Plato's allegory of the ring - Alex Gendler

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Agnieszka Fijałkowska

A ring with supernatural abilities tempts its beholder with power.

Pierścień o nadprzyrodzonych zdolnościach kusi posiadacza swoją mocą.

But there are no hobbits, dwarves, or Valkyries in this tale.

Ale w tej opowieści nie ma hobbitów, krasnoludów czy walkirii.

In fact, the legend of the Ring of Gyges appeared long before those characters

Tak naprawdę legenda o Pierścieniu Gygesa

powstała na długo przed pojawieniem się tych postaci w literaturze,

were ever committed to paper:

more than 2,000 years ago,

ponad 2000 lat temu

in the Greek philosopher Plato’s “Republic.”

w “Państwie” greckiego filozofa Platona.

The story surfaces as the philosopher, Socrates,

Historia zaczyna się, kiedy filozof Sokrates z uczniem Glauconem

and his student, Glaucon, discuss why people act justly.

zastanawiają się, dlaczego ludzie postępują sprawiedliwie.

Is it because it’s what’s right?

Czy dlatego, że jest to właściwe?

Or because it’s a convention that’s enforced through punishment and reward?

A może to konwencja egzekwowana karą i nagrodą?

Playing devil’s advocate, Glaucon argues against Socrates

Występując w roli adwokata diabła, Glaucon spiera się z Sokratesem

and recounts the following story...

i przywołuje pewną historię.

Long ago, a shepherd named Gyges was tending his flock

Dawno temu pasterz Gyges wypasał stado,

when an earthquake struck,

kiedy zaczęło się trzęsienie ziemi.

ripping an opening to the ground.

W polu wytworzyła się wyrwa.

The chasm drew Gyges in.

Gygesa wchłonęła przepaść.

There, his eyes alighted upon a bronze horse,

Na widok konia z brązu jego oczy zabłysły.

the doors to its central chamber ajar.

Wrota do głównej komnaty uchyliły się.

Peering inside, Gyges discovered the corpse of a giant.

Zaglądając do środka, Gyges odkrył ciało giganta.

On its finger, a golden ring,

Na palcu miał złoty pierścień,

which Gyges pocketed before retracing his steps.

który Gyges schował do kieszeni, zanim wrócił na powierzchnię.

Later, he sat among the other shepherds,

Później zasiadł wśród reszty pasterzy,

fiddling with the mysterious ring when, suddenly,

bawiąc się tajemniczym pierścieniem.

Nagle, po bezwiednym obracaniu kamieniem, stał się niewidzialny.

after absentmindedly twirling its stone, he became invisible.

When he turned the stone back in the opposite direction, he reappeared.

Kiedy obrócił kamień w przeciwnym kierunku, pojawił się ponownie.

Emboldened by the ring’s powers, new possibilities bloomed before him,

Ośmielony mocami pierścienia dostrzegł nowe możliwości,

and a sordid plan hatched in his mind.

a w jego umyśle wykluł się nikczemny plan.

Gyges became a messenger to the king of Lydia,

Gyges został posłańcem króla Lidii

and, inside the palace, used the ring to prowl undetected.

i używał pierścienia w pałacu, żeby niespostrzeżenie grasować.

He seduced the queen and convinced her to betray her husband.

Uwiódł żonę króla i przekonał ją, żeby zdradziła męża.

And soon Gyges, once a humble shepherd,

Wkrótce Gyges, niegdyś skromny pasterz,

had murdered the monarch and claimed the kingdom.

zamordował monarchę i przejął królestwo.

Glaucon tells this story to illustrate how people can apparently benefit

Glaucon opowiada tę historię żeby pokazać,

jak ludzie mogą osiągnąć korzyść, postępując nieuczciwie.

by acting unjustly.

After all, wouldn’t any rational person act like Gyges

W końcu czy każda inna racjonalna osoba nie zachowałaby się jak Gyges,

if presented the opportunity to get what they desired without consequence?

otrzymując możliwość otrzymania tego, czego pragnie, bez konsekwencji?

Exploring this argument, Glaucon breaks all good things into three classes.

Zgłębiając tę tezę, Glaucon rozdziela dobre rzeczy na trzy grupy.

The first kinds, we desire for their own sake,

Pierwszego rodzaju pragniemy dla nich samych.

like the experience of harmless pleasure.

To na przykład doświadczanie nieszkodliwych przyjemności.

The second, we want only for the value they bring,

Drugiego rodzaju chemy jedynie dla wartości, jaką przynoszą,

though they may be onerous, like exercise or medicine.

choć mogą być uciążliwe, jak ćwiczenia czy lekarstwa.

The third class comprises things we desire for their own sake

Trzecia grupa obejmuje rzeczy, których pragniemy dla nich samych

and the value they offer, like knowledge and health.

i dla wartości, jaką oferują, jak wiedza i zdrowie.

Glaucon argues that justice belongs to the second class of good:

Glaucon twierdzi, że sprawiedliwość należy do drugiej grupy dobra.

it’s a burden that nevertheless brings rewards.

To ciężar, który jednak popłaca.

The only reason anyone conducts themselves virtuously, he reasons,

Według Glaucona jedyny powód, dla którego ktoś zachowuje się cnotliwie,

is due to external influences.

wynika z wpływów zewnętrznych.

So it’s appearing— not actually being— virtuous that matters.

To, co wydaje się, choć niekoniecznie jest cnotliwe, ma znaczenie.

Socrates, as written by Plato, disagrees,

Sokrates, jak pisał Platon, nie zgadza się z tym.

countering that justice belongs to the third class of good,

Sprzeciwia się, że sprawiedliwość należy do trzeciej grupy dobra,

offering both extrinsic and intrinsic benefits.

niosąc korzyści zewnętrzne i wewnętrzne.

Socrates argues that the human soul has three parts:

Sokrates twierdzi, że dusza ludzka ma trzy części.

reason, spirit, and appetite.

Rozsądek, ducha i żądzę.

Reason guides an individual to truth and knowledge,

Rozsądek prowadzi człowieka do prawdy i wiedzy.

and is influenced by either spirit or appetite.

Wpływają na niego duch lub żądza.

Spirit is righteous, ambitious, and the source of bold action,

Prawy i ambitny duch jest źródłem odważnych poczynań,

while appetite consists of baser, bodily desires.

podczas gdy żądza składa się z cielesnych pragnień niższego rzędu.

To Socrates, the philosopher is led by reason,

Według Sokratesa filozof kieruje się rozsądkiem,

and their spirit keeps their appetite in check,

a jego duch trzyma żądzę w ryzach,

making them the most just and the happiest.

sprawiając, że jest on najbardziej sprawiedliwy i najszczęśliwszy.

Even without consequences for self-serving wrongdoings,

Nawet bez konsekwencji za egoistyczne wykroczenia

they wouldn't commit them.

nie popełniłby ich.

Meanwhile, the tyrant succumbs to appetite and acts unjustly.

Z kolei tyran ulega żądzy i postępuje niesprawiedliwie.

So, while Gyges may have attained power and wealth,

Więc choć Gyges może i osiagnął władzę i bogactwo,

Socrates implies that his soul would be in disharmony.

Sokrates zakłada, że jego dusza jest w dysharmonii.

He’d be enslaved to his own base desires rather than guided by reason

Gyges jest zniewolony własnymi nikczemnymi pragnieniami,

a nie prowadzony rozsądkiem,

and wouldn't be truly happy.

więc nie mógłby być w pełni szczęśliwy.

Before Plato penned this discussion,

Zanim Platon napisał tę dyskusję,

Chinese philosopher Confucius similarly reasoned that by simply acting justly,

chiński filozof Konfucjusz podobnie wnioskował,

że działając sprawiedliwie, po prostu się na tym zyskuje.

one also benefits oneself.

After, modern Western philosophers voiced varying beliefs.

Współcześni zachodni filozofowie wyrazili różne przekonania.

Thomas Hobbes, for instance,

Thomas Hobbes twierdził,

argued that the state of nature is violent and selfish.

że stan natury jest brutalny i egoistyczny.

Justice, therefore, is imposed by authority.

Sprawiedliwość jest więc narzucana przez władzę.

John Locke, in contrast, asserted that people are naturally obligated

Z kolei John Locke twierdził, że ludzie są z natury zobowiązani

to act justly

do sprawiedliwego postępowania

and they agree to participate in civil society

i zgody do uczestniczenia w społeczeństwie obywatelskim,

to secure their natural rights.

żeby zabezpieczyć swoje naturalne prawa.

The allegory of the ill-gotten magical ring

Alegoria nieuczciwie zdobytego magicznego pierścienia

that lures its wearer towards their darkest desires continues to inspire.

skłaniającego posiadacza do złych pragnień wciąż inspiruje.

So if the ring of Gyges fell into your hands,

Jeśli pierścień Gygesa wpadłby w wasze ręce,

co byście zrobili?

what would you do?