How far would you have to go to escape gravity? - Rene Laufer

Çeviri: Zafer Tunca Gözden geçirme: Eren Gokce

More than six thousand light years

Yeryüzüne, altı bin ışık yılından

from the surface of the earth,

fazla bir uzaklıkta

"Black Widow Pulsar" isimli hızla dönen bir nötron yıldızı,

a rapidly spinning neutron star

called the Black Widow pulsar

her 9 saatte birbirlerinin etrafında dönerken

blasts its companion brown dwarf star with radiation

yörüngesindeki kahverengi cüce yıldızı

as the two orbit each other every 9 hours.

radyasyonla bombalıyor.

Standing on our own planet,

Dünya'dan bu olayı gözlerken,

you might think you’re just an observer of this violent ballet.

bu vahşi dansın sadece bir izleyicisi olduğunuzu düşünebilirsiniz.

But in fact, both stars are pulling you towards them.

Ama aslında iki yıldız da sizi kendilerine çekiyor.

And you’re pulling back,

Siz de onları çekiyorsunuz,

connected across trillions of kilometers

kilometrelerce uzaktan etkili

by gravity.

yer çekimi sayesinde.

Gravity is the attractive force between two objects with mass—

Yer çekimi kütlesi olan iki nesne arasındaki çekim kuvvetidir—

any two objects with mass.

kütlesi olan herhangi iki nesne.

Which means that every object in the universe attracts every other object:

Bu da demektir ki evrendeki her nesne diğer bütün nesneleri kendine çeker.

every star, black hole,

Her yıldız, kara delik,

human being, smartphone, and atom

her insan, akıllı telefon ve atom

are all constantly pulling on each other.

sürekli çekim içindelerdir.

So why don’t we feel pulled in billions of different directions?

Öyleyse neden dört bir yandan çekildiğimizi hissetmiyoruz?

Two reasons: mass and distance.

iki nedenden ötürü: Kütle ve mesafe.

The original equation describing the gravitational force between two objects

İki nesne arasındaki yer çekimi kuvvetini açıklayan ilk denklemi

was written by Isaac Newton in 1687.

1687'de Isaac Newton yazmıştır.

Scientists’ understanding of gravity has evolved since then,

Bilim insanlarının yer çekimini anlayışı günümüze kadar değişti

but Newton’s Law of Universal Gravitation

ama Newton'un evrensel kütle çekim yasası

is still a good approximation in most situations.

çoğu durumda iyi bir yaklaşım.

It goes like this:

Denklem şöyle:

the gravitational force between two objects

İki nesne arasındaki yer çekimi

is equal to the mass of one

nesnenin kütlesi

times the mass of the other,

çarpı ikinci nesnenin kütlesi,

multiplied by a very small number

yer çekim değişmezi olarak adlandırılan

called the gravitational constant,

çok küçük bir sayının çarpımının

and divided by the distance between them, squared.

iki nesne arasındaki mesafenin karesine bölünmesine eşittir.

If you doubled the mass of one of the objects,

Eğer nesnelerden birinin kütlesini iki katına çıkarırsanız,

the force between them would double, too.

aralarındaki çekim de iki katına çıkar

If the distance between them doubled,

Eğer aralarındaki mesafe iki katına çıkarsa

the force would be one-fourth as strong.

aralarındaki çekim dörtte birine düşer.

The gravitational force between you and the Earth pulls you towards its center,

Sizin ve dünyanın arasındaki yer çekimi sizi dünyanın merkezine doğru çeker,

a force you experience as your weight.

bu çekimi ağırlık olarak tecrübe ederiz.

Let’s say this force is about 800 Newtons

Bu çekimin deniz seviyesinde durduğunuzda

when you’re standing at sea level.

800 Newton olduğunu varsayalım.

If you traveled to the Dead Sea,

Eğer Ölü Deniz'de dursaydınız,

the force would increase by a tiny fraction of a percent.

çekim kuvveti çok az miktarda artardı.

And if you climbed to the top of Mount Everest, the force would decrease—

Ya da Everest Dağı'nın zirvesinde olsaydınız, yine çok az bir miktarda

but again, by a minuscule amount.

çekimin kuvveti azalırdı.

Traveling higher would make a bigger dent in gravity’s influence,

Daha da yükseğe tırmanmak yer çekiminin daha çok azalmasına yol açardı,

but you won’t escape it.

ama kaçmaya yetecek kadar değil.

Gravity is generated by variations in the curvature of spacetime—

Yer çekimi uzay-zamanda oluşan bükülmeler arası fark sonucu oluşur—

the three dimensions of space plus time—

uzayın üç boyutu ve zaman—

which bend around any object that has mass.

kütlesi olan her nesnenin etrafında bükülür.

Gravity from Earth reaches the International Space Station,

Dünya'nın yer çekimi 400 kilometre yükseklikte olan

400 kilometers above the earth,

Uluslararası Uzay İstasyonu'na

with almost its original intensity.

neredeyse Dünya'daki oranda etki eder.

If the space station was stationary on top of a giant column,

Eğer uzay istasyonu devasa bir kolonun üzerinde sabit dursaydı,

you’d still experience ninety percent

yine de yeryüzündeki çekim kuvvetinin

of the gravitational force there that you do on the ground.

yüzde doksanını hissederdi.

Astronauts just experience weightlessness

Astronotların ağırlıksız hissetmesinin sebebi

because the space station is constantly falling towards earth.

uzay istasyonun sürekli Dünya'ya düşmesinden kaynaklanır.

Fortunately, it’s orbiting the planet fast enough that it never hits the ground.

Neyse ki istasyonun yörüngedeki hızı Dünya'ya düşmemesini sağlıyor.

By the time you made it to the surface of the moon,

400.000 kilometre uzakta olan

around 400,000 kilometers away,

Ay'ın yüzeyine vardığınızda,

Earth’s gravitational pull would be

Dünya'nın üzerinizdeki yer çekimi

less than 0.03 percent of what you feel on earth.

Dünya'da hissettiğinizin yüzde 0,03'üne iner.

The only gravity you’d be aware of would be the moon’s,

Hissettiğiniz tek yer çekimi

which is about one sixth as strong as the earth’s.

Dünya'nın çekiminin altıda biri gücündeki Ay'ın çekimi olur.

Travel farther still

Daha da uzaklaştıkça

and Earth’s gravitational pull on you will continue to decrease,

Dünya'nın üzerinizdeki çekimi azalmaya devam eder,

but never drop to zero.

ancak asla ortadan tamamen kaybolmaz.

Even safely tethered to the Earth,

Güvenle Dünya'ya bağlıyken bile

we’re subject to the faint tug of distant celestial bodies and nearby earthly ones.

uzaktaki gök cisimlerinin ve dünyadakilerin zayıf çekimine uğruyoruz.

The Sun exerts a force of about half a Newton on you.

Güneş size yarım Newton'luk bir çekim uyguluyor.

If you’re a few meters away from a smartphone, you'll experience

Eğer akıllı telefonunuzdan birkaç metre uzaktaysanız,

a mutual force of a few piconewtons.

birkaç piconewton kuvvetinde karşılıklı bir çekim uygularsanız.

That’s about the same as the gravitational pull

Bu çekim, 2,5 milyon ışık yılı uzakta

between you and the Andromeda Galaxy,

ama güneşten bir trilyon kat büyük olan

which is 2.5 million light years away

Andromeda Galaksisi ile aranızdaki

but about a trillion times as massive as the sun.

çekimle aynı kuvvettedir.

But when it comes to escaping gravity,

Konu yer çekiminden kaçmaya geldiğinde

there’s a loophole.

bunun ilginç bir yolu var.

If all the mass around us is pulling on us all the time,

Eğer etrafımızdaki her şey bizi aynı anda çekiyorsa,

how would Earth’s gravity change

Dünya'nın merkezine kazdığınızda,

if you tunneled deep below the surface,

bunu ezilmeden ya da pişmeden yapabildiğinizi varsayarsak,

assuming you could do so without being cooked or crushed?

yer çekimi bundan nasıl etkilenirdi?

If you hollowed out the center of a perfectly spherical Earth—

Eğer kusursuz küre şeklinde olan dünyanın merkezine bir çukur kazsaydınız,

which it isn’t, but let’s just say it were—

Dünya'nın şekli öyle değil ama olduğunu varsayalım,

you’d experience an identical pull from all sides.

tüm yönlerden eşit derecede bir çekim hissederdiniz

And you’d be suspended, weightless,

ve sadece diğer gök cisimlerinin uyguladığı az çekim gücü ile

only encountering the tiny pulls from other celestial bodies.

asılı, ağırlıksız kalırdınız.

So you could escape the Earth’s gravity in such a thought experiment—

Yani böyle bir düşünce deneyinde Dünya'nın yer çekiminden kaçmak mümkün—

but only by heading straight into it.

ama ancak ona doğru giderek.