How far would you have to go to escape gravity? - Rene Laufer

Translator: Tun Lin Aung + 1 Reviewer: Myo Aung

More than six thousand light years

ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင်မှ အလင်းနှစ်

from the surface of the earth,

၆ ထောင်ကျော်ကျော်မှာ

a rapidly spinning neutron star

မြန်ဆန်စွာ လည်ပတ်နေတဲ့ Black Widow pulsar

called the Black Widow pulsar

ခေါ် နယူထရွန်ကြယ် က

blasts its companion brown dwarf star with radiation

၎င်းရဲ့ အဖော်ဖြစ်တဲ့ ရောင်ခြည်တွေနဲ့ ကြယ်ညိုပုကို တဟုန်ထိုးပတ်နေပြီး

as the two orbit each other every 9 hours.

၎င်းတို့ နှစ်ခုဟာ တစ်ခုကိုတစ်ခု ၉ နာရီ တိုင်းမှာ ပတ်လျက် ရှိပါတယ်။

Standing on our own planet,

ကျုပ်တို့ရဲ့ ဂြိုဟ်ပေါ်မှာရပ်နေရင်း

you might think you’re just an observer of this violent ballet.

ပြင်းထန်လွန်းတဲ့ ဒီ ဘဲလေးအကကို ရှု့စားနေသူအလား သင် တွေးမိနိုင်ပါတယ်။

But in fact, both stars are pulling you towards them.

ဒါပေမဲ့လို့၊ ကြယ်နှစ် စင်းစလုံးက ခင်ဗျားကို ၎င်းတို့ထံ ဆွဲငင်နေကြပါတယ်။

And you’re pulling back,

ပြီးတော့ ခင်ဗျားလည်း ပြန်ဆွဲနေတာ၊

connected across trillions of kilometers

ကီလိုမီတာ ထရီလျံပေါင်းများစွာကို ဖြတ်သန်းလျက်

by gravity.

သွယ်တန်း​ထားတဲ့ ဆွဲငင်အားကြောင့်ပါ။

Gravity is the attractive force between two objects with mass—

ဆွဲငင်အားဆိုတာ ဒြပ်ထုရှိတဲ့ အရာနှစ်ခုကြားက ဆွဲငင်တဲ့ အားပါ--

any two objects with mass.

ဒြပ်ထုရှိတဲ့ ဘယ်အရာနှစ်ခုမဆိုပါ။

Which means that every object in the universe attracts every other object:

ဒါက စကြ၀ဠာထဲက ရှိသမျှအရာတိုင်းက တခြားအရာတိုင်းကို ဆွဲငင်တဲ့ သဘောပါ-

every star, black hole,

ကြယ်တိုင်း၊ တွင်းနက်တိုင်း

human being, smartphone, and atom

လူတိုင်း၊ စမတ်ဖုန်းတိုင်း၊ အက်တမ်တိုင်၊ ခပ်သိမ်းသော အရာတိုင်းတို့ဟာ

are all constantly pulling on each other.

တစ်ခုကို တစ်ခု တချိန်လုံး ဆွဲငင်နေကြပါတယ်။

So why don’t we feel pulled in billions of different directions?

ဒါဆို ဦးတည်ချက် မျိုးစုံ ဘီလျံချီပြီး ဆွဲငင်တာ ကျုပ်တို့ ဘာကြောင့် မခံစားမိလဲ။

Two reasons: mass and distance.

အကြောင်းအရင်း နှစ်ရပ်က ဒြပ်ထုနဲ့ အကွာအဝေးပါ။

The original equation describing the gravitational force between two objects

အရာနှစ်ခုကြားက ဆွဲငင်အားကို ဖော်ပြထားတဲ့ မူရင်း ညီမျှခြင်းကို

was written by Isaac Newton in 1687.

၁၆၈၇ မှာ Isaac Newton ရေးပေးခဲ့ပါတယ်။

Scientists’ understanding of gravity has evolved since then,

ထို့နောက်ပိုင်းမှာ ဆွဲငင်အားဆိုင်ရာ သိပ္ပံ ပညာရှင်တို့ရဲ့ နားလည်မှု ပြောင်းလာခဲ့ပေမဲ့

but Newton’s Law of Universal Gravitation

နယူတန်ရဲ့ အထွေ​ထွေ ဆွဲငင်အားဆိုင်ရာ နိယာမဟာ

is still a good approximation in most situations.

အခြေအနေအများစု၌ အနီးစပ်ဆုံး ခန့်မှန်းချက် ကောင်းနေတုန်းပါ။

It goes like this:

၎င်းကို ဒီလို ဖော်ပြနိုင်တယ်-

the gravitational force between two objects

အရာနှစ်ခုကြားက ဆွဲငင်အားသည် အရာ တစ်ခုရဲ့ ဒြပ်ထုကို

is equal to the mass of one

အခြားတစ်ခုရဲ့ ဒြပ်ထုနဲ့ အဆယူလိုက်ပြီး

times the mass of the other,

ဆွဲငင်အားဆိုင်ရာ ကိန်းသေလို့ခေါ်တဲ့

multiplied by a very small number

အလွန်သေးငယ်တဲ့ ကိန်းနဲ့ မြှောက်ပြီးတော့

called the gravitational constant,

နှစ်ထပ်တင်ထားတဲ့ ၎င်းတို့ကြားက

and divided by the distance between them, squared.

အကွာအဝေးနဲ့ စားရတဲ့ ညီမျှခြင်းပါ။

If you doubled the mass of one of the objects,

အရာ၀တ္ထုတွေအနက် တစ်ခုရဲ့ ဒြပ်ထုကို နှစ်ဆ လုပ်ရင်

the force between them would double, too.

၎င်းတို့ကြားက အားဟာလည်း နှစ်ဆဖြစ်လာပါမယ်။

If the distance between them doubled,

၎င်းတို့ကြားရှိ အကွာအဝေးက နှစ်ဆဖြစ်ပါက

the force would be one-fourth as strong.

အားသည် လေးပုံ တစ်ပုံလောက် အားကောင်းလာမှာပါ။

The gravitational force between you and the Earth pulls you towards its center,

ကမ္ဘာနဲ့ ခင်ဗျားကြားရှိ ဆွဲငင်အားဟာ ခင်ဗျားကို ၎င်းရဲ့ ဗဟိုချက်ထံ ဆွဲလိုက်တဲ့

a force you experience as your weight.

အားကို ခင်ဗျားရဲ့ ကိုယ်အလေးချိန်အဖြစ် ခံစားရမှာပါ။

Let’s say this force is about 800 Newtons

ခင်ဗျားက ပင်လယ်မျက်နှာပြင် အမြင့်၌ ရပ်နေချိန်မှာ

when you’re standing at sea level.

ဒီအားက 800 newtons ခန့်ရှိတယ် ဆိုပါစို့။

If you traveled to the Dead Sea,

ခင်ဗျားဟာ ပင်လယ်သေဆီကို သွားခဲ့ရင်

the force would increase by a tiny fraction of a percent.

အဲဒီအားက တစ်ရာခိုင်နှုန်းရဲ့ ဒသမကိန်းမျှ တိုးလာပါမယ်။

And if you climbed to the top of Mount Everest, the force would decrease—

တကယ်လို့များ သင်ဟာ ဧ၀ရတ်တောင်ထိပ်ကို တက်ခဲ့ရင်တော့ အားဟာ လျော့သွားပါမယ်—

but again, by a minuscule amount.

ဒါပေမဲ့ မပြောပလောက်တဲ့ ပမာဏမျှပါ။

Traveling higher would make a bigger dent in gravity’s influence,

ပိုမြင့်ရာကို သွားခြင်းက ဒြပ်ဆွဲအား လွှမ်းမိုးမှု ပိုမို လျော့လာနိုင်ပေမဲ့

but you won’t escape it.

လွတ်မြောက်သွား၍ မရနိုင်ပါ။

Gravity is generated by variations in the curvature of spacetime—

ဒြပ်ထုရှိသမျှ အရာတိုင်း အနီး၌ ကွေးညွှတ်တတ် တဲ့ အချိန်နဲ့ သုံးဘက်တိုင်း ဟင်းလင်းပြင်—

the three dimensions of space plus time—

ဟင်းလင်းပြင်အချိန် ကွေးမှု အမျိုးမျိုး ပြောင်းလဲခြင်းက

which bend around any object that has mass.

ဆွဲငင်အား ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။

Gravity from Earth reaches the International Space Station,

ကမ္ဘာမှ ဆွဲငင်အားဟာ ကမ္ဘာမြေပြင်အထက် ကီလိုမီတာ ၄၀၀ အဝေးရှိ

400 kilometers above the earth,

အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အာကာသစခန်းသို့

with almost its original intensity.

၎င်းရဲ့ မူလအား နီးပါးလောက်နဲ့ သက်ရောက်ပါတယ်။

If the space station was stationary on top of a giant column,

အလွန် ကြီးမားတဲ့ တိုင်ထိပ်မှာ အာကာသစခန်းကို တင်ပေးထားခဲ့ရင်

you’d still experience ninety percent

မြေပြင်ပေါ်မှာ ရှိတဲ့ ဒြပ်ဆွဲအားရဲ့ ၉၀%ကို

of the gravitational force there that you do on the ground.

ခင်ဗျား ခံစားနေရမှာပါ။

Astronauts just experience weightlessness

အာကာသယာဉ်မှူးတွေ ကိုယ်အလေးချိန်မဲ့သလို ခံစားကြရတာက

because the space station is constantly falling towards earth.

အာကာသစခန်းဟာ ကမ္ဘာဆီသို့ အစဉ် ဦးတည်ကျဆင်း လာလို့ပါ။

Fortunately, it’s orbiting the planet fast enough that it never hits the ground.

ကံကောင်းသည်က၊ မြန်လွန်းတဲ့ အလျင်နဲ့ ကမ္ဘာ ကို ပတ်နေလို့ ၎င်းဟာ ဘယ်တော့မြေပေါ်မကျပါ။

By the time you made it to the surface of the moon,

ခင်ဗျားသာ ကီလိုမီတာ ၄၀၀,၀၀၀ ခန့်ဝေးတဲ့

around 400,000 kilometers away,

လရဲ့ မျက်နှာပြင်ဆီကို ရောက်သွားခဲ့ရင် ကမ္ဘာ့ဆွဲငင်အားကို

Earth’s gravitational pull would be

ခင်ဗျား ကမ္ဘာပေါ်မှာ ခံစားရတာရဲ့

less than 0.03 percent of what you feel on earth.

၀.၀၃% ထက်ကို နည်းပါလိမ့်မယ်။

The only gravity you’d be aware of would be the moon’s,

ခင်ဗျား ခံစားရမိတဲ့ ဆွဲငင်အားဟာ လရဲ့ ဆွဲငင်အားသာ ဖြစ်ပြီး

which is about one sixth as strong as the earth’s.

ကမ္ဘာ့ရဲ့ခြောက်ပုံ တစ်ပုံခန့်သာ ခံစားရမှာပါ။

Travel farther still

ပို၍ ဝေးရာကို သွားလေလေ

and Earth’s gravitational pull on you will continue to decrease,

ခင်ဗျားအပေါ် ကမ္ဘာ့ရဲ့ ဒြပ်ဆွဲငင်မှုတွေ ထပ်ပြီး လျော့လေလေ ဖြစ်မှာပါ၊

but never drop to zero.

ဒါပေမဲ့ ဘယ်တော့မှ သုညထိ ကျမသွားပါဘူး။

Even safely tethered to the Earth,

ကမ္ဘာ့ဆွဲငင်းအားက ကျုပ်တို့ကို ဘေးကင်း လုံခြုံစွာ ချည်နှောင်ထားတောင်မှ၊

we’re subject to the faint tug of distant celestial bodies and nearby earthly ones.

အဝေးက အာကာသ ၀တ္ထုတွေနဲ့ လက်တကမ်းက အရာ များရဲ့ အားပျော့တဲ့ ဆွဲငင်မှုကို ခံရပါတယ်။

The Sun exerts a force of about half a Newton on you.

ခင်ဗျားကို နေက တစ်နယူတန်ရဲ့ တဝက်ခန့် အား သက်ရောက်ပါတယ်။

If you’re a few meters away from a smartphone, you'll experience

စမတ်ဖုန်း တစ်လုံးရဲ့ မီတာ အနည်းငယ် အကွာမှာ ခင်ဗျားရှိရင်

a mutual force of a few piconewtons.

ပီကိုနယူတန် အနည်းငယ် အပြန်အလှန် သက်ရောက်တဲ့ အားကို ခံစားရပါလိမ့်မယ်။

That’s about the same as the gravitational pull

ဒါဟာ အလင်းနှစ် ၂.၅ သန်းအကွာရှိ နေရဲ့ ဒြပ်ထုထက် အဆ

between you and the Andromeda Galaxy,

တစ်ထရီလျံလောက်ရှိတဲ့ Andromeda ကြယ်စုနဲ့

which is 2.5 million light years away

ခင်ဗျားတို့ကြားမှာရှိတဲ့

but about a trillion times as massive as the sun.

ဆွဲငင်အားနဲ့ အတူတူ လောက်ရှိပါတယ်။

But when it comes to escaping gravity,

ဒါပေမဲ့ ဆွဲငင်မှုမှ လွတ်မြောက်ဖို့ကိစ္စထဲမှာ

there’s a loophole.

ထွက်ပေါက် တစ်ခုရှိပါတယ်။

If all the mass around us is pulling on us all the time,

ကျုပ်တို့ အနီးက ဒြပ်ထုအားလုံး ကျုပ်တို့ကို တစ်ချိန်လုံး ဆွဲငင်နေရင်

how would Earth’s gravity change

မြေမျက်နှာပြင် အောက်ပိုင်းအထိ နက်ရှိုင်းစွာ တူးပါက

if you tunneled deep below the surface,

ကမ္ဘာ့ ဆွဲငင်အားဟာ ဘယ်လိုများ ပြောင်းသွားမလဲ။

assuming you could do so without being cooked or crushed?

ခင်ဗျားအနေနဲ့ ပိတ်ဆို့တာ၊ ပြိုကျတာ မဖြစ်ဘဲ အဆင်ပြေစွာ တူးနိုင်ရင်ပေါ့လေ။

If you hollowed out the center of a perfectly spherical Earth—

ဝိုင်းစက်နေတဲ့ စက်လုံးပုံ ကမ္ဘာရဲ့ ဗဟိုမှာ အခေါင်းကို ဖောက်နိုင်ခဲ့သော်..

which it isn’t, but let’s just say it were—

စက်လုံး မဟုတ်ပေမဲ့၊ ဟုတ်တယ် ဆိုပါစို့—

you’d experience an identical pull from all sides.

ဘက်ပေါင်းစုံကနေ ထပ်တူညီတဲ့ ဆွဲငင်မူကို ခင်ဗျား ခံစားရပါမယ်။

And you’d be suspended, weightless,

ခင်ဗျားဟာ အလေးချိန်မဲ့နေလျက် မျောနေပါလိမ့်မယ်၊

only encountering the tiny pulls from other celestial bodies.

တခြားသော အာကာသ ၀တ္ထုတွေရဲ့ ဆွဲငင်မှု အနည်းအကျဉ်းကိုသာ ခံစားရမှာပါ။

So you could escape the Earth’s gravity in such a thought experiment—

ဒီတော့ ကမ္ဘာ့ဆွဲငင်အားကို ဒီလို အတွေးစမ်း သပ်မှုထဲတွင်သာ လွတ်မြောက်နိုင်မှာပါ—

but only by heading straight into it.

ဒါပေမဲ့ အဲဒီနေရာဆီကို တည့်မတ်စွာ တိုးဝင်နိုင်ဖို့ လိုပါမယ်။