င်ငွေကို ကာကွယ်ခဲ့ပြီး အစ်ကိုရဲ့ပြစ်မှု အတိုင်းအတာ အမှန်ကို

by withholding the true extent of his crimes.

ထိမ်ချန်ရင်း သူ့အစ်ကိုရဲ့ အသက်ကို ချမ်းသာပေးခဲ့တယ်။

Perhaps it is time to adopt a younger priestess:

ဖြစ်လောက်တာက ငယ်ရွယ်တဲ့ ယဇ်နတ်ဆရာမ တစ်ဦးကို မွေးစားဖို့ အချိန်တန်ပါပြီ။

someone to take care of her in old age and inherit her property,

အိုမင်းလာတဲ့အခါ သူ့ကို ပြုစုစောင့်ရှောက် ကာ သူ့ဥစ္စာကို အမွေဆက်ခံဖို့

who might do a better job of helping with her business.

သူ့လုပ်ငန်းကို ကူညီဖို့ ပိုကောင်း မွန်တဲ့ အလုပ်ကို လုပ်နိုင်သူ တစ်ယေက်ယောက်ပါ။