Plato's allegory of the ring - Alex Gendler

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

A ring with supernatural abilities tempts its beholder with power.

သဘာဝလွန် အစွမ်းရှိတဲ့ လက်စွပ်ဟာ ၎င်းရဲ့ ကြည့်ရှုသူကို စွမ်းအားနဲ့ ဖြားယောင်းတယ်။

But there are no hobbits, dwarves, or Valkyries in this tale.

ဒါပေမဲ့ ဒီပုံပြင်ထဲမှာ hobbits တွေ၊ လူပုလေးတွေ ဒါမှမဟုတ် Valkyries တွေ မပါဘူး။

In fact, the legend of the Ring of Gyges appeared long before those characters

တကယ်တော့ Ring of Gyges ဒဏ္ဍာရီက ဂရိ ဒဿနပညာရှင် ပလေတိုရဲ့ “Republic” မှာ

were ever committed to paper:

လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း ၂၀၀၀ ကျော်က

more than 2,000 years ago,

ဒီဇာတ်ကောင်တွေကို စာရွက်ပေါ် မှာ

in the Greek philosopher Plato’s “Republic.”

ရေးမှတ်မထားခင် ဟိုးအရင်ကတည်းက ပေါ်ခဲ့တာပါ။

The story surfaces as the philosopher, Socrates,

ဇာတ်လမ်းက ဒဿနပညာရှင် ဆော့ခရတ္တိနဲ့ သူ့တပည့် Glaucon တို့က

and his student, Glaucon, discuss why people act justly.

ဘာကြောင့် လူတွေ တရားမျှတစွာ ပြုမူကြတာကို ဆွေးနွေးစဉ်မှာ ပေါ်လာတာပါ။

Is it because it’s what’s right?

ဒါက ဟုတ်မှန်လို့လား။

Or because it’s a convention that’s enforced through punishment and reward?

ဒါမှမဟုတ် ပြစ်ဒဏ်နဲ့ ဆုငွေတွေကနေ ချမှတ်ထားတဲ့ သဘောတူညီချက်တစ်ခုကြောင့်လား။

Playing devil’s advocate, Glaucon argues against Socrates

ပွဲစည်အောင် အတို့အထောင်လုပ်နေတဲ့ Glaucon က ဆော့ခရတ္တိကို ငြင်းခုံပြီး

and recounts the following story...

အောက်ပါ ဇာတ်လမ်းကို ပြန်ပြောပြတယ်။

Long ago, a shepherd named Gyges was tending his flock

ရှေးရှေးတုန်းက Gyges ဆိုတဲ့ သိုးထိန်းတစ်ဦး ဟာ သူ့သိုးအုပ်ကို ကျောင်းနေတုန်း

when an earthquake struck,

မြေငလျင်လှုပ်ပြီး မြေပြင်မှာ

ripping an opening to the ground.

အပေါက်တစ်ပေါက် ပွင့်သွားတယ်။

The chasm drew Gyges in.

ချောက်နက်ကြီးက Gyges ကို အတွင်းကို ဆွဲခေါ်သွားတယ်။

There, his eyes alighted upon a bronze horse,

အဲဒီနေရာမှာ သူ့မျက်လုံးတွေက ကြေးဝါမြင်းတစ်ကောင်ကို အမှတ်တမဲ့တွေ့ပြီး

the doors to its central chamber ajar.

၎င်းရဲ့ဗဟိုခန်းကို သွားတဲ့ တံခါးတွေက ဟနေတယ်။

Peering inside, Gyges discovered the corpse of a giant.

အထဲကို ချောင်းကြည့်လိုက်တော့ Gyges ဟာ ဘီလူးတစ်ကောင်ရဲ့ရုပ်အလောင်းကို တွေ့တယ်။

On its finger, a golden ring,

ဘီလူးရဲ့လက်ချောင်းပေါ်မှာ ရွှေလက်စွပ်တစ်ကွင်း။

which Gyges pocketed before retracing his steps.

ခြေလှမ်းတွေကို နောက်မဆုတ်မီ Gyges က အိတ်ကပ်ထဲထည့်လိုက်တယ်။

Later, he sat among the other shepherds,

နောက်ပိုင်း သူဟာ အခြားသိုးထိန်းတွေ ကြားမှာ ထိုင်ကာ

fiddling with the mysterious ring when, suddenly,

လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ် လက်စွပ်ကို ဟိုရွှေ့ဒီရွှေ့လုပ်ကာ ကျောက်ကို ရုတ်တရက်

after absentmindedly twirling its stone, he became invisible.

အမှတ်တမဲ့ လှည့်မိတဲ့နောက် သူ ကိုယ်ပျောက်သွားတယ်။

When he turned the stone back in the opposite direction, he reappeared.

ကျောက်ကို ဆန့်ကျင်ဘက်သို့ ပြန်လှည့်လိုက်တဲ့အခါ သူ ပြန်ပေါ်လာတယ်။

Emboldened by the ring’s powers, new possibilities bloomed before him,

လက်စွပ်ရဲ့ အစွမ်းတွေနဲ့ ရဲဆေးတင်ထားတော့ ဖြစ်နိုင်ခြေအသစ်တွေ သူ့ရှေ့မှာ ပွင့်လာပြီး

and a sordid plan hatched in his mind.

ယုတ်ညံ့တဲ့ အစီအစဥ်တစ်ခုကို လျှို့ဝှက်ကြံစည်ခဲ့တယ်။

Gyges became a messenger to the king of Lydia,

Gyges ဟာ Lydia ဘုရင်ဆီမှာ ဆက်သားဖြစ်လာပြီး

and, inside the palace, used the ring to prowl undetected.

နန်းတော်ထဲမှာ သတိမထားမိဘဲ ချောင်းမြောင်း လှုပ်ရှားဖို့ လက်စွပ်ကို အသုံးပြုတယ်။

He seduced the queen and convinced her to betray her husband.

သူက မိဖုရားကို သွေးဆောင်ပြီး ခင်ပွန်းကို သစ္စာဖောက်ဖို့ စည်းရုံးခဲ့တယ်။

And soon Gyges, once a humble shepherd,

မကြာခင်မှာ တစ်ချိန်က အညတရ သိုးထိန်းဖြစ်တဲ့ Gyges ဟာ

had murdered the monarch and claimed the kingdom.

ဘုရင်ကိုသတ်ပြီး နိုင်ငံတော်ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့တယ်။

Glaucon tells this story to illustrate how people can apparently benefit

မတရား ပြုမူတာက လူတွေကို အမြင်အားဖြင့် အကျိုးရှိနိုင်ပုံကို သရုပ်ဖော်ဖို့

by acting unjustly.

Glaucon က ဒီဇာတ်လမ်းကို ပြောပြတာပါ။

After all, wouldn’t any rational person act like Gyges

နောက်ဆုံးတော့ အကျိုးဆက်မရှိဘဲ လိုချင်တာကို ရဖို့ အခွင့်အရေး ပေးထားရင်

if presented the opportunity to get what they desired without consequence?

ဆင်ခြင်တုံတရားရှိတဲ့ သူတစ်ယောက်ဟာ Gyges လို ပြုမူမှာမဟုတ်ဘူးလား။

Exploring this argument, Glaucon breaks all good things into three classes.

ဒီအငြင်းပွားမှုကို စူးစမ်းရင်း Glaucon က ကောင်းတာအားလုံးကို သုံးမျိုး ခွဲလိုက်တယ်။

The first kinds, we desire for their own sake,

ပထမ အမျိုးအစားတွေက လူတွေဟာ သူတို့ရဲ့ကိုယ်ကျိုးကို တောင့်တကြတယ်၊

like the experience of harmless pleasure.

ဥပမာ အန္တရာယ်ကင်းတဲ့ ပျော်ရွှင်မှု အတွေ့အကြုံပါ။

The second, we want only for the value they bring,

ဒုတိယက လေ့ကျင့်ခန်း သို့မဟုတ် ဆေးဝါးလို ခက်ခဲလောက်ပေမဲ့

though they may be onerous, like exercise or medicine.

ဒါတွေက ယူဆောင်လာတဲ့ တန်ဖိုးအတွက်သာ လိုချင်တယ်။

The third class comprises things we desire for their own sake

တတိယ အတန်းအစားမှာ အသိပညာနဲ့ ကျန်းမာရေးလို

and the value they offer, like knowledge and health.

ကိုယ်ကျိုးအတွက် ဒါတွေက ပေးတဲ့ အရာတွေနဲ့ ဒါတွေရဲ့တန်ဖိုးတွေ ပါဝင်တယ်။

Glaucon argues that justice belongs to the second class of good:

Glaucon က တရားမျှတမှုက ဒုတိယတန်းစားမှာ ပါတယ်လို့ စောဒကတက်တယ်၊

it’s a burden that nevertheless brings rewards.

ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ဒါက ဆုလာဘ်တွေ ယူဆောင်လာတဲ့ ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးတစ်ခုပါ။

The only reason anyone conducts themselves virtuously, he reasons,

လူတစ်ယောက်က သုစရိုက် စင်ကြယ်စွာ ပြုမူတာရဲ့ တစ်ခုတည်းသော အကြောင်းအရင်းက

is due to external influences.

ပြင်ပ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုတွေကြောင့်ပါ။

So it’s appearing— not actually being— virtuous that matters.

ဒါကြောင့် သုစရိုက်က အရေးကြီးတယ်ဆိုတာက တကယ်တော့ ဖြစ်တည်မနေဘူးလို့ ပုံပေါက်နေတယ်။

Socrates, as written by Plato, disagrees,

ပလေတိုရေးတဲ့အတိုင်း တရားမျှတမှုဟာ

countering that justice belongs to the third class of good,

တတိယ တန်းစားကောင်းတာနဲ့ သက်ဆိုင်တာကို ဆန့်ကျင်ကာ ပင်ကိုမဟုတ်တာနဲ့ ပင်ကို

offering both extrinsic and intrinsic benefits.

အကျိုးတွေကို ပေးတယ်ဆိုတာကို ဆော့ခရတ္တိက သဘောမတူဘူး။

Socrates argues that the human soul has three parts:

လူ့စိတ်မှာ ဆင်ခြင်တုံတရား၊ စိတ်ဓာတ်နဲ့ ရမ္မက်ဆိုတဲ့ အပိုင်းသုံးပိုင်း

reason, spirit, and appetite.

ရှိတယ်လို့ ဆိုကရေးတီးက စောဒကတက်တယ်။

Reason guides an individual to truth and knowledge,

ဆင်ခြင်တုံတရားက လူတစ်ဦးချင်းစီကို အမှန်တရားနဲ့ အသိပညာဆီ လမ်းညွှန်ပေးကာ

and is influenced by either spirit or appetite.

ဒါကို စိတ်ဓာတ် သို့မဟုတ် ရမ္မက်က လွှမ်းမိုးထားတယ်။

Spirit is righteous, ambitious, and the source of bold action,

စိတ်ဓာတ်က ဖြောင့်မတ်ာ၊ ရည်မှန်းချက်ကြီးတာ ရဲရင့်မှုရဲ့ အရင်းအမြစ်ဖြစ်ပြီး

while appetite consists of baser, bodily desires.

ရမ္မက်က ယုတ်ညံ့တဲ့ ရုပ်ခန္ဓာ အလိုဆန္ဒတွေ ပါဝင်တယ်။

To Socrates, the philosopher is led by reason,

ဆော့ခရတ္တိအတွက်တော့ ဆင်ခြင်တုံ တရားက ဒဿနပညာရှင်ကို ဦးဆောင်ပြီး

and their spirit keeps their appetite in check,

သူတို့ရဲ့စိတ်ဓာတ်က သူတို့ရဲ့ ရမ္မက်ကို ထိန်းပေးကာ

making them the most just and the happiest.

သူတို့ကို တရားမျှတပြီး အပျော်ရွှင်ဆုံးဖြစ်အောင် ဖန်တီးပေးတာပါ။

Even without consequences for self-serving wrongdoings,

ကိုယ်ကျိုးစီးပွားအတွက် မမှန်မကန် လုပ်တာတွေရဲ့ အကျိုးဆက်တွေ မရှိတာတောင်

they wouldn't commit them.

ဒါတွေကို ကျူးလွန်ကြမှာမဟုတ်ဘူး။

Meanwhile, the tyrant succumbs to appetite and acts unjustly.

တစ်ချိန်တည်းမှာ အာဏာရှင်က ရမ္မက်ကို မလွန်ဆန်နိုင်ဘဲ မတရား ပြုမူတယ်။

So, while Gyges may have attained power and wealth,

ဒါကြောင့် Gyges ဟာ အာဏာနဲ့ စည်းစိမ်ဥစ္စာတွေကို ရနိုင်ပေမဲ့

Socrates implies that his soul would be in disharmony.

သူ့စိတ်ဝိညာဉ်က အဆင်မပြေဖြစ်နေမယ်လို့ ဆိုကရေးတီးက သွယ်ဝိုက်ပြောတာပါ။

He’d be enslaved to his own base desires rather than guided by reason

ဆင်ခြင်တုံတရားက လမ်းညွှန်တာထက် သူ့ရဲ့ ယုတ်ညံ့တဲ့ အလိုဆန္ဒတွေအတွက် ကျွန်ပြုခံရကာ

and wouldn't be truly happy.

သူဟာ တကယ် ပျော်ရွှင်နေမှာမဟုတ်ဘူး။

Before Plato penned this discussion,

ဒီဆွေးနွေးချက်ကို ပလေတို မရေးသားခင်

Chinese philosopher Confucius similarly reasoned that by simply acting justly,

တရုတ် ဒဿနပညာရှင် ကွန်ဖြူးရှပ်စ်ကလည်း တရား မျှတစွာ ပြုမူတာကိုက မိမိကိုယ်မိမိ

one also benefits oneself.

အကျိုးပြုတယ်လို့ အလားတူ ဆင်ခြင်တွေးဆခဲ့တယ်။

After, modern Western philosophers voiced varying beliefs.

နောက်ပိုင်း ခေတ်သစ်အနောက်တိုင်း ဒဿနပညာရှင် တွေက မတူတဲ့ယုံကြည်ချက်တွေကို ထုတ်ပြောတယ်။

Thomas Hobbes, for instance,

ဥပမာ Thomas Hobbes က

argued that the state of nature is violent and selfish.

သဘာဝ အခြေအနေဟာ ကြမ်းတမ်းပြီး တစ်ကိုယ်ကောင်းဆန်တယ်လို့ စောဒကတက်ခဲ့တယ်။

Justice, therefore, is imposed by authority.

ဒါကြောင့် တရားမျှတမှုကို အာဏာပိုင်တွေက ချမှတ်တယ်။

John Locke, in contrast, asserted that people are naturally obligated

ဆန့်ကျင်ဘက်အနေနဲ့ John Locke က လူတွေဟာ သဘာဝအတိုင်း တရားမျှတစွာ

to act justly

ပြုမူဖို့ တာဝန်ရှိပြီး

and they agree to participate in civil society

သဘာဝအခွင့်အရေးတွေကို လုံခြုံစေဖို့ အရပ်ဘက် လူ့အဖွဲ့အစည်းမှာ

to secure their natural rights.

ပါဝင်ဖို့ သဘောတူတယ်လို့ အခိုင်အမာ ပြောတယ်။

The allegory of the ill-gotten magical ring

ဝတ်ဆင်သူရဲ့ အဆိုးယုတ်ဆုံး အလိုဆန္ဒတွေဆီ သွေးဆောင်တဲ့

that lures its wearer towards their darkest desires continues to inspire.

မစင်ကြယ်တဲ့ မှော်လက်စွပ်ရဲ့ ပုံဆောင်မှုက ဆက်လက် လှုံ့ ဆော်နေပါတယ်။

So if the ring of Gyges fell into your hands,

ဒါဆို Gyges လက်စွပ် သင့်လက်ထဲကို ရောက်လာရင်

what would you do?

သင် ဘာလုပ်မလဲ။