How far would you have to go to escape gravity? - Rene Laufer

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Rysia Wand

More than six thousand light years

Ponad sześć tysięcy lat świetlnych

from the surface of the earth,

od powierzchni naszej planety

a rapidly spinning neutron star

szybko obracająca się gwiazda neutronowa,

called the Black Widow pulsar

zwana pulsarem Czarna Wdowa,

blasts its companion brown dwarf star with radiation

bombarduje promieniowaniem towarzyszącego jej brązowego karła,

as the two orbit each other every 9 hours.

z którym okrążają się nawzajem co 9 godzin.

Standing on our own planet,

Będąc na Ziemi, możesz sądzić,

you might think you’re just an observer of this violent ballet.

że jesteś tylko obserwatorem tego burzliwego tańca.

But in fact, both stars are pulling you towards them.

Ale tak naprawdę obie te gwiazdy cię przyciągają.

And you’re pulling back,

A ty przyciągasz je

connected across trillions of kilometers

przez biliony kilometrów,

by gravity.

połączony za pomocą grawitacji.

Gravity is the attractive force between two objects with mass—

Grawitacja to siła przyciągania między dwoma obiektami z masą,

any two objects with mass.

dowolnymi obiektami posiadającymi masę.

Which means that every object in the universe attracts every other object:

Co oznacza, że każdy obiekt we wszechświecie przyciąga inne obiekty.

every star, black hole,

Każda gwiazda, czarna dziura,

human being, smartphone, and atom

człowiek, smartfon i atom

are all constantly pulling on each other.

nieustannie przyciągają się nawzajem.

So why don’t we feel pulled in billions of different directions?

Dlaczego więc nie czujemy się rozciągani na miliony różnych kierunków?

Two reasons: mass and distance.

Z dwóch powodów: wielkości masy i odległości.

The original equation describing the gravitational force between two objects

Równanie opisujące siłę grawitacyjną między dwoma obiektami

was written by Isaac Newton in 1687.

napisał w 1687 roku Issac Newton.

Scientists’ understanding of gravity has evolved since then,

Od tamtego czasu wiedza naukowców znacznie się rozwinęła,

but Newton’s Law of Universal Gravitation

ale prawo powszechnego ciążenia Newtona

is still a good approximation in most situations.

wciąż w większości przypadków dobrze określa tę zależność.

It goes like this:

Wygląda to tak:

the gravitational force between two objects

siła przyciągania między dwoma obiektami

is equal to the mass of one

jest równa masie pierwszego

times the mass of the other,

pomnożonej przez masę drugiego

multiplied by a very small number

pomnożonej przez małą liczbę,

called the gravitational constant,

zwaną stałą grawitacji,

and divided by the distance between them, squared.

oraz podzielonej przez odległość między nimi podniesioną do kwadratu.

If you doubled the mass of one of the objects,

Jeśli dwukrotnie zwiększy się masa jednego obiektu,

the force between them would double, too.

siła przyciągania między nimi również się podwoi.

If the distance between them doubled,

Jeśli odległość miedzy nimi dwukrotnie się wydłuży,

the force would be one-fourth as strong.

siła przyciągania zmaleje czterokrotnie.

The gravitational force between you and the Earth pulls you towards its center,

Siła grawitacji między tobą a Ziemią przyciąga cię do jej środka,

a force you experience as your weight.

tę siłę odczuwasz jako swoją wagę.

Let’s say this force is about 800 Newtons

Powiedzmy, że ta siła wynosi 800 Newtonów,

when you’re standing at sea level.

kiedy znajdujesz się na poziomie morza.

If you traveled to the Dead Sea,

Nad Morzem Martwym

the force would increase by a tiny fraction of a percent.

ta siła zwiększyłaby się o maleńki ułamek procenta.

And if you climbed to the top of Mount Everest, the force would decrease—

A na szczycie Mount Everestu zmniejszyłaby się,

but again, by a minuscule amount.

znowu o niewielką ilość.

Traveling higher would make a bigger dent in gravity’s influence,

Im wyżej jesteś, tym bardziej słabnie siła grawitacji,

but you won’t escape it.

ale nie można od niej uciec.

Gravity is generated by variations in the curvature of spacetime—

Grawitacja powstaje przez zakrzywienie w krzywiźnie czasoprzestrzeni,

the three dimensions of space plus time—

czyli trzech wymiarach plus czas.

which bend around any object that has mass.

Czasoprzestrzeń zakrzywia się wokół każdego obiektu, który ma masę.

Gravity from Earth reaches the International Space Station,

Grawitacja Ziemi dosięga do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej

400 kilometers above the earth,

400 km nad powierzchnią naszej planety

with almost its original intensity.

z niemal taką samą siłą.

If the space station was stationary on top of a giant column,

Gdyby stacja stała na szczycie wysokiej kolumny,

you’d still experience ninety percent

nadal odczuwano by 90%

of the gravitational force there that you do on the ground.

siły grawitacji Ziemi.

Astronauts just experience weightlessness

Astronauci doświadczają nieważkości,

because the space station is constantly falling towards earth.

ponieważ stacja kosmiczna cały czas "spada" na Ziemię.

Fortunately, it’s orbiting the planet fast enough that it never hits the ground.

Na szczęście okrąża ją na tyle szybko, że nigdy nie spadnie.

By the time you made it to the surface of the moon,

Na powierzchni Księżyca,

around 400,000 kilometers away,

około 400 000 km stąd,

Earth’s gravitational pull would be

ziemska grawitacja wynosiłaby

less than 0.03 percent of what you feel on earth.

mniej niż 0,03% przyciągania odczuwalnego na Ziemi.

The only gravity you’d be aware of would be the moon’s,

Odczuwalna byłaby jedynie grawitacja księżycowa,

which is about one sixth as strong as the earth’s.

czyli około jednej szóstej ziemskiej.

Travel farther still

W miarę oddalania

and Earth’s gravitational pull on you will continue to decrease,

malałby efekt przyciągania ziemskiego,

but never drop to zero.

ale nigdy nie wyniósłby zero.

Even safely tethered to the Earth,

Mimo tego, że jesteśmy bezpiecznie przywiązani do Ziemi,

we’re subject to the faint tug of distant celestial bodies and nearby earthly ones.

wciąż odczuwamy delikatne przyciąganie ciał niebieskich i obiektów na Ziemi.

The Sun exerts a force of about half a Newton on you.

Słońce przyciąga cię z siłą około pół newtona.

If you’re a few meters away from a smartphone, you'll experience

Jeśli znajdujesz się kilka metrów od swojego smartfona,

a mutual force of a few piconewtons.

odczujesz wspólną siłę przyciągania o wartości kilku pikonewtonów.

That’s about the same as the gravitational pull

To tyle samo, co przyciąganie

between you and the Andromeda Galaxy,

między tobą a Galaktyką Andromedy,

which is 2.5 million light years away

oddaloną o 2,5 miliona lat świetlnych,

but about a trillion times as massive as the sun.

ale bilion razy masywniejszą od Słońca.

But when it comes to escaping gravity,

Ale w uciekaniu od grawitacji

there’s a loophole.

jest pewna sztuczka.

If all the mass around us is pulling on us all the time,

Jeśli wszelka masa dookoła nieustannie nas przyciąga,

how would Earth’s gravity change

jak zmieniłaby się grawitacja ziemska,

if you tunneled deep below the surface,

gdybyśmy udali się głęboko pod powierzchnię,

assuming you could do so without being cooked or crushed?

zakładając, że nie spalimy się ani nic nas nie zgniecie?

If you hollowed out the center of a perfectly spherical Earth—

W środku idealnie kulistej Ziemi,

which it isn’t, but let’s just say it were—

załóżmy na chwilę, że taka jest,

you’d experience an identical pull from all sides.

odczuwałbyś identyczne przyciąganie z każdej strony.

And you’d be suspended, weightless,

Byłbyś zawieszony, bez wagi,

only encountering the tiny pulls from other celestial bodies.

odczuwając tylko delikatne przyciąganie innych ciał niebieskich.

So you could escape the Earth’s gravity in such a thought experiment—

A więc można uciec od ziemskiej grawitacji w takim eksperymencie myślowym,

but only by heading straight into it.

ale tylko schodząc w jej głąb.